«سهند» پیشرفته‌ترین ناو بومی در غرب آسیا

ناوشکن سهند چه ویژگی‌های متمایز و مهمی به لحاظ صنعت ناوسازی و نسبت به ناوشکن‌های دماوند و جماران دارد؟
یک ویژگی کلی همه ناوشکن‌های ساخته شده در نیروی دریایی و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بومی بودن آنها است و برای تولید، هیچ وابستگی به خارج از کشور ندارد. اما مهم‌ترین ویژگی‌ای که این ناوشکن را از نسل قبلی متمایز می‌کند، اقداماتی است که در راستای اجرایی کردن فرمان مقام معظم رهبری انجام دادیم. حضرت آقا در مراسم الحاق ناوشکن جماران در 30 /11/88 فرمودند که موج 2 بهتر از موج یک و موج 3 بهتر از موج 2 باید باشد. آن چیزی که ما دیروز شاهد ملحق شدن آن به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بودیم موج 5 بود. موج یک، ناوشکن جماران؛ موج 2 ناوشکن دماوند و موج 3، ناوشکن دنا است که ان شاءا... طی ماه‌های آینده ملحق می‌شود. برای موج 4 هنوز اسمی انتخاب نشده و ناوشکن سهند هم موج 5 است. در بین موج‌ها موج یک و موج‌5 از سوی نیروی دریایی ساخته شد و طبیعی است ناوشکن سهند که موج 5 است قطعا باید نسبت به موج‌های دیگر وضعیت بهتری از لحاظ مجموعه سامانه‌ها داشته باشد. اتفاقی که در ناوشکن سهند افتاده این است که عرصه پرواز این ناوشکن نسبت به ناوشکن‌های قبلی بزرگ‌تر است. به این معنا که اگر ناوشکن‌های قبلی می‌توانستند بالگردهای ضد سطحی با خود حمل کنند، ناوشکن سهند می‌تواند بالگردهای بزرگ‌تر مثل بالگرد ضد زیردریایی هم حمل کند. وقتی صحبت از بالگرد ضد زیردریایی می‌کنیم یعنی قابلیتی در رزم به ناوشکن اضافه شده است و می‌تواند به زیر سطح دریا هم حمله کند. هم زیردریایی توسط این بالگرد پیدا می‌شود و هم به وسیله اژدرهای بالگرد و اژدرهای ناوشکن به زیردریایی حمله می‌شود. ویژگی مهم دیگر این‌که مدت ماندگاری آن در دریا یا به نوعی شعاع عملیاتی آن افزایش پیدا کرده است. اگر قبلا این ناوشکن‌ها می‌توانستند 3000 مایل دریایی بپیمایند از این پس می‌توانند 4000 مایل دریایی طی کنند. به عبارتی نزدیک به 8000 کیلومتر می‌توانند ماموریت انجام دهند.
آیا به این ناوشکن می‌توان عنوان پیشرفته‌ترین ناو ایرانی را داد؟
بله،‌ سهند پیشرفته‌ترین ناوشکن بومی منطقه غرب آسیا است. این ویژگی به خاطر بومی بودن آن است. در منطقه غرب آسیا ناوشکن‌های پیشرفته زیادی هستند اما هیچ‌کدام بومی نیستند. همچنین این ناوشکن مجهز به سلاح‌های دفاع نقطه‌ای است. در دنیا کشورهای محدودی توانایی ساخت این سلاح را دارند. این سلاح در وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان کمند ساخته شد. کمند یک شکارچی بومی است و وقتی این سلاح روی یک ناوشکن نصب باشد، می‌تواند از فاصله چهار کیلومتری هر هدفی را که به سمت ناوشکن نزدیک بشود، به صورت خودکار و بدون نیاز به کاربر مورد هدف قرار دهد و منهدم کند. این سلاح، نواخت تیر بین 4000 تا 7000 گلوله در دقیقه دارد. سامانه رانش این ناوشکن از دیگر ویژگی‌های آن است. قبلا این ناوشکن از دو موتور و الان از چهار موتور بهره می‌برد و در شرایطی که نیاز ندارد با سرعت بالا حرکت کند،‌ می‌تواند با خاموش کردن دو موتور به حالت حرکت اقتصادی یا کروز درآید و تحت این شرایط با دو موتور می‌تواند 12 گره دریایی سرعت داشته باشد. در حالی که ناوشکن‌های این نسل که فریگیت‌های انگلیسی هستند با موتورهای دیزل خود تنها می‌توانستند شش گره دریایی طی مسیر کنند. به عبارت دیگر این ناوشکن سرعتی دو برابر نسبت به آن