دو هفته زمان زیادی نیست برای بررسی عملکرد یک مسوول، آن هم یک وزیر که مجموعهای از سازمانها و نهادها و مراکز در زیر مجموعهاش قرار دارند و البته با مشکلات عدیده از جمله عوارض ناشی از گسترش ویروس کرونا دست و پنجه نرم میکنند، اما از آنجا که طولانیترین مسیرها هم با گام اول آغاز میشوند، نگاهی کردهایم به پرونده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دو هفتهای که به این سمت گمارده شده تا این گام اول را مورد ارزیابی قرار دهیم. مسائل و مشکلات پیش روی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشتر از همیشه به نظر میرسد و به همین دلیل مهم است که وزیر جدید در وزارتخانه مهمی مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی کارش را چطور آغاز کرده است.
3 اردیبهشت
محمدمهدی اسماعیلی بعد از طرح برنامهها و دفاعیاتش، موفق میشود ۱۸۱ رای موافق از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بگیرد و به وزارتخانه ارشاد راه پیدا کند.
4 اردیبهشت
بعد از ظهر روز پنجشنبه برای اولین بار به عنوان وزیر وارد وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی میشود تا ضمن بازدید با وزیر سابق، مدیران و فعالان این وزارتخانه دیدار و گفت و گو کند. مهمترین اظهارات او در این دیدار از این قرار است:
*سعی ما در دولت مردمی بر این است که از وضعیت فعلی عبور کنیم و بتوانیم به سرعت یک فضای حمایتی و پشتیبانی را ایجاد کنیم. واکسیناسیون سراسری اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه که پیش از این آغاز شده بود را تکمیل خواهیم کرد.
5 اردیبهشت
نخستین جلسه شورای مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم در این روز برگزار شد و محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونان، مدیران و روسای سازمانها نیز حضور داشتند. محمدمهدی اسماعیلی در این جلسه به مواردی از این جمله اشاره کرد:
*به زودی بسته ویژه حمایت از حوزههای فرهنگ، هنر و رسانه برای جبران خسارتهای ناشی از ویروس کرونا آماده میشود.
*مرجعیت وزارت ارشاد باید تقویت شود.
*فعالیتهای جاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با کمترین وقفه ادامه خواهد داشت.
*فعالیتهای فرهنگی و هنری در مناطق مرزی و کمبرخوردار دارای اهمیت است و وضعیت ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها از نظر ساختاری و منابع بودجهای با محدودیتهای جدی مواجه است. اقدامات مهمی در این راستا در دستور کار قرار داده شده است.
7 اردیبهشت
در این روز حجتالاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور حکم محمدمهدی اسماعیلی را به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر کرد. در حکم آقای رئیسی به اسماعیلی تاکید شد:
*با به کارگیری همه استعداد و توانمندیهای خویش و استفاده از مدیران شایسته و مجرب در پیشبرد برنامه دولت و اولویتها و مأموریتهای ابلاغی اقدام نمایید.
*امید است با اتکال به خداوند متعال و اهتمام به عدالتمحوری، روحیه انقلابی، مردمداری، پاکدستی و فسادستیزی، قانونمداری، مفاد عهدنامه مدیران دولت مردمی و تعامل با هیات محترم وزیران در تحقق اهداف دولت و حل مشکلات کشور مجدانه بکوشید.
7 اردیبهشت
اولین قدم اجرایی وزیر جدید در این روز برداشته شد؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این روز برای درگذشتگان فرهنگ و هنر از بیماری کووید- ۱۹ تسلیت گفت و اعلام کرد:
*طبق هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بر اساس سامانه نوبتدهی واکسیناسیون برای هنرمندان بالای ۴۰ سال باز شد.
8 اردیبهشت
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح دوشنبه به مناسبت هفته دولت به اصفهان رفت و در گلستان شهدای اصفهان درباره برنامههای دولت جدید و وزارت ارشاد در دوره خودش صحبت کرد. عصر همان روز وزیر ارشاد با اصحاب رسانه و فرهنگ گفت و گو کرد. از مهمترین موضوعات مطرح شده در این دیدار میتوان به این موارد اشاره کرد:
*صنعت نشر در دولت سیزدهم ملی میشود.
*بسته حمایتی اصحاب فرهنگ و هنر با ستاد ملی کرونا میرود.
*اماکن فرهنگی بعد از واکسیناسیون باز میشوند.
*همه خبرنگاران باید بیمه شوند.
9 شهریور
وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی به دیوان محاسبات رفت و با مهرداد بذرپاش رئیس کل دیوان محاسبات کشور دیدار و گفت و گو کرد. اسماعیلی حمایت تمامی دستگاههای حاکمیتی و نظارتی را جهت پیشبرد سیاستهای فرهنگی خواستار شد.
