سفر به زادگاه دکتر قریب و امیرکبیر

استان مرکزی دارای روستاهای زیبا و شگفت‌انگیزی است که هر کدام به تنهایی می تواند مقصدی مناسب برای گردشگری و مسافران نوروزی باشد، روستاهایی که دمی آسایش در کنار مردمان باصفا و سایه درختانش می‌تواند تا مدت ها سرزندگی و شادابی را در جسم و روان انسان به جای بگذارد.

روستای وفس ماسوله استان مرکزی

برخی از روستاهای استان مرکزی علاوه بر جاذبه های طبیعی دارای پیشینه تاریخی هستند و دارای قدمت چند هزار ساله هستند.

وفس یکی از روستاهای استان مرکزی است که دارای جاذبه های طبیعی بی نظیری است، ارتفاع بالای این منطقه نسبت به دریا موجب بارش باران بیشتر و در نتیجه هوایی مطبوع شده است.

گذر و توقف در وفس می‌تواند ساعاتی پرنشاط همراه با گشت و گذار در دل منطقه‌ای چند هزار ساله را برای علاقمندان به تاریخ و طبیعت به ارمغان بیاورد.

وجود کوه‌های بلند و غارهای متعدد، این روستا و مناطق اطراف آن را زبانزد کرده است. شکل ساختن خانه در این روستا یادآور روستاهای زیبایی چون ماسوله است هرچند که در خوش آب و هوایی و سرسبزی وفس هم قد و قواره این روستا است.

خانه‌های مسکونی روستا با بافتی متراکم در یک طبقه با ایوان و سقف مسطح بر روی دامنه‏ کوه‌ها ساخته شده ‏اند و کوچه باغ‌های پیچ در پیچ آن با درختان سایه دار جلوه بسیار زیبایی دارند. روستا دارای دو بافت قدیم و جدید است. در بافت قدیم برخی از خانه ها قدمت صدساله دارند.

وفس از سه طرف در میان کوه های سه هزار ساله که متعلق به دوره سوم زمین شناسی هستند، است و فقط از یک طرف دارای باغستان‌ها و درختان میوه است.

وجود بقایای موجودات زنده در دل کوه های آهکی و رسوبی این منطقه گواه بر قدمت طولانی وفس دارد و همین موجب شده که علاوه بر کوهنوردان، گردشگران بسیاری سفر به این مکان تاریخی و جذاب را تجربه کنند.

روستای وفس برای غارنوردان نیز منطقه ای بکر و مناسب است زیرا با گسترش سازه‌های آهکی و دولومیتی در منطقه وفس، غارهای طبیعی و اعجاب انگیزی به وجود آمده اند که از مهمترین آنها می توان به غار وفس و غار قلعه جوق اشاره کرد.

مردمان وفس، مردمانی مهمان نواز هستند و با گویش خاص و لهجه زیبایشان به استقبال مهمانانشان می روند. مردم وفس یکی از قدیمی ترین گویش ها که مربوط به زبان باستانی تاتی است را دارا هستند.

گویش اهالی این منطقه ووسی است. برخی معتقدند نام قدیم وفس نیز «ووس» بوده و در طول زمان به وفس تغییر پیدا کرده است.

گردشگرانی که به وفس می‌آیند می‌توانند علاوه‌بر لذت بردن از طبیعت بکر منطقه به زیارت امامزاده حاجی رضوان نیز بروند و همچنین از صنایع دستی گیوه چینی، قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم و سوزن دوزی و سبد بافی این روستا نیز سوغات ببرند.

روستای تاریخی و بزرگ «وفس» در شمال غربی استان مرکزی و شمال شهرستان کمیجان واقع است.

روستای انجدان با قدمت تاریخی قبل از اسلام

در 37 کیلومتری شرق اراک روستایی وجود دارد که بر اساس مستندات تاریخی به ویژه سنگ نوشته‌ها و سنگ‌های قبر موجود قدمتش به قبل از اسلام می رسد.

