مرگ زمان نوجوانان در باتلاق فضای مجازی

دکتر سید محسن میرطالبی، کارشناس خانواده و مدرس دانشگاه در گفت‌و‌گو با جام‌جم‌آنلاین با بیان اینکه بیشتر روانشناسان به تعریفی از نوجوان اتفاق‌نظر دارند، اظهار کرد: بین 12 تا 18 سال به عنوان سن نوجوانی شناخته شده است، پس از پایان یافتن دوره‌ی کودکی، فرد وارد مرحله‌ای می‌شود که شرایط آن با شرایط دوره‌ی قبلی کاملا متفاوت است و این دوره به دوره‌ی نوجوانی معروف است .

وی افزود: این دوران شامل بحران‌های متفاوت ازجمله بحران بلوغ، هیجان‌های عاطفی همچنین آغاز استقلال‌طلبی و شکوفایی هویت فرد است و جوانی مرحله‌ای در چرخه تحول روانی است که پس از کودکی به وقوع می‌پیوندد و دوره تغییرات عمیق و واقعا به منزله دگرگون شدن است.

این روانشناس با اشاره به شرایط امروزی جامعه و عصرتکنولوژی افزود: در گذشته برخی از جامعه‌شناسان و متخصصین پیش‌بینی کردند که در ۵۰ سال آینده شرایط ارتباطی جدیدی در جهان شکل می‌گیرد که جهان را به مشابه یک دهکده به نمایش در خواهد آورد . مک لوهان این دهکده را دهکده جهانی نام گذاشت و دریک پیش بینی ظریف تر اینترنت را توصیف کرد که با یک سیستم مرکزی عصبی اهالی کره زمین را به پوشش خود در خواهد آورد .

میرطالبی ادامه داد: در عصرتکنولوژی امروز که انواع متنوع و بی‌شماری ازاخبار و اطلاعات بوسیله ماهواره و اینترنت درکسری از ثانیه درهمه جای دنیا قابل دسترسی است، بچه‌ها نیز از قافله عقب نمانده و خیلی وقت‌ها درآگاهی از آخرین اطلاعات از پدر و مادرشان هم جلوتر هستند!

این کارشناس خانواده با بیان اینکه طبق پیش‌بینی‌های انجام شده در نیم قرن پیش بیشتر کشورها خود را برای تغییرات در ارتباطات جهان آماده کردند، افزود: اغلب کشورها برای تغییرات و شرایط ارتباطی جدید، آموزش‌های لازم را برای تمام سنین افراد جامعه تدارک دیدند. اما در کشور ما دستیابی به دنیای ارتباطات در حالی شکل گرفت که آموزش‌های لازم به افراد داده نشده بود

وی ادامه داد: اینترنت و فضای مجازی زمان زیادی از خانواده‌ها را به خود اختصاص داده است. فضای مجازی همانند یک چاقوی دو لبه است به این معنا که به همان اندازه که آموزنده است می‌تواند مشکلات فراوانی را نیز برای افراد بو‌جود آورد.

این مدرس دانشگاه با اشاره به آمارها از زمان افراد بیان کرد: طبق آمار بیان شده حدود 35 درصد از زمان افراد در چت‌روم‌ها، 28 درصد در بازی‌های اینترنتی، 30 درصد برای چک کردن پست‌ها و 25 درصد نیز به جستجوها در فضای مجازی اختصاص دارد.

میرطالبی با بیان اینکه فضای مجازی نوجوانان و خانواده‌ها را درگیر چالش‌های بسیاری کرده است، گفت: فضای ارتباطات سبک زندگی افراد را تغییر داده و اولین اتفاق چالشی آن نیز بحث تعرض ارزش‌ها در استفاده از فضای مجازی است همچنین ارزش‌های ملی و هنجارهای سنتی را تحت تاثیر قرار داده و به چالش کشیده است.

این کارشناس خانواده با اشاره به نگاه افراد به مسائل سنتی در گذشته،‌ اظهار کرد: نسل گذشته نگاه متفاوتی به مسائل سنتی داشت، نوجوانان امروز با دسترسی به فرهنگ غرب و کمی محتوای فرهنگی در فضای مجازی، تحت تاثیر محتوای آن قرار گرفته و بسیاری از مسائل سنتی به‌وسیله این فضا از بین رفته است.

وی تاکید کرد: نوجوانان در فضای مجازی به اطلاعاتی دسترسی پیدا می‌کنند که برای درک مسائل مربوط شرایط سنی لازم را ندارند و این آگاهی زودتر از موعد علتی شده تا حریم احترام بین آنان با خانواده‌ها شکسته شود.

این مدرس دانشگاه همچنین به شکاف بین نسل‌ها اشاره و عنوان کرد: اینترنت شکاف میان نسل‌ها را بیشتر کرده است و اکنون شکاف میان نسل دوم و سوم علاقمند به اینترنت نیز آشکار شده، به گونه ای که هیچ یک زبان دیگری را نمی فهمند چراکه با گرد هم آمدن اعضای یک خانواده متشکل از نسل‌های متفاوت، افراد تعاملی با یکدیگر ندارند و در این مورد شکاف بین نسل‌ها در خانواده معلول آن است.

میرطالبی گفت: این مشکلات ناشی از آن است که 50 سال دیر متوجه آسیب‌های ناشی از فضای مجازی شدیم و جامعه نیز برای مواجهه با این شرایط آماده نبود، با دسترسی به فضای مجازی در چند سال گذشته و بروز ناهنجاری‌ها تازه به‌دنبال راه‌حلی مناسب برای مقابله با چالش‌های آن می‌گردیم.

وی با برشمردن آثار چالشی فضای مجازی ادامه داد: انفجار اطلاعاتی، ایجاد آشفتگی در خانواده، افزایش هنجار شکنی همچنین کمرنگ شدن نقش نظارتی خانواده و به خطر افتادن حریم شخصی افراد از مسائل چالشی فضای مجازی است که امروزه نه‌تنها نوجوان بلکه خانواده را تحت تاثیر قرار داده است و مسائلی که در گذشته برای خانواده‌ها ارزشمند بوده، در حال حاضر به حداقل رسیده است.

این روانشناس تاکید کرد: در حال حاضر اینترنت ابزاری مناسب برای توسعه‌ی افکار و اندیشه های بشری محسوب می‌شود به شرط آن که در راه صحیح استفاده شود. افراد باید برای ورود به دنیای مجازی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند تا دچار مشکلات مالی و اجتماعی نشوند.

این مدرس دانشگاه گفت: ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در درجه‌ی نخست اولویت قرار دارد. پیشگیری از آسیب های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم است و برای جلوگیری از متلاشی شدن خانواده‌ها، والدین باید تا حدودی به فناوری های روز دنیا مسلط و آگاه باشند چراکه تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنهاست و هنگامی که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می‌شود.

نسترن نعمتی/جام‌جم آنلاین