10 اردیبهشت
وزیر ارشاد در موسسه هنرمندان پیشکسوت حضور پیدا کرده و وضعیت واکسیناسیون هنرمندان را بررسی کرد.
11 اردیبهشت
روز ملی چاپ بهانه خوبی بود که وزیر ارشاد به فعالان این حوزه بپردازد. اسماعیلی روز پنجشنبه در مجموعه چاپخانه واژهپرداز اندیشه حضور پیدا کرد و یک بار دیگر وعده داد که هدف دولت سیزدهم ملی کردن صنعت چاپ به معنای واقعی است.
12 اردیبهشت
محمدمهدی اسماعیلی در برنامه تلویزیونی «شهر فرنگ» که با عنوان چشمانداز فرهنگ و هنر به صورت زنده از شبکه خبر پخش شد، به سوالاتی درباره برنامههایش پاسخ داد. مهمترین نکاتی که وزیر ارشاد مطرح کرد از این قرار است:
*چابکسازی از برنامههای تحولی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
*جشنواره محل بروز خلاقیتها و ایجاد فضای رشد و مجموعههای فرهنگی و هنری است؛ از این رو با تعطیلی آنها مخالف هستم.
*دغدغه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کاهش این تخلفات و تضییع حقوق ناشران و نویسندگان است.
*به دنبال تقویت آموزشهای هنری هستیم.
*وظیفه ما جلب اعتماد هنرمندان است.
*دسترسی عادلانه به فضای هنری را برای همه کشور فراهم میکنیم.
*تعطیلی اصناف و خانههای سینما، تئاتر و موسیقی صحت ندارد.
*یکی از برنامههای ما تقویت حوزه پویانمایی است.
14 شهریور
چهاردهمین دوره رزمایش همدلی و کمک مومنانه که در قالب پویش شمیم حسینی و مهر تحصیلی در بقعه مقدس شیخ صدوق برگزار شد، میزبان وزیر ارشاد بود.
14 شهریور
وزیر فرهنگ خواستار ارائه نظرات اهالی فرهنگ، هنر و رسانه شد و از آنها خواست نظرات و دیدگاههایشان را به درگاه namafar@css.ir یا به روابط عمومی وزارت ارشاد ارسال کنند.
15 شهریور
محمدمهدی اسماعیلی در آیین بزرگداشت مرحوم رنجبر کرمانی شرکت کرد تا احترام خود را به پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر نشان بدهد.
دست یاری به سوی وزیر
پیش از آن که محمدمهدی اسماعیلی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از مجلس رای اعتماد بگیرد، اظهارات و واکنشها به انتخاب او آغاز شد. برخی هنرمندان به این انتخاب انتقاد کردند، برخی دیگر بعد از انتشار طرح مکتوبی که به عنوان برنامه وزیر ارشاد در رسانهها منتشر شده بود، انتقادهای تندی کردند، برخی بیانیه صادر کردند، برخی هم مانند استاد علی نصیریان و هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی برای وزیر جدید نامه نوشتند. در این میان کسانی هم دست همراهی به سوی وزیر دراز کردند و به دعوت او برای همراهی پاسخ دادند که از آن جمله میتوان به حجتالاسلام قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی اشاره کرد.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در بیانیهای که دیروز به دست رسانهها رسید، حمایت کامل این سازمان را از دعوت وزیر فرهنگ و ارشاد برای ارائه نظرات راهبردی و ایدههای کاربردی خود به منظور بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی اعلام کرد.
حجت الاسلام قمی در بخشی از این بیانیه علاوه بر اشاره به مسوولیت اولیه مسوولان کشور و تکلیف صریح و علنی تعیینشده از سوی رهبر انقلاب به جنبه دیگری از این ماجرا اشاره و اضافه کرد: «از مسوولیت اصحاب فرهنگ و رسانه نمیتوان چشم پوشید. ما فکر میکنیم در یک ساز و کار مشارکتی و با استفاده از توان، خبرگی و تجربه پیشکسوتان فرهنگ، هنر و رسانه در کنار آرا و نظرات و دغدغههای طیف وسیع جوانان فعال، خلاق، خوشفکر و پر اثر در این عرصه، میتوان تمام ظرفیت عقلانیت و خردمندی انقلابی را در بازسازی ساختار فرهنگی کشور به میدان آورد.»
