رسوایی‌های جنگ یمن

کشتار زنان و کودکان و غیرنظامیان که فریاد سازمان ملل را هم درآورد. آمریکایی‌ها دریافتند که بحران یمن راه حل نظامی‌ندارد و اگر عربستان را دراین حال وانفسا رها کنند ،معلوم نیست به چه سرنوشتی دچار شود. چنین بود که جان کری وزیرخارجه آمریکا روز ششم شهریور وارد جده شد تا با عربستان و متحدان بینوای آن به گفت ‌وگو بپردازد شاید به راه حلی دیپلماتیک دست یابند. نکته جالب در این کنفرانس غیبت طرف درگیر یعنی حوثی‌ها و کشوری که می‌تواند به حل مساله کمک کند یعنی ایران بود. این کنفرانس آدم را به یاد کنفرانس مونیخ می‌اندازد که درآن کشورهای فرانسه، انگلستان، ایتالیا، و آلمان جمع شدند تا با بخشیدن قسمتی از سرزمین چکسلواکی به آلمان نازی، رضایت هیتلر را به دست آورده و به قول خودشان صلح را تضمین کنند و دراین کنفرانس دو کشور ذی ربط یعنی چکسلواکی و شوروی حضور نداشتند.

نتیجه کنفرانس فاجعه‌آمیز بود زیرا هیتلر را گستاخ تر و شوروی را نسبت به متحدان غربی بدگمان تر کرد و شروع جنگ جهانی دوم را شتاب بخشید. اما دراینجا نتایج جنگ یمن هرچه باشد یک بازنده بزرگ دارد و آن عربستان است که در رأس یک ائتلاف وسیع قرار گرفت تا با یک ضربه برق آسا حکومت دلخواه خود را سر کار آورد. دراین میان برای توجیه کشتارهای خود تهاجم ایران به سرزمین‌های عربی را در بوق و کرنا می‌کرد و چنان وانمود می‌کرد که اگر دیر بجنبیم ایران کشورهای عربی را یکی پس از دیگری زیر سلطه خود خواهد گرفت. این ایران است که با ارسال اسلحه به حوثی‌ها نایرة جنگ را به این سرزمین کشانده است. تمام راه‌ها را بستند تا دست ایران از یمن کوتاه شود. پس از مدتی ناظران سیاسی اعلام کردند که ایران نفوذ چندانی بر حوثی‌ها ندارد و این حوثی‌ها هستند که خواهان کمک ایران بوده بدون آن که تعهدی به تهران داشته باشند. درعین حال قوت ایران هم با پرتاب یک موشک زلزال از یمن به سوی عربستان تعجب همگان را برانگیخت و عربستان را بیش از پیش نگران کرد که به رغم کنترل راه‌ها چگونه این موشک ایرانی از یمن سر درآورد. حال که به جای شش ماه، یک سال و نیم از شروع حملات عربستان به یمن می‌گذرد، کارنامه این جنگ سیاه و تاریک است و نشان می‌دهد نه تنها عربستان چنان قدرتی نیست که بتواند در همسایگی خود هم به موفقیتی دست یابد بلکه کشته شدن هزاران کودک و غیر نظامی‌نفرت عمیقی هم در بین مردم یمن به وجود آورده است. زیربناهای این کشور فقیر نابود شده و یک فاجعه انسانی هم در راه است و برهمگان روشن شده است که کسی غیر از مردم یمن هم در برابر عربستان نایستاده است.

از سوی دیگر وسعت جنایات عربستان تا به آن حد بود که سازمان ملل هم مجبور شد این کشور را محکوم و عامل کشتار بی‌گناهان معرفی کند. حال این ائتلاف دهان پر کن پس از 18 ماه چاره‌ای نمی‌بیند جز آن که دست به دامان متحد خود یعنی آمریکا شود تا آن را از منجلابی که به دست خود آفریده است، نجات دهد. زیرا اگر جنگ ادامه یابد ،بجز فشارهای مالی و رسوایی‌های سیاسی ناتوانی نظامی‌این پهلوان پنبه را آشکارتر خواهد ساخت. در این میان وضعیت کشورهایی مانند مصر و ترکیه بدتر شد که برای خود کسی بودند و زیر علم عربستان هیچ طرفی برنبستند. قطر و امارات هم دیگر نمی‌توانند به این حامی‌بالقوه تکیه کنند و اگر برسر میز مذاکره بنشینند باید امتیازات فراوانی به حوثی‌ها بدهند و احتمالا عبد ربه را که در واقع عبد عربستان است رها کرده و به گونه‌ای گسترده حوثی‌ها را در قدرت شریک بدانند. اما آیا زخم‌هایی که بر پیکر ناتوان یمن وارد شده جایی برای عربستان دراین کشور و در میان مردم آن باقی خواهد گذاشت؟ اما این جنگ یک بازنده دیگر هم دارد و آن آمریکاست که به مترسک عربستان دل خوش کرد و امروز دست از پا درازتر باید به فکر دیگری باشد. اما برنده منطقه‌ای این جنگ کشوری جز ایران نیست که به جای بمب و تفنگ، آب نوشیدنی و کنسرو غذایی برای مردم یمن هدیه کرد و در فردای جنگ می‌تواند با قامتی افراشته در بازسازی این کشور شرکت کند. زمان، راستی و ناراستی سیاست‌ها را روشن می‌کند. درستی یک سیاست در اینجا روشن می‌شود که دیگر نمی‌توان ایران را در معادلات منطقه‌ای به حساب نیاورد یا در کنفرانس‌ها شرکت نداد. واقعیات خود را تحمیل خواهند کرد.

دکتر احمد نقیب‌زاده

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران