رخت سپید مرگ بر قامت سیاه باز

به گزارش جام‌جم، این هنرمند مدت طولانی از بیماری پوکی استخوان و همچنین عفونت ریه رنج می‌برد و بارها به این دلیل در بیمارستان بستری شده بود و شرایط سختی را سپری می‌کرد.

زنده‌یاد سعدی افشار آخرین بازمانده نسل سیاه‌بازی نمایش‌های ایرانی بود که در داخل و خارج از کشور هنرمندی صاحب جایگاه و شناخته شده بود. افشار به دلیل شرایط جسمانی نامناسب طی سال‌های اخیر نتوانست مانند گذشته روی صحنه حضور پیدا کند، اما با این حال نمایش «فیسپوک» را در سینما تئاتر فردوسی روی صحنه برد و تا واپسین لحظات عمر هم با همه بیماری و دشواری‌هایی که داشت، پا از صحنه تئاتر پس نکشید.

بداهه‌گویی کم‌نظیر

جواد انصافی، کارگردان و یکی از فعالان این نوع تئاتر درباره جایگاه سعدی افشار به جام‌جم می‌گوید: درگذشت سعدی افشار، تنها بازمانده تئاتر سیاه‌بازی در ایران برای همه بخصوص ما اهالی تئاتر بسیار دشوار است. او از نسل کسانی است که سیاه‌بازی را در یران به اوج رسانده بودند و پشت هر حرف و حرکت و بازی‌شان تجربیات عمیق نهفته بود.او ادامه می‌دهد: سعدی افشار در بداهه‌گویی هم بی‌نظیر بود. او روی صحنه مواردی را با لحنی گزنده و پر از طنز بیان می‌کرد که شاید اغلب افراد با کلی فکر هم نتوانند به چنین بیان و جملاتی برسند.

این کارگردان تئاتر، سعدی افشار را الگوی نسل‌های بعد در سیاه‌بازی می‌داند و تاکید می‌کند: درست است که نسل ما و نسل‌های بعدتر تئاتر سیاه‌بازی را به شکلی آکادمیک و علمی‌تر نگاه می‌کنند، اما در هر صورت مدیون تجربیات ارزنده و گرانقیمت این هنرمند هستند.

انصافی می‌گوید: هنرمندان تئاتر سعدی افشار را تنها نگذاشتند و کنارش بودند. تا آخرین روزها هم برایش بزرگداشت و مراسم گلریزان برگزار کردند. اهالی سینما و برخی افراد متمول هم در این مراسم‌ها شرکت می‌کردند تا سعدی افشار با همه دردی که دارد، دست‌کم احساس تنهایی نکند.

او می‌افزاید: امیدوارم درگذشت این چهره سرشناس هنر ایران که تنها بازمانده هنرسیاه بازی بود، تلنگری شود تا مسئولان و برنامه‌ریزان فرهنگی به فکر پرورش نسلی نو در این هنر باشند و آن را جدی‌تر بگیرند.

یک سیاه به روز

حسن دادشکر، یکی دیگر از پیشکسوتان عرصه تئاتر است که از درگذشت سعدی افشار بی‌خبر است. وقتی موضوع را با او مطرح می‌کنم، کمی سکوت می‌کند. بعد با ناراحتی، خاطره آخرین دیدارشان در روزهای پایانی سال 91 را مرور می‌کند و می‌گوید: چند نفری بودند که نقش سیاه را خیلی خوب بازی می‌کردند، اما فکر نمی‌کنم هیچ کدام به سعدی افشار برسند. بدون شک یکی از بهترین‌ها بود و هرگز فراموش نمی‌شود.

او ادامه می‌دهد: افشار همیشه نقش سیاه را خوب بازی می‌کرد. بعد از پیروزی انقلاب به این نوع تئاتر نگاه ویژه‌ای شد و از حضور در عروسی‌های قدیم، روی صحنه هم آمد. افشار هم واقعا در این کارها درخشید.

دادشکر می‌افزاید: او همیشه سیاه به روزی بود. سعی می‌کرد روند حرکت جامعه را بشناسد. خود را با برخی تغییرات وفق دهد و روی صحنه نمایش حرف‌هایی را بزند که مخاطب امروز هم آن را دوست داشته باشد.

او معتقد است: سعدی افشار این توان را داشت که به مخاطب خود شوک وارد کند و پیام‌های اخلاقی‌اش را در قالب همین شوک‌ها بیان می‌کرد. مثل همین حالا که من هم از رفتنش بی‌خبر بودم و شوکه شدم. فقط می‌توانم نبود تنها بازمانده نسل گذشته نمایش ایرانی را به جامعه هنری و اهالی تئاتر تسلیت بگویم.

سلطان سیاه‌بازی

مهدی صفاری‌نژاد، نویسنده نمایش‌های سنتی از جمله امیر ارسلان نامدار هم به جام‌جم می‌گوید: هیچ نمی‌توان گفت جز این‌که سلطان سیاه‌بازی ایران رفت. کسی که در سبک کاری خودش منحصر به‌فرد بود و با تلاش و خون دل خوردن و همه سختی‌های کارش روی صحنه مانده بود. باید راهش را ادامه دهیم و فراموشش نکنیم.

او می‌گوید: جا دارد از رضا رضامندی، شاگرد سعدی افشار که دو سال و نیم از این هنرمند پرستاری کرد، تشکر کنیم. او کاری را برای این هنرمند انجام داد که این روزها کمتر کسی برای پدر و مادرش انجام می‌دهد. او شاگردی را در حق افشار تمام کرد.

زینب مرتضایی فرد - گروه فرهنگ و هنر