چیزی که قبلا داشتیم پیدا کرده است. ویژگی مهم دیگری که در بحث وزن برای ما اهمیت پیدا می‌کند، کنترل صدماتی است که ناشی از اصابت موشک یا هر پرتابه دیگری به بدنه شناور است. قبلا یک موتورخانه در این شناور پیش‌بینی شده بود که الان به دو موتورخانه کاملا مجزا مجهز است و سقف موتورخانه بسته و ارتفاع آن کوتاه شده و به این معنا است که اگر خدای نکرده مورد اصابت موشک یا هر سلاح دیگری قرار بگیرد مقدار شناوری رزروی که از دست می‌دهد بسیار کمتر از قبل است و این باعث می‌شود که حتی در صورت اصابت موشک شناور باقی بماند. در این شرایط، سیستم‌های کابل‌کشی طوری طراحی شده که حتی اگر بخش‌های مختلف ناو در یک رزم مورد اصابت قرار بگیرند، سلاح‌ها می‌توانند همچنان به کار خودشان ادامه بدهند. ویژگی دیگر ناو سهند این است که شناسه راداری این شناور به دلیل طراحی خاصی که در بدنه آن انجام شده، نسبت به شناورهای دیگری که از این نوع ساختیم کمتر است. به این معنا که دشمن، ناوشکن سهند را سخت‌تر از شناورهای دیگر می‌تواند ردیابی کند. همچنین تغییرات و تکنیک‌های مختلفی در مجموعه شناور وجود دارد که اگر بخواهیم درباره آنها صحبت کنیم باید چند کتاب پیرامون آن بنویسیم.
در روزهای اخیر خبر بازسازی ناوشکن دماوند را نیز اعلام کردید. این ناوشکن چه زمانی به آب انداخته می‌شود؟
در سانحه‌ای که برای این ناوشکن در موقعیت خاصی اتفاق افتاد امکان برداشت دماوند به صورت یکپارچه از آن منطقه وجود نداشت. این موضوعی است که البته خیلی از کشورهای دنیا با آن مواجه شدند و راهکار آن برداشت سریع از بالا است. یعنی باید شناور را از قسمت‌های بالا قطعه قطعه کرده و بخش‌ها را از هم تفکیک و جدا کنیم و شناور را برداریم. ما هم همین کار را کردیم گرچه شرایط بسیار خشن دریای خزر ما را با مشکل مواجه کرد. در هفته‌های گذشته شاهد بودیم که ناوشکن نروژی در حوضچه آرامش و نه در دریای طوفانی دچار سانحه و به طور کامل غرق شد. وزن آن ناوشکن 4000 تن بود در حالی که دماوند 1300 تن وزن داشت. در عین حال ما در محل به امکاناتی نیاز داشتیم که دسترسی به آن در آن زمان میسر نشد. امروز کارهایی را انجام دادیم که در شرایط مشابه حتما تمهیدات ویژه‌ای داریم که مقابله کنیم. از زمانی که کار برداشت دماوند از آب شروع شد تمام تجهیزات و سامانه‌های قابل استفاده آن تخلیه شد که حجم قابل‌توجهی از ناوشکن را شامل می‌شد. اینها تجهیزات تکنیکی و تاکتیکی بودند که در داخل شناور مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفتند مثل موشک‌ها، توپ‌ها و هر آن چیزی که در سازه و بخش‌های داخلی قرار داشت. ساخت شناور دماوند جدید بلافاصله از همان زمان در دستور کار قرار گرفت. دماوند در 20 بلوک به صورت کامل ساخته شده و هر چهار یا پنج بلوک به یک ماژول تبدیل شد و الان در داک شناور گیلان - که متعلق به نیروی دریایی است - این شناور در حال سرهم شدن است. موتورها به طور کامل از منابع داخلی تامین شده و شافت‌ها در یکی از شهرهای کوچک کشور تراشیده شده و پروانه‌‌ها تعمیر و سلاح‌ها و تجهیزات هم تامین شده است. در داخل داک این شناور در حال سرهم‌بندی است و امیدواریم که تا پایان سال دماوند جدید با ویژگی‌های بسیار بهتری نسبت به دماوند قدیم و در بعضی از حوزه‌ها با وضعیت بهتری از سهند جدید، ان‌شاءا... در داخل آب باشد. بعد از آن و طی سه الی چهار ماه بعد این شناور آزمایش‌های دریانوردی خود را به انجام می‌رساند و پس از آن به ناوگان شمال نیروی دریایی ملحق خواهد شد.
