پیام سفر ولایتی به مسکو

در ایران و روسیه نسبت به روابط دو کشور نظر یکسانی وجود ندارد که بخشی از آن به مسایل تاریخی و یا موضوعات تبلیغاتی قبل از انقلاب و یا دوران جنگ ایران و عراق مربوط می‌شود.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که دولتمردان دو کشور به خصوص در حال حاضر انجام می‌دهند این است که هر دو به اهمیت یکدیگر در عرصه بین‌الملل پی برده‌اند و هر یک در پی ایجاد یک نگرش مثبت در میان ملت مقابل هستند.

امروز حکومتی در روسیه بر سر کار است که بر مبنای واقع‌گرایی ژئوپلتیک به ایران نگاه می‌کند. پوتین واقع‌گراست و ژئوپلتیک را هم خوب می فهمد، وی تلاش می کند بدون جاه طلبی و براساس محاسبه واقعی در عرصه بین الملل تصمیم گیری کند.

در جمهوری اسلامی ایران هم افرادی که از ابتدای انقلاب مسئولیت داشتند همواره امنیت ژئوپلتیک روسیه را به خوبی درک می کردند. آقای ولایتی که در زمان فروپاشی شوروی وزیر خارجه بود برخلاف روسای دیپلماسی بسیاری کشورها معتقد بود فروپاشی شوری باید فرصتی برای ایجاد روابط جدید واقع‌گرایانه باشد. وی همواره تلاش کرده توازنی میان کشورهای تازه ایجاد شده با مسکو برقرار کند و البته تاریخ، نشان دهنده درستی این رویکرد بود.

امروز روسیه موقعیت بازیابی شده جدی در عرصه بین الملل دارد و ایران باید از فرصت واقع‌گرایی دولت پوتین بهره بگیرد. امروز رهبران طراز اول دو کشور سعی در بازتعریف سازنده از روابط دو کشور دارند. در شرایط کنونی سفر آقای ولایتی به مسکو و ابلاغ پیام های رهبر انقلاب و رییس جمهور به پوتین، امر بی‌سابقه ای در دیپلماسی ما بوده است که صرفا مشابه آن را در دوره امام خمینی(ره) خطاب به گورباچف داشتیم. چنین اقدامی امروز و از سوی آقای ولایتی بسیار معنی روشن و قابل ملاحظه ای برای جهان و مسکو باید داشته باشد.

هر چند بهانه سفر آقای ولایتی خروج غیر قانونی آمریکا از برجام است، اما پوتین مساله رابطه را عمیق تر از بحث ما در برجام و یا روابط ایران و روسیه در سوریه می داند. براساس موضعگیری های اتخاذ شده از سوی پوتین، تصور می‌کنم وی اهمیت واقعی ایران در منطقه را درک می‌کند و می‌داند که نمی توان از ایران چشم‌پوشی کرد.

سفر آقای ولایتی به روسیه که با سفر به چین ادامه خواهد یافت پیام مهمی را به طرف های غربی دارد مبنی بر این‌که جمهوری اسلامی ایران با حرکت های غیرقانونی، تهدیدآمیز و پر از ابهام اروپا تسلیم شدنی نیست. ایران برای هر موقعیتی می تواند آلترناتیوی پیدا کند که نه موجب وابستگی شود و نه تقابل بی مورد.

پس از خروج آمریکا از برجام، روسیه بتدریج از حالت انفعال خارج و سعی کرد در مذاکرات برجام نقش سازنده ای ایفا کند، امروز به نظر می رسد روسیه فعال تر شده و موضع‌گیری های صریح تری داشته است.

در موضوع مقابله با تحریم، روسیه هم به لحاظ سیاسی و اقتصادی به عنوان جایگزین تامین کننده برخی از اقلام مورد نیاز ایران می تواند ایفای نقش کند و همین نقش در مورد چین نیز وجود دارد.

بنابراین در مجموع تصور می کنم مذاکرات آقای ولایتی متفاوت از مذاکرات قبلی است و به منظور اعتماد سازی طرفین و تعریف جدید از روابط دو کشور صورت‌می‌گیرد.

علیرضا شیخ‌ عطار - سفیر پیشین ایران در آلمان