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی اقدام ارزشمند وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دعوت از اهالی فرهنگ، هنر و رسانه برای ارائه نظرات راهبردی و ایدههای کاربردی خود در این موضوع را به فال نیک گرفت و اعلام کرد: «بنده نیز از همه کنشگران این عرصه از هنرمند، استاد، پژوهشگر، سیاستگذار، مدیر و فعال فرهنگی و رسانهای در بخشهای دولتی، عمومی و مردمی در اقصی نقاط کشور، صمیمانه و خالصانه میخواهیم از دو منظر آسیبشناسانه و فرصتمحور و رو به آینده و با طرح مباحث برخاسته از اندیشه و حکمت و با اتکاء به عقلانیت انقلابی، به این کار جمعی بپیوندند و در به سرانجام رسیدن آن مشارکت کنند. در کنار این دعوت و در همین راستا، اولین و اصلیترین مأموریت مرکز بررسیهای راهبردی فرهنگ را ارائه یک معماری و طرح کلان برای بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه در کشور مبتنی بر یک شبکه عقلانیت و با ایجاد ساز و کار مشارکت جمعی و امکان دریافت فعالانه نظرات، ایدهها و طرحهای آحاد فعالان این عرصه میدانم. از این مرکز میخواهم در تعامل وثیق با حرکت آغاز شده توسط وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، ظرف حداکثر یک ماه، روش و مدل حضور، مشارکت، مباحثه، تضارب آرا، تعمیق مباحث و اثرگذاری را به اطلاع عموم برساند.»
صبر و مدارا لازم است
امیرحسین علمالهدی کارشناس ارشد فرهنگی و مدیر اسبق گروه سینمایی هنر و تجربه درباره فعالیت وزیر ارشاد به جامجم گفت: «محمدمهدی اسماعیلی، در همین ابتدای کار برنامههای کوتاهمدتی برای کاهش آسیبهای ناشی از کرونا برای اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه مطرح کردند که نشانگر حسن نیتشان برای خدمترسانی در این عرصه است.
تقویت آموزشهای هنری، ملیشدن صنعت نشر، تخصیص بستههای حمایتی به هنرمندان (شامل یکسری کمکهای بلاعوض و همچنین تسهیلات با سود کم)، واکسیناسیون هنرمندان بدون محدودیت سنی و... گویای آن است که بنا بر گفته خودشان آمدهاند تا انبساط حوزه فرهنگ و هنر را تامین کنند، اما نباید فراموش کرد که حوزه فرهنگ و هنر، حوزه صبر و تامل و مدارا است و شاید سالها طول بکشد تا تاثیر هر قدمی که در این حوزه برداشته میشود، نمایان شود.
در دو هفتهای که از حضور ایشان در مسند وزارت فرهنگ و ارشاد میگذرد میتوان نگاه مثبتی که به فعالان حوزه فرهنگ و هنر دارند را احساس کرد، اما برای ارزیابی دقیق از اینکه قرار است چگونه در این عرصه فعالیت کنند باید منتظر پیادهسازی سیاستهای اجراییشان ماند. به هر حال امیدوارم در مدت مسوولیت وزیر جدید فرهنگ و ارشاد شاهد آرامش، توسعه و حفظ کرامت جامعه فرهنگی و هنری کشورمان باشیم. ما زندهایم به امید تا ببینیم در آینده چه اتفاقاتی رخ میدهد.»
شروع مدبرانه و متین
علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و دبیر جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان درباره اقدامات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای حضور در این وزارتخانه و گامهای اولش به جامجم گفت: «طبق تجربه دهههای پیشین، تغییر و تحولات دولت (به ویژه تفاوت رویکرد میان دو دولت جدید و قدیم) معنادار و قابل توجه است و عموما در میان کسب و کارهای فرهنگی، هنری و هنرمندان و اهالی سینما ایجاد تشویش و نگرانی میکند. چرا که سینماگران از یکسو مستقیماً با مردم سخن میگویند و از طرف دیگر، سیاستهای دولتها در وجوه مختلف، بر نوع و شکل فعالیت آنها تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.
خوشبختانه در طول مدت اندکی که از ورود جناب آقای دکتر اسماعیلی به دفتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میگذرد، نوع مدیریت این تشویش و نگرانی، به ویژه با عنایت به سوءتفاهمی که در ابتدای معرفی ایشان به مجلس برای اخذ رای اعتماد ایجاد شد، به نظر مدبرانه و با متانت در حال اعمال است.
اشاره ایشان به رویکرد دولت جدید در ادامهیافتن و تقویت جشنوارهها، پیگیری مشکلات ایجادشده در دوران کرونا، تکریم هنرمندان و نگاه ایجابی به جامعه هنری در کل کشور باعث شده است تشویش جامعه سینماگران، نمود کمتری پیدا کند و جامعه هنری ما در انتظار تحقق وعدهها و گامهای اجرایی و عملیاتی بعدی باشد.»
آذر مهاجر - ادبیات و هنر / روزنامه جام جم