عراق، فصل مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه

حدود 10 سال پیش، دست اندرکاران روابط اقتصادی دو کشور، روی حجم مبادلات اقتصادی دو کشور یعنی 30 میلیارد دلار در سال هدفگذاری کردند. در سال‌های اولیه، روابط تجاری دو کشور افزایش یافته و رشد قابل توجهی داشت و می‌توان گفت،در اوج همکاری‌ها به حدود 15 میلیارد دلار در سال رسید، اما طی سال‌های اخیر این حجم روابط و تبادلات اقتصادی کاهش یافته است.براساس آخرین آمارهای اعلام شده، در شش ماهه اول 2017 حجم معاملات اقتصادی حدود پنج میلیارد دلار بوده است که به نوعی کاهش را نشان می‌دهد.

عوامل مختلفی در کاهش حجم معاملات اقتصادی ایران و ترکیه دخیل بوده است. بخشی از این عوامل سیاسی است، به این معنی که بحران‌های منطقه‌ای و مواضعی که ترکیه در مورد سوریه و عراق اتخاذ کرد، همچنین اختلاف نظر دو کشور در پرونده‌های منطقه‌ای روی همکاری‌های اقتصادی تا حدودی تاثیر گذاشت. البته باوجود اختلاف نظر در حوزه سیاسی، به دلیل این که در بسیاری از زمینه‌ها پیوند منافع میان دو کشور وجود دارد روابط اقتصادی به صورت بنیادی آسیب ندید. در عین حال روابط اقتصادی سیر صعودی نداشته، بلکه در سال‌های اخیر سیر نزولی هم داشته است.

در شش ماهه اول 2017 صادرات نفت به ترکیه 2/5 برابر نسبت به مدت مشابه بوده و صادرات گاز نیز به ترکیه حدود23 درصد افزایش یافته است. افزایش حجم صادرات، نشان‌دهنده ایجاد زمینه مساعد برای افزایش همکاری‌های دو کشور است. گسترش همکاری در مباحث انرژی و تجاری از این منظر اهمیت دارد که تحولات سال‌های گذشته و شکست ترکیه در پرونده‌های منطقه‌ای نشان داد، به اذعان کارشناسان بی‌طرف ترکیه، این کشور نباید پیوندهای اقتصادی را درگیر اغراض سیاسی کند. اقتصاد و برخی صنایع ترکیه از جمله صنعت گردشگری به دلیل وجود ناامنی‌های پیش آمده و ورود بحران‌هایی که ترکیه در آن دخیل بوده به داخل کشورش، بشدت آسیب دیده است.

باید به این نکته هم اشاره کنم که با توجه به آزادسازی موصل در عراق، فرصت‌های جدیدی برای همکاری میان ایران و ترکیه ایجاد شده است و شرایط خوبی برای بازسازی عراق میان دو کشور وجود دارد چرا که عراق یکی از بزرگ‌‌ترین شرکای تجاری ایران است؛ همچنین عراق سومین کشوری است که ترکیه بیشترین صادرات را به آن کشور دارد. چنین شرایطی نشان می‌دهد، دو کشور از زیرساخت‌هایی خوبی در برخی موارد از جمله عراق بهره‌مند هستند و می‌توانند پروژه‌های مشترکی داشته باشند.

دکتر احمد کاظمی

کارشناس مسائل ترکیه