لیگ جهانی مهمترین رویداد دنیای توپ و تور نیست، اما بدون تردید یکی از ابتکارات دو مرد شناختهشده جهان ورزش یعنی روبن اکوستای مکزیکی و ماتسو دایرای ژاپنی است که طی بیش از دو دهه با خلاقیت و نوآوری خود والیبال را به پر طرفدارترین ورزش جهان مبدل کردهاند تا جایی که در بیش از 220 کشور دنیا تشکیلات رسمی دارد.
لیگ جهانی والیبال از چند جهت منحصر به فرد است، اول اجرای شیوه راندربین (انجام دو بازی در کشور میزبان) در سیستم برگزاری که بر مبنای آن هر تیم به فاصله یک روز دو مسابقه در کشور میزبان انجام میدهد، دوم توزیع جوایز نقدی بین تیمها و بازیکنان در مراحل مختلف، سوم جاریکردن آخرین دستاوردهای فنی و اجرایی از جمله قوانین جدید و دیگر ملی بودن تیمها که سبب شده لیگ والیبال تنها لیگ تیم ملی در سطح بینالمللی باشد.
از سال 1990 که این مسابقهها شکل گرفت توجه رسانهای بویژه تلویزیون به طور روز افزون بیشتر شد و رئیس وقت فدراسیون جهانی دستور تشکیل کمیته رسانهها در سراسر جهان را داد و امکانات و امتیازات خاص را برای خبرنگاران تخصصی در نظر گرفت تا والیبال در سایه نگاههای تخصصی روی آنتن برود و چون کبوتری جلد، دنیای ورزش را زیر بال و پر بگیرد.
در نگاهی گذرا، برزیل و ایتالیا کشورهایی هستند که در 23 دوره گذشته حضور داشتند و در این زمینه رکورددار به شمار میآیند، ولی ژاپن، چین و کره جنوبی تجربه 19 و 14 بار شرکت در لیگ جهانی را دارند. این در حالی است که تیم ملی ایران تنها تیم غرب قاره کهن است که موفق به کسب جواز حضور در لیگ جهانی شده است، اتفاق خوشایندی که مورد توجه و استقبال بینظیر مردم کشورمان شده است. به انگیزه این مشارکت تاریخی بر آن شدیم تیمهای حاضر در لیگ 24 را به دوستداران والیبال معرفی کنیم تا بدانند با چه قدرتهایی روبهرو خواهیم شد. در این رهگذر ابتدا از حریفان تیم ایران یعنی مدعیان گروه «ب» آغاز میکنیم.
روسیه
ملقب به تیم آسمانخراشها با میانگین قدی دو متر، قهرمان المپیک لندن است. یک تیم پراستعداد که نیمکتنشینان عالی دارد، آنها که بازی سرنوشتساز این تیم مقابل برزیل در فینال المپیک را دیدهاند بخوبی به یاد دارند که روسها همانند اسلاف خویش در دفاع روی تور مثل یک دیوار بتونی و در هنگام حمله، بلندپروازانی بیبدیل هستند. تیم کنونی گرچه بدون پاسورهایی افسانهای مانند زایتسف، کراسیل نیکو و حتی اوشا کوف است، اما در عوض ستارههایی همانند دیمتری موزرسکی و ماکسیم میخائیلوف و نیکلای اپالیکوف را در ترکیب دارد که از بهترینهای دوران هستند. بسیاری تغییر سرمربی و رفتن ولادیمیر الکنو و جایگزینی انره ورونکوف را چالشی جدید برای روسها میپندارند، اما واقعیت این است که سنگ بنای تیم قهرمان المپیک را یک مربی سرشناس ایتالیایی به نام مگنالی برای روسیه چیده است وگرنه بعد از درگذشت ویچسلاو پلاتونف هیچ یک از مربیان روسی نتوانستند خلأ وی را پر کنند.
در تیم روسیه سرگئی تیتیوخین با 37 سال و اوبومجف لیبرو با 24 سال از تیم کنار گذاشته شدند، اما با این همه تیم روسیه استخواندرشتترین تیم دنیاست که برای خوب ظاهر شدن مقابل این تیم باید یک روز رویایی و خارقالعاده داشت. روسیه روزهای هفدهم و نوزدهم خرداد در شهر کالینگراد میزبان شیران جوان ایران خواهد بود.
ایتالیا
ایتالیاییها برای ساختن والیبال خود از عناصر و عوامل زیادی بهره گرفتهاند، دعوت از بازیکنان سرشناس آمریکایی، مربیانی از لهستان، بلغارستان و مردانی همانند کارملو پیترا، سیلوانو پرند، ببهتوی برزیلی و... اما ظهور واقعی آتزوریها با ورود خولیو ولاسکوی آرژانتینی همراه بود که طی 15 سال در سایه حضور فوقستارههایی مثل زورزی، گاردینی، برناردی و... هشت مرتبه قهرمان لیگ جهانی شد و عنوان تیم برتر قرن بیستم را به خود اختصاص داد، اما بعد از غروب ستارگان، لاجوردیپوشان هرگز رنگ قهرمانی ندیدهاند. کمبود نیروی انسانی از یک سو و دگرگونی در ترکیب تیم، ایتالیاییها را از برج عاج پایین کشید. آنها هفت دوره است که جزو سه تیم لیگ جهانی نشدهاند، ولی بروتو سرمربی تیم ایتالیا امسال دست به خانهتکانی بزرگ زد و تتمه بازماندگان ستارههای رو به افول را یکسره کنار گذاشت.
