معلولان حمایت می‌خواهند، نه ترحم!

نکته مشترکی که در این میان باید به آن دقت کرد، نیاز همه معلولان به حمایت است و نه ترحم. جنس حمایت از معلولان باید توام با احترام و منطق باشد تا شان فرد معلول حفظ شود، اما نگاه‌های ترحم گونه و احساسی، دردی از مشکلات معلولان دوا نمی‌کند و اتفاقا روحیه و انرژی آنها را برای ادامه یک زندگی فعال و سازنده، تحلیل می‌برد.

این که با دیدن یک معلول، آه بکشیم یا سعی کنیم درباره علت معلولیت او کنجکاوی کنیم، این کار جز عذاب دادن معلولان، معنای دیگری ندارد. حمایت علمی و منطقی از معلولان باید از مسیر قانون بگذرد، سیاستی که در کشورهای توسعه یافته هم جواب داده است.

مثلا با وجود آن که بیش از 12 سال از اجرای قانون جامع حمایت از معلولان می‌گذرد، اما هنوز بسیاری از مفاد این قانون حمایتی اجرا نمی‌شود. بازنگری این قانون نیز تاکنون به مرحله اجرایی نرسیده ‌ تا همچنان حمایت از معلولان ایرانی در گرو اجرای قوانین بماند.

معطل ماندن اجرای قوانین حمایتی از معلولان در ایران، بخوبی نشان می‌دهد فقط تصویب قوانین برای حمایت از توانیابان کافی نیست، بلکه این گروه پرشمار از جامعه نیاز دارند قوانین حمایتی در این حوزه، ضمانت اجرایی داشته باشد.

در صورتی که قوانین تصویب شده در حوزه حمایت از معلولان اجرایی شود، دیگر نیازی به کمک‌های موردی خیران و نیکوکاران نخواهد بود. مثلا وقتی سهمیه اشتغال معلولان در سازمان‌های دولتی رعایت نمی‌شود و خیلی از معلولان برای پیدا کردن شغلی برای امرار معاش، درمانده می‌مانند، در آن شرایط، معلوم است کمک‌های موردی برای حمایت از معلولان، نمی‌تواند درمان ریشه‌ای برای دردهای معلولان باشد.

باور مسئولان به معلولان باید دگرگون شود

وقتی حتی قوانین حمایتی از معلولان هم اجرا نمی‌شود، این اتفاق بخوبی موید آن است که هنوز باور جدی برای حمایت از معلولان وجود ندارد. به گفته کارشناسان آسیب‌های اجتماعی، تا وقتی نگاه مسئولان و مردم نسبت به معلولان تغییر پیدا نکند و به توانمندی‌های معلولان با دیده شک و تردید نگاه شود، در این شرایط نمی‌توان به تغییرات بنیادی در حوزه حمایت از معلولان دل بست.

در صورتی که مسئولان ما به توانایی‌های معلولان ایمان داشته باشند و اجازه دهند معلولان هم فرصت جولان در بازار کار را به دست بیاورند، شاهد خواهیم بود که معلولان هم در میادین مختلف، خوش خواهند درخشید.

اما وقتی به فرد معلول، به عنوان انسانی ناتوان نگاه شود که باید به او مستمری بدهند تا زندگی‌اش را اداره کند، این نگاه غیرانسانی و غیرعلمی به معلولان، باعث می‌شود آنها نتوانند از فرصت‌های اجتماعی خود بهره‌مند شوند.

میدان ندادن به معلولان برای نمایش توانمندی‌هایشان، نه‌تنها باعث می‌شود جمعیت زیادی از معلولان به خانه‌نشینی اجباری روی بیاورند، بلکه باعث می‌شود جامعه هم از یک ظرفیت چند میلیونی بی‌بهره بماند.

تصور کنید وقتی حتی معابر شهری برای تردد معلولان، مناسب‌سازی نشده است و معلولان نمی‌توانند براحتی در سطح شهر رفت و آمد کنند، در این وضعیت نمی‌توانند به دنبال احقاق خود باشند. مثلا وقتی اغلب دانشگاه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و بازار کار برای تردد معلولان مناسب‌سازی نشده است، آن وقت دیگر پیدا کردن شغل، رفتن به دانشگاه و هر گونه فعالیت اجتماعی دیگر هم متاثر از این وضعیت خواهد بود.

در شرایطی که معلولان هم مانند هر شهروند دیگری مالیات می‌دهند و از حقوق شهروندی برخوردار هستند، اما نامناسب بودن معابر موجب خواهد شد آنها همچون شهروند درجه دومی باشند که نتوانند حقوق خود را استیفا کنند و در فعالیت‌های اجتماعی، حضور موثری داشته باشند.

هم‌اکنون معلولان پرشماری در کشور هستند که دارای مهارت شغلی و علمی بالایی هستند، اما به دلیل معلولیتشان از بازار کار، کنار گذاشته شده‌اند. این تبعیض ناروا، در شهرهای کوچک و دورافتاده ایران، بسیار بیشتر احساس می‌شود.

در شهرهای کوچک‌تر کشور هم اوضاع مناسب‌سازی معابر و هم اوضاع فرصت‌های شغلی برای معلولان، به مراتب اسفبارتر است. باید در نظر داشت احتمال معلولیت برای هیچ شهروندی در هیچ نقطه‌ای از کشور، صفر نیست و هر ساله هزاران نفر فقط در تصادفات جاده‌ای دچار معلولیت می‌شوند.

توسعه امکانات برای معلولان کشور، می‌تواند کیفیت زندگی این گروه اجتماعی را بالاتر ببرد و حداقل موجب شود یک معلول بتواند از امکانات تفریحی مثل پارک‌ها و سینما، بدون کمک گرفتن از دیگران بهره‌مند شود.