محاصره هوایی ونزوئلا

این فرمان که دیروز از عمارت لوکس مارالاگو در فلوریدا منتشر شد، نه‌تنها یک هشدار ساده بلکه نمادی از قلدری بین‌المللی است که تمامیت ارضی کشور‌های مستقل را زیرپا می‌گذارد.

ترامپ نوشت: «به اطلاع تمامی شرکت‌های هواپیمایی، خلبانان، قاچاقچیان مواد مخدر، قاچاقچیان انسان و هر کس دیگری که قصد پرواز دارد، می‌رسانم: حریم هوایی بالای ونزوئلا و مناطق اطراف آن را از این لحظه به بعد کاملا بسته‌شده تلقی کنید. ورود ممنوع است.» این پیام، بدون هیچ مشورتی با نهاد‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل و بدون احترام به حقوق حاکمیتی ونزوئلا، بلافاصله به یک ابزار فشار نظامی تبدیل شد. 

چنین رویکردی، یادآور دوران استعماری است که آمریکا خود را پلیس جهان می‌پندارد و با بهانه‌هایی مانند مبارزه با مواد مخدر، به دنبال تغییر رژیم‌های ناخوشایند است. وزارت حمل‌ونقل آمریکا و سازمان هوانوردی فدرال (FAA)، در یک اطاعت کورکورانه از دستورات ترامپ، بیانیه‌ای صادر کردند و تمام خطوط هوایی آمریکایی را ملزم به رعایت این «محاصره هوایی» کردند. وزارت حمل‌ونقل آمریکا و سازمان هوانوردی فدرال ادعا کرد که پرواز بر فراز ونزوئلا «خطر غیرقابل پیش‌بینی» دارد، اما این ادعا بیش از آن‌که مبتنی بر واقعیت باشد، بخشی از پروپاگاندای واشنگتن برای توجیه مداخله است. 

اطاعت کورکورانه نهاد‌های آمریکایی

شرکت‌های هواپیمایی مانند امریکن ایرلاینز، دلتا و یونایتد، که همیشه منافع اقتصادی‌شان را بر اصول اخلاقی ترجیح می‌دهند، فورا پرواز‌های خود را متوقف کردند. این تغییرات نه‌تنها مسافران بی‌گناه را متضرر می‌کند بلکه اقتصاد منطقه را مختل کرده و قیمت‌ها را افزایش داده است. چنین اقداماتی، که بدون مجوز شورای امنیت سازمان ملل انجام می‌شود، نقض آشکار کنوانسیون شیکاگو در مورد هوانوردی بین‌المللی است و آمریکا را به عنوان یک قدرت قانون‌شکن معرفی می‌کند.

این پست ترامپ، اوج یک سری اقدامات نظامی تهاجمی است که از اوایل نوامبر آغاز شده و ریشه در سیاست‌های امپریالیستی آمریکا دارد. ناو هواپیمابر یواس‌اس جرالد آر. فورد، همراه با ناوگروه ضربتش شامل ناو‌های موشک‌انداز و هزاران سرباز در آب‌های کارائیب مستقر شده، گویی آمریکا در حال آماده‌سازی برای یک جنگ تمام‌عیار است. 

کشتار در دریا، مقدمه کشتار در خشکی

پنتاگون این را بخشی از عملیات «نیزه جنوبی» می‌نامد، اما منتقدان آن را مقدمه‌ای برای اشغال می‌دانند. ترامپ، که سابقه‌ای طولانی در تهدید کشور‌های آمریکای لاتین دارد، بار‌ها به گسترش عملیات از دریا به خشکی اشاره کرده. او در سخنرانی ۲۶ نوامبر (۵ آذر) گفت: «عملیات فعلی فقط آغاز کار است. ما به‌زودی دامنه آن را به خشکی می‌بریم.» این تهدیدها، پس از حملات دریایی آمریکا به قایق‌های مشکوک که طبق گزارش اصحاب رسانه آمریکایی، بیش از ۷۶ کشته به‌جا گذاشته، بیان می‌شود. واشنگتن این کشته‌ها را «قاچاقچیان» می‌نامد، اما نهاد‌های حقوق بشری آنها را «اعدام‌های فراقانونی» توصیف کرده‌اند. 

