باغبان ادبیات دفاع‌مقدس

مرتضی سرهنگی، مدیر دفتر هنر و ادبیات پایداری حوزه هنری، حدود سه دهه است در عرصه نگارش و انتشار کتاب‌های مهمی در خصوص دفاع مقدس فعال است و در تازه‌‌ترین سلسله نشست‌های حوزه هنری با عنوان شبی با نویسنده، همراه دیگر نویسندگان و همکارانش به معرفی و بررسی کتاب‌های خوب و مهم این عرصه خواهد پرداخت. او هر وقت قلم به دست شده و نوشته، چه برای یک یادداشت کوچک و چه برای یک کتاب یا مقدمه‌ای از آن، خالق نوشته‌ای بوده هم در زیبایی و لطافت و هم تاثیرگذاری که بسیار ارزشمند بوده است. اما با این همه، بیش از آن‌که درگیر نوشتن شود و بخواهد نام خود را با کتاب‌هایش ماندگار کند، مشغول بررسی آثار جوان‌ترها و کمک برای شکل‌گیری یک جریان محکم و پیشرو در عرصه ادبیات دفاع مقدس بوده است. گویی ذاتا باغبان است و آبیاری گل‌های باغچه بیش از هر چیز روح بزرگش را راضی می‌کند.

سرهنگی، مدیر دفتر هنر و ادبیات دفاع مقدس بدون هیچ اغراقی این سال‌ها باغبان ادبیات دوران دفاع مقدس بوده و بسیاری از کتاب‌های خوبی که در این عرصه منتشر شده، بیش از هر چیز مرهون زحمات اوست. از سال 1367 تا‌کنون در این دفتر مشغول کار روی آثار مرتبط با دفاع مقدس، جمع آوری خاطرات رزمندگان و... بوده و البته با همه مشغله‌هایی که داشته، حدود 20 جلد کتاب هم منتشر کرده است.

نکته جالب درباره شخصیت سرهنگی این است که با همه تلاش‌هایش حدود سه دهه فعالیت در این عرصه، هرگز طلبکار نبوده و همیشه با فروتنی خاص خودش در حال کار و ادای دین به رزمندگان، شهدا و خانواده‌های آنها بوده است. کمتر تن به این داده که برایش بزرگداشتی برگزار شود و بیش از هر چیزی فقط دنبال انجام کارهای اثرگذار و زیربنایی در عرصه فرهنگ بوده است.

وقتی هم در یکی از معدود بزرگداشت‌هایی که به برگزاری اش رضایت داده بود، حضور پیدا کرد، گفت: من خجالت می‌کشم اینجا بخواهم حرف بزنم. ما 36 هزار شهید دانش‌آموز داریم که واقعا رقم کمی نیست، خب با این اعداد من چه طلبی باید داشته باشم.

او گفت: هر جنگی در یک روز و ساعت معینی آغاز می‌شود و در یک روز و ساعت معین نیز تمام می‌شود، اما دامنه مطالعاتی آن گسترده می‌شود و تا نسل‌ها ادامه خواهد داشت. به همین دلیل مساله علمی به نام جنگ‌شناسی داریم.

نوشتن علیه فراموشی

سرهنگی گفت: آنچه ما انجام می‌دهیم در حقیقت نوشتن علیه فراموشی است، زیرا اینها اسناد جنگ است و نوشتن بعد از جنگ یک سنت است. یک جمله‌ای از ماکسیم گورکی دیدم که گفته بود اجازه ندهید دیگران زندگی شما را بنویسند. به نظرم خیلی از آرزوهای هنری ما می‌تواند توسط ادبیات جنگ برآورده شود. او اضافه کرد: ما مردمی جنگ‌دیده هستیم و بی‌تردید تاریخ به ما رجوع می‌کند، اگر زمینه را برای رشد نویسندگان و شاعران بزرگ فراهم نکنیم، این زبان رو به زوال خواهد رفت. ادبیات انقلاب و جنگ از افتخارات حوزه هنری است، زیرا خودمان برایش هزینه کردیم و از جایی وارد نکرده‌ایم.

سرهنگی از نگاه دیگران

بسیاری از بزرگان و نویسندگان هم در این مراسم حضور داشتند و به اظهار نظر درباره او پرداختند. غلامعلی حداد عادل،رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این مراسم گفت: یاد روزهای اول بعد از آتش‌بس می‌افتم. کتاب‌های فارسی دوره راهنمایی را در وزارت آموزش و پرورش در دست تألیف داشتیم. جنگ تمام شده بود و ما در فکر این بودیم که خاطره‌ای از دفاع مقدس در کتاب درسی بیاوریم.چقدر گشتیم و چقدر کم بود کتاب‌هایی که روایت جنگ در آنها باشد. سال‌های 67، 68 و 69 را ببینید به زحمت خاطره‌ای پیدا کردیم و توانستیم در کتاب درسی قرار دهیم. اما امروز شاهدیم آقای سرهنگی و دوستانشان یک راه را گشوده و ساخته‌اند. برخی رهروانی هستند که با هر قدمشان، راه را ایجاد می‌کنند و بقیه افراد در مسیری که آنها ایجاد کرده‌اند، گام برمی‌دارند. وظیفه ما این است که این راه را حفظ کنیم.

محسن مومنی، رئیس حوزه هنری هم بیان کرد: به اعتقاد رهبر انقلاب، آقای سرهنگی و دوستانش موجب شدند در حوزه انقلاب و جنگ، کشور از ادبیات وارداتی بی‌نیاز شود. ما امروز در این حوزه شاهد ادبیاتی هستیم که کاملا متعلق به خودمان است و در معرفی انسان برآمده از انقلاب اسلامی و افتخارات فرزندان این مرز و بوم ناتوان و الکن نیست. برعکس، چون ریشه در فطرت انسانی دارد در دل‌ها نشسته است.

سعید حدادیان، مداح اهل بیت(ع) هم گفت: ما در اتاق عقد بودیم و چون آن زمان همه زود ازدواج می‌کردند، آداب آن را نمی‌دانستیم که بچه‌ها خبر آوردند ماشاءا... سرهنگی شهید شده و از پای سفره عقد بلند شدم و به مسجد رفتیم تا کارهای او را انجام دهیم. ماشاءا... سرهنگی بچه هیأتی و میاندار هیأت ما بود و در یاد امام و شهدا به ماشاءا... سرهنگی اشاره کرده‌ام. به نظر من مرتضی سرهنگی فقط برادر ماشاءا... نیست، بلکه برادر همه شهداست.

نشست‌هایی برای معرفی بهترین‌ها

سرهنگی کمتر از خودش و آثارش حرف زده و بیشتر برای دیگران وقت گذاشته است. او روز گذشته هم در نخستین جلسه از سلسله‌نشست‌های شبی با نویسنده که در حوزه هنری برگزار شد، درباره یک کتاب ارزشمند صحبت کرده و توجه حاضران و مخاطبان ادبیات دفاع مقدس را به یک کتاب جلب کرد. او بیان کرد: کتاب «مردی که خواب نمی‌دید» در زمانی منتشر شد که هنوز بازار کتاب‌های خاطرات دفاع مقدس رونق نداشت و این اثر ارزشمند آن‌گونه که باید، دیده نشد. در حالی که مرحوم بختیاری با دقت و پرداختن به جزئیات مهم زندگی مهندس خالدی، اثری خواندنی خلق کرد.

مردی که خواب نمی‌دید، عنوان کتابی است که دربردارنده خاطرات اسیر آزادشده ایرانی مهندس اسدا... خالدی است و به قلم مرحوم داوود دانشور بختیاری به نگارش درآمده است. سرهنگی توضیح داد: در کتاب «سومین روز محاصره» راوی از حضور مهندس خالدی در یک عملیات یاد می‌کند که برای حفظ جان مجروحان، در کنار آنها می‌ماند و خود نیز همراه دیگر مجروحان به دست دشمن اسیر می‌شود. همیشه علاقه‌مند بودم این شخصیت را ببینم و بالاخره خود مهندس خالدی به دفترم آمد و گفت می‌خواهم خاطراتم را از دفاع مقدس منتشر کنم.

او ادامه داد: پس از مطرح شدن پیشنهاد انتشار خاطرات مهندس خالدی که شخصیتی ویژه برای من بود، بسیار فکر کردم چه کسی می‌تواند خاطرات این شخصیت را بنویسد و تنها مرحوم داوود بختیاری دانشور به ذهنم رسید و از او خواستم روی این کتاب کار کند و او نیز به بهترین شکل اثر را به نگارش درآورد.

در این نشست، هم به کتاب مردی که خواب نمی‌دید پرداخته شد و هم یاد نویسنده کتاب که درگذشته است، گرامی داشته شد. این سلسله نشست‌ها ادامه پیدا می‌کند و بی‌شک باز هم سرهنگی به معرفی و بررسی آثار خوب نگاشته شده در زمینه ادبیات دفاع مقدس می‌پردازد.
باز هم گوهرهایی را که کمتر دیده شده یا آن طور که باید دیده نشده اند را معرفی کرده و تمام تلاش خود را برای بالنده شدن این باغچه پر گل که برای بالندگی اش سه دهه تلاش کرده است، به کار می‌بندد.