برای تعمیر و بازسازی این ناوگان چند نفر ساعت کار شده است؟
کلا دماوند قدیم در 12 سال ساخته شد و کار ساخت دماوند جدید 18 ماه خواهد بود و وقتی کار ساخت یک ناوشکن از 12 سال به 18 ماه کاهش پیدا می‌کند به آن معنا است که رشد، بلوغ و خودباوری بسیار بالایی در جمهوری اسلامی به برکت انقلاب اتفاق افتاده و تحریم‌ها نه‌تنها اثرگذار نبوده بلکه زیر بار این تحریم‌ها ما رشد و زیرساخت‌های صنعتی خود را توانمند کردیم. همچنین مراکز علمی و دانشگاهی و همه کسانی که قلبشان برای مملکت می‌تپد در کنار ما قرار گرفتند و کمک کردند تا به این رشد و خودکفایی برسیم.
در آن مقطع که دماوند آسیب دید فضاسازی‌هایی منفی درباره توانمندی‌های داخلی به راه افتاد. دلیل آن چه بود؟
در طول دهه‌های تاریخی پیش از انقلاب ما توانایی ساخت حتی یک شناور کوچک را نداشتیم. اگر در داخل مملکت اتفاق بزرگی رخ داده و ما توانایی ساخت یک ناوشکن را داریم که می‌تواند بجنگد، ناشی از بلوغ و خودکفایی است. قطعا توسعه، امری تدریجی است و ما در این فرآیند ممکن است زمین بخوریم، اما با اقتدار دوباره روی پای خود می‌ایستیم و احتمال دارد که آسیب ببینیم، اما محکم سرجای خودمان ایستادیم و ملت شریف ایران بدانند امنیت موضوعی عاریه‌ای نیست و نمی‌توانیم امنیت را از دیگران قرض بگیریم. اگر ما ناوشکن‌مان را از دیگران می‌خریدیم هر وقت آنها اراده می‌کردند این ناوشکن متوقف می‌ماند و دیگر به ما تجهیزات دفاعی تحویل نمی‌دادند. اما با همه آسیب‌ها و سختی‌هایی که این مسیر دارد تمام تلاشمان را می‌کنیم که با کمترین خطا و با بیشترین سطح بهره‌وری شناورهای جدید را خودمان بسازیم. ما در منطقه از این جهت بی‌نظیر هستیم.
درباره دلیل آسیب‌دیدگی دماوند و این‌که مثلا اشکال در طراحی یا ساخت، چقدر در این زمینه نقش داشت بیشتر توضیح می‌دهید؟
در سامانه رانش دماوند مشکلی ایجاد شد و بعد از خاموش شدن موتورها در دریای توفانی روی صخره‌ها قرار گرفت. طبیعی است که در دریای خزر شناورهای تا 4000 تن هم بدون این‌که روی صخره بروند غرق می‌شوند. بدلیل آسیب‌های وارده به دماوند امکان شناوری برای آن وجود نداشت. البته طبیعی است که وقتی ما روی توانایی داخلی متمرکز می‌شویم، ممکن است تجربیات کافی را نداشته باشیم، اما در این مورد خاص زنجیره‌ای از عوامل وجود داشت که سهم موضوع تکنیک‌های داخلی در‌این باره بسیار کم بود.
