اما برخلاف امیدواری و خوشبینی‌ای که به‌خصوص از سوی مقامات کاخ سفید بیان می‌شود، با نگاهی به روند اتفاقات در هفته‌ها و چند روز گذشته، به‌وضوح می‌توان اختلاف نظراتی کاملا جدی را میان طرفین درگیری مشاهده کرد.طرح صلح ارائه شده از سوی دولت ایالات‌متحده در هفته گذشته به سران کشورهای اروپایی در نشست پاریس با خواسته‌ها و خطوط قرمز فعلی طرف اوکراینی و متحدان اروپایی آن از یک‌سو و باخواسته‌های اعلامی مسکو ازسوی دیگر تفاوت‌های فاحشی دارد که به‌نظر نمی‌رسد ایجاد یک چهارچوب تفاهمی بر سر این موضوعات در آینده نزدیک امکان‌پذیر باشد. از همین‌رو آینده صلح در اروپا با ابهامات جدی روبه‌روست.
محتوای پیشنهادی طرح صلح دونالد ترامپ
سند یک‌صفحه‌ای ارائه‌شده هفته گذشته توسط روبیو، وزیر خارجه آمریکا در پاریس به مقامات اوکراینی، به‌عنوان پیشنهاد نهایی ترامپ در‌خصوص صلح در اروپا توصیف شد. کاخ سفید اصرار دارد که اگر طرفین به‌زودی براساس طرح پیشنهادی به توافق نرسند، آماده است ازهرگونه تلاش و میانجی‌گری برای ایجاد صلح در اروپا کناره‌‌گیری کند. اما پیشنهاد ترامپ مستلزم واگذاری امتیازات عمده ارضی ازسوی ولودیمیر زلنسکی،رئیس‌جمهوراوکراین است که پیش ازاین هرگونه پذیرش الحاق کریمه و بخش‌هایی از چهار منطقه دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپروژیه در شرق اوکراین به روسیه را رد کرده بود.یک منبع نزدیک به دولت اوکراین به رسانه‌های غربی همچون گاردین و رویترز گفت که کی‌یف این پیشنهاد را بسیار مغرضانه و درجهت تأمین منافع روسیه می‌بیند. از نظر طرف اوکراینی و متحدان غربی آن، پیشنهاد ارائه‌شده از سوی کاخ سفید به‌وضوح از دستاوردهای ملموس برای مسکو دراین توافق صلح سخن می‌گوید اما در‌خصوص آن‌چیزی که قرار است طرف اوکراینی از آن متنفع شود، به‌صورت کاملا مبهم و کلی سخن به‌میان آورده است.
دستاوردهای روسیه در طرح صلح ترامپ
آنچه روسیه در طرح صلح ترامپ به‌دست می‌آورد، عبارت است از:
۱- به‌رسمیت‌شناختن کنترل روسیه بر کریمه توسط‌آمریکا.
۲- به‌رسمیت‌شناختن عملی الحاق به روسیه درتقریبا تمام استان لوهانسک و بخش‌هایی از دونتسک، خرسون و زاپوریژیا.
۳- وعده عدم عضویت اوکراین در ناتو؛ متن پیشنهادی اشاره می‌کند که اوکراین می‌تواند در آینده بخشی از اتحادیه اروپا شود اما به‌هیچ عنوان برنامه‌ای برای عضویت اوکراین در ناتو وجود نخواهد داشت.
۴- لغو تحریم‌های اعمال‌شده علیه روسیه از سال ۲۰۱۴.
۵- تقویت همکاری‌های اقتصادی با ایالات متحده، به‌ویژه در بخش انرژی و صنعت.
دستاوردهای اوکراین براساس طرح صلح ترامپ
براساس طرح صلح پیشنهادی کاخ سفید که قرار بود یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اوکراین و حامیان غربی آن که همانا ایجاد یک ضمانت امنیتی قوی در برابر حملات مجدد احتمالی روسیه به‌سمت اروپاست را برطرف کند، این طرح در این‌خصوص به‌صورت کاملا مبهم مشخصاتی را ارائه کرده‌است.
۱- این ضمانت امنیتی که بنا‌به‌ادعای کاخ سفید ساختاری قوی و مطمئن را در اختیار اوکراین قرار می‌دهد، شامل گروه ویژه‌ای از کشورهای اروپایی و احتمالا کشورهای غیر‌اروپایی همفکر می‌شود. این سند از نظر نحوه عملکرد این گروه و مأموریت عملیات حفظ صلح بسیار مبهم سخن گفته است و هیچ اشاره‌ای به مشارکت ایالات متحده ندارد.
۲- بازگشت بخش کوچکی از استان خارکیف که در حال حاضر در اختیار ارتش روسیه است.
