مریوان و سیرجان و کلپورگان جهانی شدند

به گزارش جام‌جم، در حالی که «غدا هیجاوی»، رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه و کوین مورای معاون رئیس منطقه‌ای، به ‌عنوان ارزیابان شورای جهانی صنایع ‌دستی یونسکو اواخر تیرماه امسال از کارگاه‌های صنایع دستی مهم و عمده استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و کردستان بازدید کرده بودند، زیبایی و نبوغ هنر ایرانی طوری آنها را تحت تاثیر قرار داد که کمتر از دو ماه بعد سیرجان کرمان به‌ عنوان شهر جهانی گلیم، مریوان کردستان به ‌عنوان شهر جهانی کلاش و کلپورگان سیستان و بلوچستان به‌عنوان دهکده جهانی سفال در شورای جهانی صنایع ‌دستی به تصویب رسید تا موفقیتی دیگر برای هنر و صنایع دستی ایرانی رقم بخورد.

پیش از این مشهد به‌عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها، لالجین به‌ عنوان شهر جهانی سفال، اصفهان به‌ عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی و تبریز به ‌عنوان شهر جهانی فرش دستباف ثبت‌جهانی شده بود.

این در حالی است که 18 تیرماه نیز یزد، به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و بیست‌ودومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده بود و این چنین است که می‌توان تابستان 96 را فصلی موفق برای میراث فرهنگی و صنایع دستی ایران دانست.

در این باره، معاون صنایع‌ دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: ایران با شش شهر و یک دهکده جهانی در جایگاه اول دنیا در صنعت صنایع دستی ایستاد.

بهمن نامور مطلق در گفت‌وگو با ایرنا افزود: اکنون در تعداد رشته‌های موجود، میزان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و تعداد شهرهای جهانی صنایع دستی مقام نخست دنیا را داریم و امیدواریم بتوانیم بزودی در صادرات و تعداد هنرمندان و شهرهای خلاق نیز مقام اول دنیا را کسب کنیم.

وی عنوان کرد: با نامگذاری این شهرها به عنوان شهرهای جهانی صنایع دستی این شهرها هم هویتی تازه می‌یابند و هم صاحب نشان و برند خواهند شد و به طور مثال به عنوان شهری که کانون گلیم، کلاش یا سنگ قیمتی مرغوب هستند در دنیا معرفی می‌شوند. از این به بعد بازیگران اصلی شهرهای جهانی، مدیران، شهروندان، هنرمندان و تاجران آن شهرها هستند و گوی و میدان در دست این شهرهاست تا از این فرصت استفاده کرده و باعث رشد شهر خود و افتخار کشور ایران باشند.

رونق به سیرجان می‌آید

از سوی دیگر، سرپرست معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این که سیرجان یکی از شهرستان‌های حائزاهمیت در زمینه صنایع دستی استان کرمان است، گفت: گلیم شیریکی پیچ حدود 400 سال قدمت دارد و از تولیدات بافتنی بسیار با دوام و محکم کرمان است که معنی آن با حجم بافتن است .

غلامرضا فرخی، درباره روند ثبت جهانی گلیم شیریکی‌پیچ می‌افزاید: از حدود دو سال پیش سیرجان به عنوان نامزد شهر جهانی گلیم انتخاب شد و با همکاری مسئولان محلی مدارک و مستندهای مورد نیاز درباره گلیم شیرکی پیچ این شهر جمع‌آوری و پرونده آن تهیه و ارسال شد.

وی می‌گوید: متاسفانه صادرات گلیم شیریکی‌پیچ سیرجان از طریق گمرک صورت نمی‌گیرد و به صورت چمدانی و از طریق استان‌هایی همچون تهران به خارج از کشور صادر می‌شود که این موضوع ارزآوری را برای استان کرمان در بر ندارد.

به گفته غلامرضا فرخی، بسیاری از مردم جهان که به صنایع دستی علاقه‌مندند گلیم شیریکی پیچ را می‌شناسند و اکنون با توجه به ثبت جهانی این گلیم گردشگران خارجی و داخلی زیادی برای خرید گلیم شیریکی پیچ به سیرجان سفر خواهند کرد .

اشتغال درمریوان

همچنین، فرماندار مریوان ثبت جهانی شدن شهرستان مریوان به عنوان شهر جهانی «کلاش» را زمینه‌ساز ایجاد اشتغال بیشتر دانست. محمد شفیعی در گفت‌وگو با جام‌جم، ضمن تبریک این موفقیت به مردم کردستان بویژه مردم مریوان پس از تلاشی دو ساله، اظهار کرد: شهرهای دیگری هم در استان کردستان به کلاش بافی مشغول هستند، اما شهر مریوان دارای بیشترین شاخصه‌های لازم برای ثبت جهانی بود.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در شهر مریوان 4553 نفر به این کار مشغول هستند، اما کل جمعیت شهرهای دیگر حتی به اندازه این تعداد بافنده کلاش نیست.