در حال حاضر برای ساخت ناوهای بزرگ، چه محدودیت‌هایی داریم. آیا محدودیت‌ها مالی است یا به لحاظ تکنولوژی هم با موانعی مواجه هستیم؟
ما هیچ محدودیتی در ساخت شناورهای بزرگ نداریم و قطعا در کمتر از 20 روز آینده برنامه الحاق اولین زیردریایی کلاس متوسط که تا امروز نمونه‌اش را در داخل کشور نداشتیم در ناوگان جنوب خواهیم داشت و بلافاصله تا پایان سال ان‌شاءا... دنا را در آب خواهیم داشت و در پی آن دنا آزمایش‌های دریا را طی خواهد کرد و در نیمه اول سال آینده، دنا را به ناوگان جنوب ملحق خواهیم کرد. بنابراین باید قضاوت کرد. وقتی می‌خواهیم یک خودروی سه متری بسازیم که قرار است در یک جاده آسفالت پنج نفر را جابه‌جا کند، می‌بینیم خودروسازان غربی، کشور ما را ترک و حاشیه‌هایی را برای صنعت ما ایجاد می‌کنند. حال ساخت یک شناور و ناوشکن 1300 تنی و با نزدیک به صد متر طول و حمل 140 یا 150 نفر و جنگ در دریا، چه سطحی از فناوری را نیاز دارد؟ بنابراین تولید چنین سامانه‌هایی به این معناست که تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران حداقل در حوزه دفاعی بی‌اثر است.
در دیدار اخیری که با رهبر انقلاب داشتید، ایشان تاکید داشتند که کاری کنید دشمن حتی جرات تهدید کردن نداشته باشد. نیروی دریایی چه برنامه‌هایی برای تحقق این فرمایش رهبری دارد؟
آنچه مسلم است این‌که در تمام دنیا نیروهای دریایی تجهیزات‌محور هستند. چیزی که دشمن را از تهدید مناطق دریایی بازمی‌دارد در درجه اول وجود تجهیزات و تاسیسات بومی است که ما گام‌های بلندی را در این راستا چه در زیر سطح و چه در سطح دریا برداشتیم. همچنین مصونیت‌بخشی به یگان‌های شناور با ساخت تسلیحات هوشمند از دیگر اقداماتی بود که انجام شد به‌گونه‌ای که شناورها بتوانند در صحنه رزم هم از خودشان دفاع کنند و هم دشمن را از بین ببرند؛ ضمن این‌که کلید اصلی این کار تمرکز روی نیروی انسانی است. نیروی انسانی به طور کامل در مراکز دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران آموزش می‌بیند و این نیروی انسانی بهره‌مند از آموزهای دینی و اسلامی است و از ظرفیت‌هایی چون ایمان، دانش و شجاعت برخوردار است. بنابراین مجموع این عوامل ظرفیت و قدرت دریایی را ایجاد می‌کند که قطعا دشمن را از این‌که فکر تجاوز به ذهنش خطور کند، بازمی‌دارد.

نگاهی به ویژگی‌های ناوشکن سهند

این ناوشکن به یاد ناوچه‌ای با همین نام که سال 1367 و در نبردی نابرابر با ناوگان آمریکایی در خلیج فارس غرق شد با شماره بدنه 74 و به نام سهند نامگذاری شده، پس از جماران و دماوند سومین ناوشکن از خانواده کلاس موج است که بدنه و کاسه اصلی آن در شهریور 1391 و با حضور فرمانده معظم کل قوا به آب انداخته و پس از نصب تجهیزات، دیروز به صورت رسمی به ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش ملحق شد.
مشخصات فنی
طول 94 متر، عرض 11.5 متر، ارتفاع 16 متر و وزن 1400 تن
برد ۴ هزار مایل بدون نیاز به کشتی پشتیبانی
پد فرود بالگرد بزرگ‌تر نسبت به نمونه های قبلی با قابلیت نشست و برخاست بالگرد ضدزیرسطحی SH-3
بهبود کیفیت فلز به کار رفته در کاسه و بدنه ناوشکن
دارای 4 موتور دیزلی با مصرف سوخت کمتر نسبت به نمونه های قبلی
تسلیحات سهند
توپ 76 میلی‌متری فجر27
توپ دریایی 40 میلی‌متری فتح
پرتابگرهای موشک‌های کروز ضدسطحی مانند نور، قادر و قدیر (4 لانچر)
پرتابگر اژدر (6 لانچر)
پرتابگر موشک‌های پدافند هوایی استاندارد (2 لانچر)
سامانه دفاع نقطه ای کمند (تا پایان سال بر روی شناور نصب می‌گردد)

فتاح غلامی

سیاسی