۱۲روز مقاومت روی صحنه

در نشست خبری این رویداد فرهنگی نیز با اهدای پرتره شهید حاجی‌زاده به فرزند و خانواده‌اش، از او تجلیل شد اما آنچه امسال در جشنواره بیستم تئاتر مقاومت می‌گذرد؛ محل گفت‌وگو و بحث ماست. آماری که کاظم‌تبار در نشست خبری اخیر اعلام کرد، نشان‌دهنده موفقیت دوره نوزدهم است که در آن ۲۸اثر صحنه‌ای در۱۵ استان، ۳۶ نمایش خیابانی در ۱۸ استان با جذب ۲۷ هزار مخاطب فقط در بخش صحنه‌ای ودر مجموع حدود ۶۰هزار تماشاگر حضور داشتند که از این میان هشت اثر نیز به جشنواره فجر راه یافتند. اتفاقات جدید جشنواره بیستم تئاتر مقاومت برای ما بهانه‌ای شد تا با محمد کاظم‌تبار، دبیر این رویداد هنری گفت‌وگو کنیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید:

درباره بخش نمایشنامه‌نویسی«۱۲»و جایزه«بشارت فتح» که امسال به جشنواره تئاترمقاومت اضافه شده توضیح دهید.
ما درخصوص جنگ تحمیلی ۱۲روزه چند اتفاق مهم را رقم زدیم؛ یکی بخش نمایشنامه‌نویسی با عنوان۱۲ است. این بخش به رشادت شهدا، سرداران، سربازان و وحدت مردم در آن ۱۲روز می‌پردازد؛ یعنی این بخش به طور کامل به تجربه زیسته مردم، زندگی شهدا و سربازان ایران اسلامی در آن دوره اختصاص دارد. اتفاق دیگر تعبیه جایزه بشارت فتح است. این جایزه در دو بخش صحنه‌ای و خیابانی با عنوان «سردار آسمانی» اهدا می‌شود و مزین به نام شهید حاج قاسم سلیمانی است. بهترین اثرهریک از این دو بخش که به موضوع جنگ۱۲روزه پرداخته باشد، این جایزه را دریافت می‌کند. نکته مهم دیگر این که بخش «سرداران آسمانی» امسال متفاوت از دوره‌های گذشته است. همان‌طور که می‌دانید، این عنوان و برند از جشنواره‌ای که ما چهار دوره برگزار کردیم و من افتخار دبیری دوره آخر آن راداشتم، گرفته شده است.امسال این بخش صرفا به یک سردار محدود نیست، بلکه به همه «سرداران آسمانی» اختصاص دارد؛ یعنی بخشی که به زندگی شهدای محور مقاومت و شهدای اقتدار نیروهای مسلح می‌پردازد و این بخش هم بیشتر در خدمت موضوع جنگ ۱۲روزه است.

در طراحی بخش نمایشنامه‌نویسی۱۲و جایزه بشارت فتح، معیار ارزیابی آثار چیست؛به‌خصوص آثاری که به اقتدار نیروهای مسلح مربوط می‌شود؟ به طور کلی چه ویژگی‌هایی باعث برگزیده شدن یک اثر می‌شود؟
درخصوص جایزه بشارت فتح، فراتر ازکیفیت هنری، ارتباط مستقیم موضوعی و محتوایی با نمایش اقتدار وپیروزی ما بسیار مهم است؛ یعنی صرف روایت یک داستان عاشقانه یا درام‌های مشابه درفضای جنگ۱۲روزه کافی نیست. اثر باید به‌صورت اختصاصی و هدفمند به موضوع جنگ ۱۲روزه، رشادت‌ها و پیروزی‌ها بپردازد. 

به عبارتی منظور این نیست که موضوع در لایه‌های زیرین متن باشد؟
درست است؛ این جایزه برای کارهای زیرلایه‌ای نیست و اثر باید صریح و مستقیم به جنگ ۱۲ روزه بپردازد و اثرگذار باشد. به عبارتی سوای از کیفیت که باید در بالاترین سطح باشد، به لحاظ مضمونی هم باید در بالاترین سطح ممکن باشد و از نظر مضمونی به طور دقیق همان نقاط مدنظر ما را هدف قرار دهد.

برای حضور گروه‌های خارجی و اجرای آثار برگزیده با توجه به اضافه شدن بخش «ملل» چطور زمینه‌سازی می‌کنید؟ آیا برنامه‌ای برای تبادل فرهنگی با کشورهای محور مقاومت مانند فلسطین، لبنان و غزه دارید؟
درخصوص بخش ملل یا بین‌الملل باید بگویم که تولید اثر با موضوع مقاومت در کشورهای دیگر به این سادگی نیست؛ یعنی این‌طور نیست که جشنواره‌ای به طور کامل آزاد باشد و ما بتوانیم به‌راحتی گروه‌ها را دعوت کنیم یا آثارشان را ببینیم و انتخاب کنیم. این کار نیاز به هدایت و رصد دقیق دارد. ما از چند ماه پیش رایزنی‌هایی انجام داده‌ایم و همکاری‌هایی در حال شکل‌گیری است تا این بخش را هدفمندتر برگزار کنیم.
نکته دیگر این‌که ما در دوره گذشته هم هدف‌مان بخش ملل بود اماتعداد وسطح کیفی آثار ارسالی مطلوب ما نبود. آن تجربه برای ما درس و به نوعی آینه‌ای شد تا امسال با قدرت بیشتری این بخش را اضافه کرده و نقاط ضعف را برطرف کنیم. به طور طبیعی تعامل اصلی ما با کشورهای محور مقاومت وکشورهای اسلامی خواهدبودامامحدود به آنهانیست وبا کشورهای دیگر نیز رایزنی می‌شود. اگر ما واژه مقاومت را به کار می‌بریم به این دلیل است که به طور معمول آثار کشورهایی که از نظر سیاسی، فکری و نگاه با ما هم‌سو هستند نیز مدنظر است. هدف این است که گروه‌هایی که با این تفکر کار می‌کنند به ایران بیایند، آثارشان برای مخاطبان ایرانی به نمایش درآید وهمزمان معرفی شوند.درآینده ودربرنامه‌های پساجشنواره‌ای نیز قصد داریم گروه‌های برگزیده همسو با محتوای کشور میزبان را به شهرها و کشورهای دیگر اعزام کنیم.