انجدان روستایی تاریخی است که در اطراف خود دارای مناطق زیبای طبیعی نیز هست. این روستای کوهپایه‌ای و خوش آب و هوا به جهت آب و هوای مناسب و فضای سبز کم نظیر و صخره نوردی همیشه مورد استقبال گردشگران، ورزشکاران و اهالی منطقه بوده است

وجود کوه های چشمه و برف شاه در اطراف آن از ویژگی های این روستا است. این روستا دارای غارهای متعددی نیز هست. غارهای این دهستان عبارتند از غار آسیلی، غار میانلانون یا کلوچه بالا، غار طاق‌رچه، غار گیوه‌کش و غار شغال‌دره. از میان این غارها، غار آسیلی و غار طاق‌رچه به ویژه دیدنی‌ترند.

غار آسیلی 73.5 متر طول دارد و در فصل بارندگی منظره زیبای استالاکتیت و استالاگمیت‌های آن پدیدار می‌شود. این غار در پنج کیلومتری غرب انجدان واقع شده است.

غار طاق‌رچه نیز به دلیل وجود دو درخت کهنسال در مقابل دهانه آن منظره‌ای زیبا و دیدنی دارد.

روستای انجدان از بافت و ساختار زیبایی نیز برخوردار است. فرم و ساختار خانه های انجدان بسیار جالب توجه و تماشایی است.

اگر چه این روزها ساخت و ساز تازه و نوپا مغایر با حالت اصلی روستا بسیار شده است اما روستا هنوز انجدان قدیمی و صمیمی خودنمایی می کند. این آبادی همچنین یکی از مناطق انتخاب شده فرقه اسماعیلیه در سال های دور می باشد.

مردم روستای انجدان دارای آداب و رسوم خاصی در ایام مختلف سال هستند. علاقمندان به آداب و رسوم کهن می توانند در ایام محرم برای دیدن آئین جغحغه زنی این روستا به انجدان سفر کنند.

گرکان، زادگاه مردان فرهیخته

گرکان یکی دیگر از روستاهای تاریخی و دارای جاذبه های گردشگری در استان مرکزی است. این روستا در کوهپایه کوه کلاهه آشتیان قرار دارد.

قدمت این روستا به زمان ساسانیان می رسد و یکی از ریشه های نام گرکان،گبرمکان یعنی محل اسکان زرتشتیان است. وجود درختان صدساله و خانه های با قدمت یک قرن از ویژگی های این روستا است.

وجود آتشکده‌هایی در گرکان و روستاهای مجاور آن مانند آثار آتشکده «آذرکشسب» در ناحیه «فردجان» فراهان، که تا سال 282 هجری قمری دایر بوده و قبرهایی از سفالکه در گرکان و روستاهای دیگر یافت شده اند، ثابت می‌کند که پس از استیلای عرب بر ایران، زرتشتیان ایران، مدتها در مقابل آنان پایداری کرده‌اند و دست از مذهب و مراسم مذهبی خود بر نداشته‌اند.

این موضوع را کوزه‌های سفالینی که در بسیاری از نقاط گرکان و نواحی اطراف به دست آمده است تایید می‌کند

آتشکده قلعه خرابه یکی از این آتشکده هاست که در بالای قله کوه «دیدگاه» قرار دارد. آب انبار مرحوم مستشار الملک، تکیه قدیمی‌ (محل تعزیه و شبیه خوانی)، برج و منزل استاد عبدالعظیم قریب و مسجد جامع گرکان از جمله آثار فرهنگی و باستانی این روستا است.

در گرکان حمام‌های کهنه و نو و غسالخانه‌ای که در مظهر قنات کیوار با طاق آجری ساخته شده بود نیز وجود داشته ولی بر اثر بی توجهی ساکنان این چند سال اخیر در گرکان خراب و به کلی آثار آنها از میان رفته است.

محل دیگری در گرکان (که تقریباً در شمال شرقی) وجود دارد به نام «دره‌ی پی امامان» این دره به ویژه قسمتی از آن که جزو تختان رودخانه فصلی گرکان است از ماسه و سنگ تشکیل شده است از گذشته ای بسیار دور برای اهالی گرکان، محلی متبرک و مقدس مورد توجه بوده است و در آنجا برای برآورده شدن حاجات خود نذرهایی می‌کردند.

