آشغال‌های‌دوست‌نداشتنی

یکی از این موارد مربوط به معضل همیشگی آب‌گرفتگی معابر بود. نام دیگر این آب‌گرفتگی معابر در این شهر‌ها زباله‌ریزی در جوی‌های شهری است. حالا سال‌هاست که کاربری جوی‌های تهران از محلی برای گذر از سیلاب‌ها به سطل زباله تغییر پیدا کرده است!

برای فهم این موضوع هم نیازی به آمار و گفته‌های مسئولان نبوده و تنها کافی است در محل رسیدن به محل کارمان چشم‌چشم کنیم و این نکته را به وضوح ببینیم. در شب رگبار‌های تهران خبر آمد که «روزانه نزدیک به ۵۰۰تن زباله از کانال‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی گرفته می‌شود»؛ آماری وحشتناک برای پایتخت ایران. وقتی پای زباله به میان می‌آید رکورد‌های عجیب‌تری هم دیده می‌شود. ما در تولید زباله، دورریز غذا، سهم هر فرد از تولید زباله و جمع‌آوری آن صاحب اعداد و ارقام و آمار‌های عجیبی هستیم. اما چرا سال‌هاست نتوانسته‌ایم این باور بسیار بدیهی را برای مردم اجرایی کنیم؟ همین نریختن زباله در جوی مگر آموزش می‌خواهد؟ اگر هم بخواهد که همیشه بوده است؛ از وجود مضامین پررنگش در کتاب‌های درسی بگیرید تا آموزش‌های عملی‌اش به کودکان و...، پس چرا حداقل در حد و اندازه نریختن زباله به جوی‌ها هم موفق نیستیم؟ آمار‌های تولید زباله در تهران سال به سال تغییر می‌کند. گاه در میانه گفت‌وگویی از یک مقام مسئول می‌توان دریافت وضعیت چگونه است و گاه هم این آمار به صورت رسمی منتشر می‌شود. سازمان محیط زیست استان تهران سال گذشته اعلام کرده بود: «روزانه ۱۱هزار تن پسماند عادی، ۶۱هزار تن پسماند و نخاله ساختمانی و ۲۴۰۰تن پسماند صنعتی در تهران تولید می‌شود». این آمار جزئیات تفکیک‌شده عجیب دیگری هم دارد. به عنوان مثال از سوی محمد حسین بازگیر، رئیس پیشین محیط زیست تهران اعلام شده بود: «سرانه تولید زباله در شهر تهران برای هر نفر حدود ۷۰۰گرم در روز است در حالی که میانگین سرانه تولید زباله برای هر نفر در دنیا به طور میانگین حدود ۳۰۰ گرم است.» به این مفهوم که هر تهرانی بیش از دو برابر از استاندارد جهانی تولید زباله دارد. البته این آمار خوشبینانه‌ای محسوب می‌شود چرا که مدتی پیش انجمن علمی اقتصاد شهری در گزارشی اعلام کرده بود تولید پسماند در ایران سه برابر استاندارد‌های جهانی و تولید زباله در تهران ۱۰برابر استاندارد‌های جهانی است! تفکیک برخی از این آمار‌ها همچنان داده‌های قابل توجهی به همراه دارد. به عنوان مثال حالا می‌دانیم هر فرد تهرانی به‏طور متوسط سالانه شش برابر وزن خود زباله تولید می‏کند. یا این آمار که نشان می‌دهد زباله تولید‌شده در شمال‏شهر تهران طبق مطالعات انجام‌شده حداقل دو برابر میانگین آن در سطح کشور و چهار برابر استاندارد جهانی است!

موضوع زباله‌ها در تهران سوی دیگری هم دارد، سویی که آن را «طلای کثیف» می‌خواند. سهم بیشتر این طلای کثیف هم درست مثل خیلی از موارد دیگر در جیب دلالان است. متوسط تولید روزانه زباله به ازای هر شخص در جهان ۳۰۰گرم و در ایران ۷۰۰گرم است. طبق گزارش‌ها، ۷۰ درصد زباله‌های جهان بازیافت می‌شود در حالی که در ایران این رقم تنها ۲۰درصد است. به این مفهوم که در حالی تولید زباله ما نسبت به جهان بیش از دو برابر است که استفاده بهینه از این زباله نسبت به همان جهان کمتر از نصف است! با توجه به میزان بالای تولید زباله همین ۲۰درصد هم رقم قابل توجهی ایجاد می‌کند؛ رقمی نزدیک به ۵۰۰۰میلیارد تومان گردش مالی! برای درک بزرگی این رقم، آن هم فقط در یک سال آن را مقایسه کنید با بودجه سالانه خود شهرداری تهران که چیزی حدود ۵۶هزار میلیارد تومان است. با این توضیح که این بودجه امسال ۵۱درصد رشد داشته است. با این میزان گردش مالی خیلی دور از ذهن هم نیست که درباره زباله‌های تهران هم حرف از مافیا به میان بیاید. هر چند شهرداری تهران همچنان معتقد است در رابطه با تفکیک زباله مافیایی در کار نیست! و در آخر این‌که بدانیم هر تُن زباله حدود ۵۰۰ لیتر شیرابه تولید می‌کند و هر یک لیتر شیرابه براى غیرقابل مصرف‌کردن ۱۰هزار لیتر آب آشامیدنى کافی است. به این مفهوم که ۵.۵میلیون لیتر شیرابه حاصل تولید زباله‌های عادی تنها در یک روز تهران است.