با توجه به حجم تبلیغات منفی که امسال علیه ایران وجود داشت و جنگ ۱۲روزه اخیر، آیا چالش خاصی در ارتباط با گروه‌های تئاتری خارجی فعال در حوزه مقاومت ایجاد نمی‌شود؟
بخش ملل هنوز به‌صورت رسمی آغاز نشده و رایزنی‌ها ادامه دارد. فراخوان این بخش به‌زودی به‌صورت سراسری در کشورهای مختلف منتشر خواهد شد. ممکن است از کشورهایی درخواست دریافت کنیم که در فهرست اولیه گفت‌وگوهای ما نباشند. طبیعتا این احتمالات را پیش‌بینی کرده‌ایم و همکاران ما درحال بررسی راه‌حل‌هایی برای کشورهایی هستند که تولید آثار مرتبط با جشنواره برای‌شان دشوارتر است.همچنین درباره نحوه مشارکت گروهی علاقه‌مندان نیزدرحال برنامه‌ریزی هستیم. چنین موضوعی نیاز به زمان دارد و نمی‌توانم به شکل قطعی به شما پاسخ بدهم. به‌عنوان مثال، گروه‌های فلسطینی ساکن آمریکا یا گروه‌های مقاومت در کشورهای اروپایی هم مد نظر ماست. این بخش ان‌شاءالله در هفته دفاع‌مقدس سال آینده برگزار می‌شود و راهکارهای دقیق‌تر را در آن زمان اعلام خواهیم کرد.

لطفا درباره بخش «افق مقاومت» و فلسفه وجود چنین بخشی در جشنواره توضیح دهید.
افق مقاومت بخشی است که با هدف شناسایی، پرورش و تعالی‌بخشی به استعدادهای جوان، نسل جدید را مورد توجه قرار داده‌ایم. ما در این بخش مسئولیت آموزش را برعهده داریم و مربیان، هنرجویان را راهنمایی می‌کنند. آثاری تولید می‌شوند که گویی درخواست حضور در بخش «سردار آسمانی» را دارند. از نظر مالی نیز این آثار درآمد و سود قابل توجهی برای ما ایجاد می‌کنند و از این طریق، گروه‌های ناشناخته‌ای به بدنه تئاتر کشور معرفی خواهند شد. ما سال گذشته در زیربخش این موضوع را داشتیم که چهار گروه آمدند اما امسال شکل برگزاری آن گسترده‌تر است. 

درواقع این جشنواره زمینه‌ای برای معرفی استعداد گروه‌های جدید می‌شود؟
بله. علاوه بر این‌که ما گروه‌های حرفه‌ای را هدف قرار می‌دهیم و پایگاه آنها محورهای موضوعی مرتبط است، زمینه‌ای هم برای ارتباط گروه‌ها و هنرمندان جدید و جوانان ایجاد می‌کنیم.

باتوجه به استعداد تازه گروه‌های تئاتر مقاومت، آیا برنامه‌ای برای حمایت از گروه‌های نوپا و برگزیده این بخش‌ها دارید؟
بله، یکی از برنامه‌های ما به پساجشنواره اختصاص دارد که شامل سفارش اثر به نویسندگان، حمایت از اجرای عمومی در استان‌های مختلف و پخش آثار در رسانه‌ها می‌شود. البته این برنامه صرفا یک طرح اولیه نیست که به سادگی اجرا شود، بلکه آثار برگزیده باید با ویژگی‌های فرهنگی هر استان سازگار شده و مطابق با استانداردهای محلی به اجرا درآیند. داوران ما در محل استان اجرا را می‌بینند و ارزیابی می‌کنند.امسال هم همین مسیر راادامه می‌دهیم.نمونه‌اش نمایش «لجن‌خوار» بود که با مشارکت ما و باشگاه تئاتر سوره در تهران اجرا داشت. برای آثار دیگر هم اگر شرایط مهیا باشد، امکانات را فراهم می‌کنیم تا در شهرها و رسانه‌های دیگر هم حضور پیدا کنند.

ویژگی اصلی  تئاتر مقاومت امسال
ویژگی اصلی این دوره «عمل بهنگام» است و جشنواره باید حرف زمانه خودش را بزند. پارسال در اوج حوادث محور غزه و فجایعی که در غزه رخ می‌داد، با تولید هشت اثرصحنه‌ای وچهار اثرخیابانی درباره غزه به‌موقع عمل کردیم. امسال هم تمرکزمان بر عمل بهنگام با موضوع جنگ ۱۲روزه است تابتوانیم منعکس‌کننده وحدت مردم ایران و رشادت‌های سرداران و سربازان شهید این خاک باشیم.