زبان فارسی از مهمترین عناصر هویتی ماست

مصطفی علی‌پور در گفت‌وگو با جام جم‌ آنلاین بابیان اینکه از آغاز شعر یکی از مهم‌ترین ابزارها و امکانات حفظ زبان فارسی بوده است، بیان داشت: می‌دانیم و باور داریم که در حفظ زبان فارسی نقش شاهنامه فردوسی بزرگ در چه مقام و پایه‌ای بوده است. نمی‌گویم تمام آنچه ما به‌عنوان حفظ زبان فارسی داریم، همه مدیون شاهنامه است اما می‌دانیم که شاهنامه تأثیر شگرفی در حفظ آن داشته است.

وی در ادامه گفت: شاعران امروز باید بیش از هر زمان دغدغه حفظ زبان فارسی را از منظر حرمت و حفظ قراردادها و سنت‌های زبان فارسی در مرحله اجرای شعر را داشته باشند. متأسفانه در سال‌های اخیر به‌ویژه در دهه 70 جریان‌های ادبی به وجود آمده است که چندان بقای زبان فارسی جز اولویت‌های آن‌ها نبوده است.

این شاعر و منتقد با اشاره به دست‌کاری برخی افراد در هنجارهای زبان فارسی و دخالت در قراردادهای نحوی و واژگانی زبان در حد بسیار اغراق‌آمیز و افراطی، افزود: شاید فکر می‌کردند با این کار به زبان فارسی خدمت می‌کنند. ولی آنچه نتیجه و دستاورد برآیند این دخالت‌های افراطی در زبان فارسی شد، به‌نوعی به نزول ارزش‌های زبان فارسی و به‌هم‌ریختگی در میان شاعران منجر شد.

علی‌پور در ادامه گفت: خوشبختانه در دهه 80 بسیاری از این جریان‌هایی که نگاه اغراق‌آمیز داشتند، کنار رفتند و نسل جدیدی در دهه 80 شکل گرفت که حداقل تلاششان حفظ سلامت زبان در شعرشان است.

وی با اشاره به ورود واژگان بیگانه به شعر و اهمیت فارسی‌گویی شاعران، بیان کرد: در دوره قبل از نیما و در دوره مشروطه به دلیل شرایط اجتماعی و سیاسی که داشته و شاعران می‌کوشیدند که آثارشان را با سرعت بیش‌تر به دست مخاطبان برسانند، بسیاری از اصلاحات رایج دوره قاجار که از طریق ترجمه، انقلاب مشروطه و تشکیل نهادهای مشروطه وارد شعر شده و جای بحث ندارد.

این شاعر و منتقد بابیان اینکه زبان فارسی این خصلت را دارد که واژه‌سازی کند، ادامه داد: امروزه ما در گفتگوهای عادی‌ یا روابط اجتماعی‌مان از واژه‌های برساخته شاعران بهره می‌گیریم. بسیاری از واژه‌هایی که ما در محاوره‌ و نوشتارمان استفاده می‌کنیم، واژه‌هایی است که شاعران بعد از نیما یوشیج ساختند.

علی‌پور بابیان اینکه با پدیده ورود واژه‌های بیگانه به زبان فارسی موافق نیستم مگر این‌که معادل‌های فارسی آن را نداشته باشیم، ادامه داد: استفاده از واژه‌ای بیگانه مورد تائید نیست مگر در شرایط بسیار استثنایی که ساخت معادل دقیق آن به فارسی، برای واژه‌ای انگلیسی یا فرانسه مقدور نباشد. بسیاری از شاعران جوان عمدتاً واژه‌های بیگانه را وارد زبان فارسی می‌کنند بدون هیچ ملاحظات اجتماعی و فرهنگی.

وی به ساخت ترکیب‌های جدید توسط فرهنگستان اشاره کرد و افزود: فرهنگستان باید به زمان و موقعیت ساخت‌واژه دقت داشته باشد چراکه بسیاری از پدیده‌های فن‌آوری از خارج وارد می‌شوند و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و بعد از استفاده از واژه‌های بیگانه آن‌ها، فرهنگستان اقدام به نام‌گذاری می‌کند، این مشکل بزرگی است. قبل از ورود این پدیده‌ها باید اسم انتخاب شود و بعد پدیده وارد کشور شود.

این شاعر و منتقد تصریح کرد: شاعران نیز نقش بسیار مهمی در معادل‌سازی دارند، بعید می‌دانم شاعران کار واژه‌سازی را بعد از انقلاب انجام داده باشند. برخی از خلاقیت‌های شاعران را بررسی کرده‌ام، اما در شعر بعد از انقلاب ندیدم شاعری واژه‌ای ساخته باشد.

علی‌پور بابیان اینکه به‌عنوان یک معلم شعر، در مورد زبان فارسی احساس مسئولیت می‌کنم، ادامه داد: زبان فارسی پایه و هویت ایرانی ما است، زبان فارسی انتقال‌دهنده تمام آیین‌ها و اندیشه‌ها و باورهای دینی و ملی ما است.

وی تأکید کرد: به‌عنوان یک معلم شعر، گوشزد می‌کنم که هویت ما زبان فارسی است چراکه زبان فارسی مهم‌ترین، دقیق‌ترین وجدی‌ترین ابزار باورهای ملی و دینی ما است. زبان فارسی در فرهنگ ما به‌نوعی زبان دوم مذهب ما نیز هست زیرا که بسیاری از آثار و تفکرات دینی ما از طریق زبان فارسی انتقال پیدا می‌کند.

این شاعر و منتقد گفت: شاعران ما در قالب زبان فارسی باورهای مذهبی‌شان را انتقال می‌دهند بنابراین حرمت گذاشتن همچنین غیرت ملی برای زبان فارسی خیلی مهم است و باید رعایت شود.

نسترن نعمتی/جام‌جم آنلاین