رئیس شورای عالی مریوان با اشاره به این که پروسه ثبت جهانی، کاری زمانبر است، گفت: پرونده ثبت جهانی «غار کرفتو» و «اورامان» از استان کردستان نیز در یونسکو در دست بررسی است که امیدواریم آنها نیز به نتیجه برسند. وی با اشاره به این که جشن این ثبت جهانی بزودی برگزار می‌شود، افزود: ثبت جهانی مریوان به عنوان شهر کلاش می‌تواند زمینه حضور گردشگران خارجی و داخلی را به این شهرستان و زمینه اشتغال در این حوزه را بیش از گذشته رونق بخشد.

سفال کلپورگان

کلپورگان، روستایی از توابع شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان است. قدمت ساخت این نوع سفال به 7000 سال پیش برمی‌گردد. آنچه توجه جهانیان را به سفال کلپورگان جلب کرده، ساخت سفال بدون استفاده از چرخ سفالگری است به گونه‌ای که تمام سفالینه‌ها با روش‌های سنتی ابتدایی و توسط زنان بلوچ انجام می‌شود و مردان فقط کارهایی مثل حمل خاک رس از معدن، آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می‌دهند.طرح‌ها و نقش‌های سفال کلپورگان نیز کاملا هندسی است و تداعی نقش‌های باستانی بوده و اغلب نمادها شبیه نقوش سفال‌های ماقبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است. در این سفالینه‌ها لعاب به کار نمی‌رود بلکه برای تزئین و نقاشی از سنگ «تیتوک» استفاده می‌شود. از نکات جالب درباره این سفال می‌توان به دسته آنها اشاره کرد به طوری که این دسته‌ها برخلاف سفال‌های امروزی دیرتر از بخش‌های دیگر سفال می‌شکنند. این هنر در طول تاریخ بدون هیچ تغییری در شیوه ساخت و نوع مواد اولیه سینه به سینه به نسل‌های بعد منتقل شده است.

گلیم شیریکی‌پیچ

شیریکی‌پیچ یکی از انواع زیراندازهای ایرانی مربوط به شهر سیرجان در استان کرمان است و در اصطلاح محلی به نوع ریزبافت آن گلیم سوزنی هم می‌گویند. ماده اصلی و اولیه آن پشم است. مانند دیگر بافته‌های داری، برای بافتن گلیم شیریکی‌پیچ از دار و ابزار مربوط استفاده می‌شود. بندرت می‌توان در میان گلیم‌های شیریکی‌پیچ، دو نقش همانند یافت؛ چون نقوش، ترکیب‌بندی و رنگ‌ها بیانگر اندیشه و احساس بافنده‌اند و شادی و اندوه او در سردی و گرمی رنگ تبلور می‌یابد. شیریکی‌پیچ مانند قالی دارای حاشیه و نقوشی متنوع است. زمینه رنگ آن اغلب نخودی، شیری، سفید، قرمز، آبی، سرمه‌ای و... است و در نقوش آن از همه رنگی استفاده می‌شود. بافندگان از دیرباز بر این باور بوده‌اند که اگر بخشی از بافته‌شان بی‌نقش بماند، روح بد یا اهریمن در آن نقطه جا می‌گیرد و اثر نیکش را باطل می‌کند؛ از همین رو خرده‌نقش‌ها نیز به‌عنوان جا پر کن، در شکل دادن به کلیت اثر اهمیت خاص خود را دارند.

کلاش

کلاش نوعی پاپوش گیوه است. کلاش کردی، با قدمتی بیش از 2000 سال مختص مناطق کردستان است که در دو طرح ساخته می‌شود که طرح اول مخصوص آقایان است که کفه آن زمخت و دارای نوک برآمده است تا در پای مردان که به کارهای سنگین و کوهپیمایی زیاد می‌پردازند از استحکام برخوردار باشد. طرح دوم نیز مخصوص دختران و زنان است که دارای کفه‌ای زیبا و رنگین در رنگ‌های مختلف با همان مواد اولیه است که نسبت به طرح اول لطافتی خاص دارد. کفه کاملا پارچه‌ای و نخی، تنها پا افزار برخوردار از خط تقارن در جهان از ویژگی‌های کلاش کردی است. پا مطلقا داخل آن عرق نمی‌کند و رطوبت داخلی کلاش از طریق پارچه و نخ به بیرون هدایت می‌شود که این خاصیت را درهیچ پای‌افزاری نمی‌توان دید.پیاده‌روی با کلاش متناسب با فرم پاهاست، کفه آن و قسمت گود پا بر آمده و در پاشنه پا برجسته است؛ این فرم باعث رفع خستگی و خسته نشدن پاها هنگام پیاده‌روی می‌شود. در ساخت و تولید این پای‌افزار هیچ نوع دستگاه صنعتی دخیل نیست. کلاش بافی علاوه بر مریوان در شهرستان‌های سنندج، دیواندره، سروآباد، کامیاران و سقز رواج دارد، اما مریوان به علت تعداد فعالان بیشتر به عنوان مرکز تولید این کفش محسوب می‌شود.

حکمت قاسمخانی

جام‌جم کرمان

بهرام غلامی

جام‌جم کردستان