تهیه‌کننده حسابدار نیست!

بقا و دوام یک اثر هنری

تهیه‌کننده مسئول کیفیت برنامه است و بقا و دوام یک اثر هنری به کار او بستگی دارد. البته نقش تهیه‌کننده از یک برنامه به برنامه دیگر یا از یک سریال تا سریال دیگر متناسب با موضوع فرق می‌کند، چرا که متناسب با محوریت قصه یا چارچوب برنامه باید وقت و انرژی بگذارند. به‌عنوان نمونه برخی سریال‌ها، پر بازیگر و پر لوکیشن هستند و همین موضوع کار تهیه‌کننده را سخت و دشوارتر می‌کند؛ زیرا نه تنها مسئولیت‌اش بیشتر می‌شود، بلکه باید حواسش به محتوا، کار عوامل و... هم باشد تا اشتباهی رخ ندهد. بالعکس این ماجرا هم وجود دارد و تعداد بازیگران و لوکیشن‌ها متناسب با قصه کمتر است، اما این مساله به‌هیچ‌وجه باعث نمی‌شود مسئولیت تهیه‌کننده کمتر شود، بلکه جنس کارش تغییر می‌کند؛ چون باید دقت کند قصه به نوعی طراحی شود که با وجود محدود بودن لوکیشن و بازیگران، ساختار برای مخاطب یکنواخت نباشد و اثر تا پایان همچنان جذابیت و تنوع خودش را برای بیننده حفظ کند.

با توجه به این که تهیه‌کننده هسته شکل‌گیری یک اثر هنری را شکل می‌دهد و اهمیت به سزایی دارد، اما برخی این نقش و جایگاه را در نظر نمی‌گیرند و نسبت به آن بی‌توجه هستند. حتی گاهی از تهیه‌کننده فقط به عنوان مسئول مالی پروژه‌های هنری یاد می‌شود و این در حالی است که نفر اول یک اثر است. مهران مهام سال‌هاست سریال‌های پر‌مخاطبی برای تلویزیون تولید کرده است. او تهیه‌کنندگی سریال‌های خانه به دوش، بزنگاه، متهم گریخت، ترش و شیرین، روزهای بد به در، زن‌بابا، دردسرهای عظیم 1 و 2، دلنوازان، هفت سنگ و... را به‌عهده داشته است.

نقش تهیه‌کننده در دانشگاه تلویزیون

مهران مهام درباره نقش تهیه‌کننده به جام‌جم می‌گوید: وقتی ما اعتقاد داریم تلویزیون همچون دانشگاه می‌ماند، پس باید این مساله را بررسی کنیم که نقش تهیه‌کننده در این دانشگاه به چه میزان است. اگر استاد دانشگاه 50 دانشجو دارد یک تهیه‌کننده، مخاطب میلیونی دارد. به همین دلیل جایگاه و اهمیت نقش تهیه‌کننده خیلی بالاست و کار ما تخصصی و بسیار سخت است.

وی ادامه می‌‌دهد: تهیه‌کننده برای قدم اول باید شرایط اجتماع را بسنجد و بعد متناسب با جامعه و دغدغه‌های مردم به سراغ طرح مناسب برود و بعد از سر و کله زدن با نویسنده، طرح اولیه را به تلویزیون ارائه کند و بعد از تصویب از نویسنده بخواهد طرح را کامل کند و فیلمنامه را بنویسد. همزمان با این اقدام باید کارگردان را انتخاب و هماهنگی بین کارگردان و نویسنده ایجاد کند تا کارگردان هم پیشنهادهایش را در ارتباط با قصه بدهد. بعد از این مرحله، تهیه‌کننده با همفکری کارگردان، بازیگران و دیگر عوامل پشت صحنه را انتخاب خواهند کرد و هماهنگی بین همه این افراد به‌عهده تهیه‌کننده است.

این تهیه‌کننده با اشاره به این که تهیه‌کننده تلویزیون امین سازمان صدا و سیما در یک پروژه است، توضیح می‌دهد: وظیفه بعدی تهیه‌کننده، مدیریت هزینه پروژه است که با کمترین و نازل‌ترین قیمت کار را به پایان برساند. وقتی استاد دانشگاه یک اشتباه کوچک کند، مسیر کار دانشجویان به بیراهه می‌رود. حال شما در نظر بگیرید وظیفه با مخاطب میلیونی چقدر سنگین خواهد شد. به‌عنوان نمونه اگر تهیه‌کننده، کارگردان، عوامل پشت دوربین و بازیگران را اشتباه انتخاب کند، متوجه خواهید شد بودجه پروژه به هدر می‌رود ضمن این‌که پیام و محتوای مورد نظر هم به مخاطبان انتقال داده نمی‌شود. اگر یک اثری موفق و پر مخاطب می‌شود، این انتخاب‌های درست تهیه‌کننده کار را نشان می‌دهد که به موفقیت اثر منجر شده است. در مجموع چرخ دنده اولیه تهیه‌کننده است و با حرکت اوست که بقیه چرخ دنده‌ها به حرکت می‌افتند.

خبرهای منفی

وی درباره این که چرا در جشنواره‌ها برگزیده شدن تهیه‌کننده خیلی دیده نمی‌شود، توضیح می‌دهد: بله، متاسفانه تهیه‌کنندگان دیده نمی‌شوند و این بر عکس سینمای غرب است. در آنجا تهیه‌کننده نفر اول است، اما در ایران این طور نیست. حتی گاهی مدیران هم بازیگران را به کارگردان و تهیه‌کننده ترجیح می‌دهند. از سوی دیگر تهیه‌کننده فقط به عنوان منبع مالی یاد می‌شود. اگر شما نگاهی هم به مطبوعات داشته باشید همه خبرهای منفی با این موضوع که تهیه‌کننده دستمزد عوامل را نپرداخته، چاپ می‌شود؛ اما تهیه‌کننده‌ وقتی دستمزد عوامل را به موقع و با کیفیت بدهد، هرگز چیزی درباره‌اش نوشته نمی‌شود. فقط می‌نویسند تهیه‌کننده پول را برد، خورد و نداد!

مهام عنوان می‌کند: وقتی مخاطب عام علاقه‌مند به سینما این موضوعات را می‌خواند فکر می‌کند تهیه‌کننده نقش حسابدار را دارد، در حالی که تهیه‌کننده حسابدار نیست! متاسفانه در حق تهیه‌کنندگان کوتاهی شده است، در حالی که تهیه‌کننده نقش اساسی و بنیادی در تولید قوی یا ضعیف یک اثر دارد.

فاطمه عودباشی