مستر آنجلوی سی و هفت ساله، الساندرو فی سی و سه ساله و حتی میشل لاسکو را در سی سالگی کنار گذاشت تا دور را به نسل جدیدی بدهد که نگاهی امیدوارانه به افقهای دوردست و بالاتر از همه المپیک برزیل داشته باشد. در تیم کنونی دو بازیکن دو ملیتی یعنی ایوان زایتسف پسر زایتسف پاسور افسانهای شوروی پیشین و دراکان تراویکا فرزند لوبومیر تراویکا سرمربی اسبق تیم ملی صربستان نقش محوری دارند.
بروتو در آخرین لحظهها از حذف کاپیتان ساوانی منصرف شد؛ ولی این تیم جوان در مصاف با مردان باتجربهتر ایران آسیبپذیر خواهد بود، به شرط آن که توانایی مهار سرویسهای سهمگین ساوانی، زایتسف، سیمون پارودی و... را داشته باشیم. اگر توپ اول خوب به پاسور برسد میتوانیم خار چشم لاجوردیپوشان شویم. ایران ـ ایتالیا در روزهای هفتم تا نهم تیر ماه در شهرهای مودنا و ساساری پیکار خواهند کرد.
صربستان
صربها تاکنون 14 بار در لیگ جهانی والیبال شرکت کردهاند که بهترین مقام آنها کسب مقام دوم در سال 2003 بود. با کنار رفتن میلکویچ یکی از اسطورههای ورزش این کشور، کولا کوویچ سرمربی صربستان تومیسلاو دورکیج قطر پاسور تیم ملی را نیز حذف کرد تا جوان خوشتراشی به نام کنستانتین الکساندر در جمع بزرگان بدرخشد. الکساندر همدوره امیر غفور ملیپوش ایرانی است که در پیکارهای نوجوانان جهان در سال 2009 به ترتیب اولین و دومین آبشارزن مسابقات شده بودند. در تیم صربستان پنج بازیکن در ایتالیا و شش بازیکن در لیگهای لهستان، آلمان و ترکیه بازی میکنند و سرشناسترین این بازیکنان ماتیج است که در تیم نوگوراد روسیه عضویت دارد. پاسور اول صربستان پتکوویچ پاسور تیم کاله مازندران است، دراکان استانویچ و برادران کوا کوویچ مهرههای اصلی این تیم به شمار میآیند. میانگین سنی تیم 24 و آوراژ قدی تیم 199 است. ایران و صربستان روزهای سی و یکم خرداد و دوم تیر ماه در تالار 12 هزار نفری مجموعه آزادی تهران باهم پیکار خواهند کرد و این دیدار یکی از دو شانس ملیپوشان ما برای خلق پیروزی است.
کوبا
کوباییها همچنان اورلاندو، ساموئلز مربی کهنهکار نورسکا را در اختیار دارند، این مربی صاحبنام که مغز متفکر والیبال کوباست، دو سال سرمربیگری تیم ملی پرتغال را هم به عهده داشت و در جام جهانی ژاپن در سال 91 با ستارههایی چون دسپاینه، رائول دیاگو، هرناندز و... سه بر صفر تیم امید ایران را شکست داد. او دو ست با ذخیرههایش 15 ـ 4 بر تیم ما چیره شده بود، تیم کوبا در جام بین قارهای سال 2009 یک ست به تیم کشورمان داد و حالا در سومین رویارویی تاریخ بازیهای دو کشور، ویلفردو لئون کاپیتان جوان و اوسانی دیاز پاسور اصلی این تیم به دلیل رفتن به اروپا از ترکیب تیم کوبا خط خوردهاند. در نبود این دو و کاپیتان سیمون که گویا دچار مشکل شده و کارش به زندان کشیده شده است، بازهم مردان دیار نیشکر یک تیم بزرگ و قدرتمندند که بلندپروازانی مانند استرادا، لازارو و کی بل یواندری دیازرا به میدان میآورد. قدرت کوبندگی و سرویسهای پرشی کوباییها بیمانند است و تنها نقطه ضعف این تیم دریافت اول است که در صورت نواختن سرویسهای زهردار میتوان کوبا را از تب و تاب انداخت. کوباییها 21 دوره در لیگ جهانی شرکت کردهاند و بهترین مقام آنها قهرمانی در سال 1998 است. پیمنتا یکی از تابناکترین بازیکنان دهه گذشته دستیار سرمربی کوباست، پنجه طلاییهای ایران روزهای چهاردهم و شانزدهم تیر در هاوانا به مصاف کوبا میروند.
آلمان
ژرمنها آخرین حریف ایران در دور مقدماتی خواهند بود، برای نخستین بار دو کشور در جام جهانی 91 ژاپن با هم روبهرو شدند که یک مربی رومانیایی به اسم لونزی تیم آلمان را هدایت میکرد که پیروزی سه بر یک از آن آلمانها شد. آنها پارسال در جام واگنر مغلوب ایران شدند، ولی در لیگ جهانی 2012 تیم شگفتیساز لقب گرفتند. مربیگری آلمان با ویتال هین است که با کوچینگ تیم جوانان بلژیک در مسابقات جهانی هندوستان او را شناختیم. وی جانشین یکی از زبدهترین مربیان دنیا یعنی لوزانو شد، عمدهترین عنوان ژرمنها رتبه نهمی سال 2011 است. این تیم امسال چند چهره شاخص از جمله روبرت کروم شاغل در لیگ ایتالیا، گروزر قطر پاسور نامی، انره بجورن را نخواهد داشت، اما اسچوب ستارهای است که در مسابقههای جوانان جهان در سال 2003 گل کرد، کیفر دیگر ستاره با تجربه تیم آلمان به شمار میآید و میانگین قدی تیم 199 سانتیمتر است. ایران و آلمان روزهای بیست و یکم و بیست و سوم تیر بعد از مراسم افطار ماه مبارک رمضان در تالار آزادی باهم پیکار میکنند.
جمشید حمیدی / جام جم