۳- عبور بدون مانع از رودخانه دنیپرو که در امتداد خط مقدم در بخش‌هایی از جنوب اوکراین قرار دارد.
۴- پرداخت غرامت و کمک برای بازسازی مناطق جنگ‌زده و اقتصاد از‌بین‌رفته اوکراین، هر‌چند این سند نمی‌گوید که بودجه این کمک‌ها از کدام منابع تأمین می‌شود.
آنچه ایالات متحده برای خود لحاظ می‌کند
از دیگر مواردی که درطرح صلح پیشنهادی ترامپ مطرح شده و باید به آن توجه ویژه‌ای داشت، امتیازاتی است که کاخ سفید برای خود در نظر گرفته و آن را در موارد طرح صلح گنجانده است، از جمله:
۱. در ادامه درخواست‌های بیشمار ترامپ به‌منظور در اختیار‌گرفتن گلوگاه‌های اقتصادی اوکراین در طرح مزبور، نیروگاه زاپوریژیا به‌عنوان بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا قرار است تحت قلمرو اوکراین قرار گیرد اما مدیریت این تأسیسات باید در اختیار ایالات متحده باشد و برق تولیدی این نیروگاه قرار است نیازهای روسیه و اوکراین را پوشش دهد.
۲. همچنین در این سند به توافق‌نامه مواد معدنی میان اوکراین و ایالات متحده که به‌گفته ترامپ قرار است روز پنچشنبه امضا شود نیز اشاره شده.
خواست اوکراین چیست؟
اوکراینی‌ها در چند‌روز گذشته با انتقاد از طرح صلح ارائه‌شده از سوی ترامپ، طرح جدیدی را به شرکای اروپایی خود ارائه کرده‌اند که در آن سعی شده تقابل مستقیمی با خواسته‌های کاخ سفید ایجاد نشود و ازسوی دیگر، همچنان منافع حداکثری این کشور از هرگونه توافق آتش‌بس با مسکو حفظ شود. براساس این طرح که نیویورک‌تایمز آن را منتشر کرده، اوکراینی‌ها هیچ‌گونه محدودیت و یا کاهشی در نیروی انسانی و قابلیت‌های ارتش خود را قبول نکرده‌اند. همچنین کی‌یف بر لزوم استقرار نیروهای امنیتی اروپایی با حمایت ایالات متحده تاکید داشته است.ازدیگر نکاتی که تیم زلنسکی درطرح پیشنهادی خود گنجانده، استفاده از دارایی‌های مسدود‌شده روسیه در بانک‌های غربی به‌عنوان غرامت و مهم‌ترین منبع مالی برای بازسازی اوکراین است.اما باید این نکته را هم درنظرداشت که اوکراینی‌ها هیچ اشاره‌ای به بازپس‌گیری کامل اراضی الحاقی یا اصراری برعضویت اوکراین در ناتو نکرده‌اند؛موضوعاتی که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، پیشتر گفته بود قابل مذاکره نیستند.
دورنمای توافق صلح در اوکراین
با در‌نظر‌گرفتن شرایط موجود و خصوصا موفقیت‌ها و برتری میدانی روسیه، به‌نظر می‌رسد طرح پیشنهادی ترامپ نتواند آینده روشنی را برای صلح در اروپا ایجاد کند. زیرا کرملین برخلاف اشتیاقی که به روند صلح در جبهه اوکراین از خود نشان می‌دهد، مشتاقانه خواهان طولانی‌شدن روند فعلی است. در این شرایط که ایالات متحده کمک‌های خود به اوکراین را قطع کرده و متحدین اروپایی کی‌یف توان حمایت از این کشور را ندارند، ارتش روسیه به پیشروی‌های خود در مناطق مورد نظر ادامه می‌دهد و از سوی دیگر شاهد تعمیق گسل دوسوی آتلانتیک است. شاهد مثال این خواسته روس‌ها، حملات موشکی گسترده چند‌روز گذشته مسکو به پایتخت اوکراین است، به‌شکلی که دونالد ترامپ در یک موضع‌‌گیری جدید روسیه را به تحریم‌های بانکی و تحریم‌های ثانویه تهدید کرده. به‌نظر می‌رسد درادامه روند موجود، روسیه مطمئنا با طرح استفاده از منابع مالی مسدود‌شده خود برای بازسازی اوکراین موافقت نخواهد کرد؛ همچنین مسکوباهرگونه طرح استقرار نیروهای اروپایی در اوکراین مخالفت جدی خواهد داشت و ازسوی دیگر چالش نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا و انتقال مدیریت آن به ایالات متحده از موضوعاتی است که چشم‌انداز صلح در اروپا را با ابهامات بسیاری روبه‌رو می‌کند.