چنین سیاست‌هایی، که تحت پوشش جنگ با مواد مخدر پیش می‌رود، درواقع ابزار تغییر رژیم است و یادآور مداخلات فاجعه‌بار آمریکا در عراق و افغانستان محسوب می‎شود. در واشنگتن، گمانه‌زنی‌ها درباره حمله هوایی یا عملیات ویژه برای سرنگونی مادورو بالا گرفته، اما این رویکرد‌ها نه‌تنها غیرقانونی بلکه خطرناک هستند. ترامپ، با معرفی «کارتل خورشیدها» به عنوان سازمان تروریستی، مجوز حملات بدون تصویب کنگره را صادر کرده که این نقض قانون اساسی آمریکاست. 

باتلاق جدید در نیمکره غربی

منتقدان مانند سناتور برنی سندرز، سیاست‎های یکجانبه ترامپ را «قلدری امپریالیستی» می‌دانند که می‌تواند منطقه کارائیب را به آشوب بکشد. حضور محتمل مستشاران روسی در ونزوئلا و حمایت کوبا و کشور‌های چپ‌گرا، می‌تواند این درگیری را به یک جنگ مصیبت‎بار برای واشنگتن تبدیل کند. 

در همین راستا، مسکو هشدار داده که مداخله در ونزوئلا «محکوم» است، اما ترامپ، با بی‌اعتنایی به دیپلماسی، ریسک تشدید تنش جهانی را می‌پذیرد. این سیاست مداخله‌جویانه، که ریشه در دکترین مونرو دارد، آمریکا را به عنوان یک قدرت هژمون معرفی می‌کند که تمامیت ارضی دیگران را نادیده می‌گیرد.

 کارشناسان امنیتی، این بحران را با فجایع گذشته مقایسه می‌کنند و هشدار می‌دهند که ونزوئلا می‌تواند باتلاق جدیدی برای آمریکا باشد. مایکل کوگلمن از شورای روابط خارجی می‌گوید: «این مداخله، با جنگل‌های آمازون و حمایت محلی از مادورو، آمریکا را سال‌ها درگیر خواهد کرد و هزینه‌های انسانی و مالی هنگفتی به‌بار می‌آورد.» نظرسنجی سی‎بی‌‎اس نیوز نشان می‌دهد ۷۰ درصد آمریکایی‌ها مخالف هستند، اما ترامپ، با تمرکز بر پایگاه راست‌گرای خود، این مخالفت‌ها را نادیده می‌گیرد. گروه‌های ضدجنگ، این را «جنگی بدون اعلام» می‌دانند که نیمکره غربی را تهدید می‌کند. اقتصاد ونزوئلا، که پیشتر با تحریم‌های ظالمانه آمریکا فلج شده، حالا با این محاصره، تورم بیشتری تجربه می‌کند و مهاجرت را افزایش می‌دهد.

دولت ونزوئلا بنابر گزارش‌ها با فعالسازی پدافند هوایی و بسیج نیرو‌های مردمی به مداخله‎جویی ترامپ پاسخ داده و مادورو، که علی‌رغم فشار‌های خارجی همچنان برای میراث سیمون بولیوار مقاومت کرده و اقدامات کاخ سفید را در چارچوب «امپریالیسم آمریکایی» می‌نامد، از کشور‌هایی مانند برزیل و مکزیک، خواستار میانجی‌گری شده، اما ترامپ، با سیاست «آمریکا اول»، دیپلماسی را رد می‌کند.

این بحران نه‌تنها ونزوئلا را تهدید می‌کند بلکه اعتبار آمریکا را در جهان خدشه‌دار می‌سازد. زمان آن رسیده که کشور‌های آمریکای لاتین در برابر چنین مداخله‌جویی‌هایی بایستند تا اتحاد دیپلماتیک، مکر نظامی آمریکا را خنثی کند.