مردم گرکان دارای آداب و آئین های خاصی نیز هستند. مراسم «آب پاشانک» یکی از این مراسم‌ها بود که که در روز اول تابستان برگزار می‌شده است. همچنین اهالی این روستا کوشش دارند که روز اول تیرماه به زیارت دو امامزاده ای که در روستایی در حدود ده کیلومتری گرکان به نام «آهو» قرار دارد برای زیارت بروند.

گرکان زادگاه مردان و بزرگان علمی کشور نیز هست دکتر محمد قریب پدر طب کودکان ایران، دکتر عبدالکریم قریب پدر علم زمین شناسی ایران، استاد عبدالعظیم قریب گرکانی بنیانگذار ادبیات نوین فارسی، آیت الله احمد محسنی گرکانی، شمس العلمای قریب ودکتر احمد قریب (رییس مرکز پژوهشی سازمان انرژی اتمی ایران9 از جمله این مفاخر و فرهیختگان می باشند.

گرکان در 76 کیلومتری اراک و در نزدیکی تفرش و آشتیان قرار دارد.

هزاوه، روستای تاکستان های انگور

هزاوه روستایی زیبا و خوش آب و هواست که در 18 کیلومتری شمال غربی اراک واقع است. این روستا به واسطه معماری خاص و تاکستان های انگورش از شهرت خاصی برخورد ار است.

این روستا دارای بافت و معماری پیچیده‌ای است که ازخانه‌های سنگی، گلی به صورت پلکانی، بردامنه شیب کوه‌ها قرار گرفته، این خانه‌ها اکثراً از گل، سنگ و چوب ساخته شده و دارای سقف‌ های مسطح هستند.

معماری ساخت روستا تحت تأثیر عوامل جغرافیایی، وجود آب درمناطق محله در چهار قسمت عمده متمرکز شده اند.

نام محله‌ها به ترتیب ده به سمت بالا عبارت‌اند از کیور، میان ده، محله پایی، محله چاله، سرآسیاب، تره زار، ده بالا است.

روستای هزاوه در بیشتر ایام سال معتدل و نسبتا سرد است و ساکنان این منطقه برای مقابله با سرمای هوا ساختمان هایشان را رو به جنوب ساخته اند تا حداکثر استفاده را از خورشید ببرند.

باغات انگور با پرچین های کوتاه گلین و گسترده چشم نواز از باغات میوه و تولیدات سالانه بیش از پنج هزار تن انواع انگور شهرتی خاص به این منطقه بخشیده است.

قدمت هزاوه با توجه به سفال‌های پیدا شده و مطالعات باستان‌شناسی برروی تپه تاریخی «هزش» مربوط به قرن پنجم هجری است.

مقبره شاهزاده احمد(ع) جد بزرگوار رهبر معظم انقلاب اسلامی برروی بلندترین قسمت روستا واقع در محله بالا ازدیگر آثار تاریخی هزاوه می‌باشد.

بنیان این مقبره به دوره ایلخانان می‌رسد اما دردوره صفویه تغییر وتحول بنیادین درآن ایجاد شده تا به شکل کنونی در آمده است.

مسجد شبستان‌ دار، درخت سرو کهنسال و حمام قدیمی از دیگر آثار تاریخی و جاذبه های این روستا است.

وجود خانه پدری امیرکبیر در این روستا یکی دیگر از ظرفیت های گردشگری این روستا است، قدمت این خانه به 200 سال می رسد. این خانه محل تولد میرزا تقی خان امیرکبیر است.

این منزل قدیمی در دو طبقه دارای ۶۲۵ متر مربع وسعت و ۸۱۵ متر مربع زیربنا است و از ویژگی های خاص معماری آن سقف های هلالی با تیرهای چوبی و دیوارهای کلفت خشتی و گلی است.

روستای هزاوه دارای آداب و رسوم خاصی نیز هست، علم گردانی هزاوه در ایام محرم از مراسم معنوی است که سالانه هزاران گردشگر را به این روستا روانه می کند. انگور و فرآورده های آن سوغاتی های این روستای زیبا برای گردشگران است.

روستاهای چلسبان، کودرز، سرآبادان، لنجرود، نقوسان، آتشکوه، چال هما، آوه، ورچه، شهابیه و دلارام از دیگر روستاهای زیبای استان مرکزی هستند که مقصد گردشگران و مسافران ایام نوروز شده است.(مهر)