واژه‌های جایگزین در فارسی / غریبه‌هایی که جا خوش کرده‌اند و غریبه‌هایی که بار سفر بستند

واژه‌های جدید ابداعی و همه پدیده‌های جدید همواره در بدو ورود با تنش‌ها و مقاومت‌هایی رو‌به‌رو می‌شوند اما در مورد زبان عواملی وجود دارد که کار برای حفظ، آن را ارزشمند می‌کند. زبان فارسی به‌مثابه بخش مهمی ‌از هویت ملی و فرهنگ یک ملت بزرگ که در گستره زمینی پهناوری زندگی می‌کند و سهم بزرگی در تکامل تمدن بشری دارد، مانند یک گوهر ارزشمند از پس قرن‌های پرحادثه تا به امروز در سینه گویشوران حفظ شده است.

این گوهر بی‌قیمت نباید در زمانه ما به دلایل سطحی و واهی آسیب ببیند و مدافعان و پاسبانان آن یعنی فارسی‌زبانان پشت فرهنگ خود را خالی کنند و نادانسته به سنگر فرهنگ مهاجمی‌ بروند که آرام و آهسته در حال بلعیدن و هضم کردن زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف در گوشه گوشه جهان است.

چاره آن است که همه ما در هر جایگاهی که هستیم بفهمیم و متوجه باشیم که زبان و فرهنگ ما از سوی مهاجم نیرومندی به نام زبان انگلیسی تهدید می‌شود. زبانی که به لحاظ ادبی از غنی‌ترین‌ها و شاید مایه‌ور‌ترین آن‌ها باشد که به پشتوانه همین ادبیات هرگز از بین نمی‌رود اما با خطر مواجه است. بی‌اعتنایی به زبان فارسی باید یک مشکل ملی تلقی شود و گرهی که به کلک همه مردم فارسی‌زبان برای باز شدن نیاز دارد.

اینکه واژه‌های مصوب فرهنگستان موردتوجه و استفاده مردم و اهل‌فن قرار نگیرد پدیده غیرمنتظره‌ای نیست. بسیاری از کلمات به دلایل مختلفی از سوی افراد متخصص و کاربران واژه مورد مخالفت قرار می‌گیرد و بالعکس برخی دیگر با استقبال مواجه شده و به کار گرفته شدند. به‌طورکلی با کمک فرهنگستان امروزی، برخی واژه‌های غریب بار سفر بستند اما برخی دیگر جا خوش کرده‌اند.

در ادامه برخی واژه‌های جایگزین از سوی فرهنگستان که بسیار موفق نیز بودند آورده شده است:
پیامک به‌جای sms
یارانه به‌جای سوبسید
راهبرد به‌جای استراتژی
فناوری به‌جای تکنولوژی
بالگرد به‌جای هلی‌کوپتر
تلفن همراه به‌جای تلفن موبایل
پایانه به‌جای ترمینال
رزمایش به‌جای مانور

این کلمات امروزه در بین دیگر واژه‌ها کاربرد فراوانی دارند و تا حدی پذیرفته شده‌اند که توسط مسئولین و رسانه‌ها نیز به‌کار برده می‌شوند.

از سویی دیگر برخی واژه ها نیز موفق نبوده و باوجود تصویب فرهنگستان به‌کار برده نمی شوند ازجمله:

چینی‌جا به جای‌بوفه
خود عکس به‌جای سلفی
آبزن‌ به جای جکوزی
کاشانه به‌جای آپارتمان
دوگوشی به‌جای آیفون
فرشینه به جای موکت
نورافشان به‌جای لوستر
نورتاب به‌جای آباژور

موفق نبودن این واژه‌ها از سوی فرهنگستان عدم استفاده رسانه‌ها و در نتیجه ناشناس بودن برای عموم اعلام شده است اگر این کلمات نیز مانند پیامک، یارانه و سایر واژه‌هایی که جاافتاده است، در رسانه‌ها به‌ کار می‌رفت حتماً کاربرد پیدا می‌کرد.

نسترن نعمتی - جام جم آنلاین