شوخی‌ های خیلی جدی!

برنامه «شوخی‌ شوخی» به کارگردانی و طراحی محمد لقمانیان، عروسک‌گردان و صداپیشه معروف برنامه تلویزیونی کلاه‌قرمزی که عروسک‌ گردانی فامیل‌دور و صداپیشگی بچه‌فامیل را بر عهده داشت و بعد از آن با عروسک لقمه در فضای مجازی عروسک‌گردانی کرد به شهرت رسید و حسابی معروف شد؛ حالا این‌بار با ایده‌ای متفاوت و در کسوت کارگردان روی آنتن تلویزیون ظاهر شده است.

در این برنامه که بیشتر به یک تاک‌شو شباهت دارد و عبدا... روا به اجرای آن می‌پردازد و او را در برنامه‌های «دوربرگردون» و «ویدئوچک» دیده بودیم؛ قرار نیست از چهره‌ها و به قول معروف سلبریتی‌های شناخته‌شده این روزها استفاده کند؛ بلکه بار این بخش بر عهده عروسک‌هایی است که اتفاقا با جذابیت‌هایشان توانستند به‌خوبی از پس کار بربیایند.

40 عروسکی که همه آنها طراحی‌شان تازه و جدید است و مابه‌ازای بیرونی نداشته و هرکدام به نوبه خود در این برنامه حدودا 20 دقیقه‌ای سعی کرده‌اند در قالب طنز و شوخی به معضلات اجتماعی و مسائل زیست‌محیطی بپردازند.

40 عروسکی که هرکدام دارای شخصیت خاص خودشان بوده و برای خود یک کاراکتر متفاوتی دارند. برنامه‌ای 200 قسمتی به تهیه‌کنندگی محمد ابوالحسنی که تهیه‌کنندگی برنامه «دیرین‌دیرین» را نیز برعهده داشته و با «تهران1400» نیز شهرت خوبی به دست آورد حالا با برنامه‌ای تازه در تلویزیون پا به میدان گذاشته است و اگر ساخت شوخی‌شوخی به همین منوال پیش برود تا تابستان سال آینده ادامه خواهد داشت.

عروسک‌ های همه‌ فن‌ حریف

تنوع زیاد عروسک‌ ها که به عنوان تماشاچی، مهمان، شرکت‌کننده، مجری، کارشناس و ... حضور دارند از جذابیت‌‌های زیاد شوخی‌ شوخی است.

هرکدام از عروسک‌ها دارای اسمی هم هستند و هرکدام به شکلی خاص و متنوع از دیگری ساخته و طراحی شده به‌طوری‌که مثلا عروسکی دست‌هایش تکان می‌خورد، عروسکی چشم و ابرویش حرکت می‌کند، عروسکی دست‌هایش با کمک سیم حرکت می‌کند، عروسکی فقط دست است و ... همین تنوع در ساخت‌شان هم آنها را خاص از یکدیگر کرده است.

اسم‌‌هایشان هم جالب است و نام‌هایی مانند نمونه، وارفته، جوگندمی، کله‌گنده، خرس‌گنده، بصری، گل‌پسندخانوم، زل، دست‌تنها، وارفته، سمعی، شهرام چند مضراب و ... دارند و انتخاب نام‌ها بیشتر به نام‌های عروسک‌های برنامه کلاه‌قرمزی شباهت دارد که بیشتر از اسم شخصیت و صفت و کاراکترند.

یکی از امتیازات بالای این عروسک‌ها در این است که نمی‌خواهند ادای شخصیتی که مابه‌ازای بیرونی دارند را دربیاورند بلکه بیشتر شوخی‌‌هایشان شوخی‌های موقعیت است.

برای همین هم شوخی با ساختار بیشتر در این برنامه دیده شده و از ظرفیتی که عروسک‌ها در این زمینه دارند که وجود خارجی نداشته بهره زیادی برده شده است تا بتوانند به صورت غیرمستقیم با ساختارها و موقعیت‌هایی که در حال حاضر وجود دارد شوخی کنند بدون آن‌که به کسی بربخورد یا شخصیت و برنامه‌ای آن را به خودش بگیرد.

عروسک‌ های دغدغه‌مند

شوخی‌ شوخی در هر قسمت خود معمولا به یک موضوع اجتماعی یا فرهنگی و به یک موضوع زیست‌ محیطی می‌پردازد و تلاش‌اش بر این است به صورت مستقیم و غیرمستقیم و با زبان طنز به این موضوعات بپردازد و از آنجا که پرداختن به این موضوعات از زبان عروسک‌ها گفته می‌شود به بامزه‌تر شدن آن بسیار اضافه می‌کند و تاثیر فرهنگ‌سازی آن به نظر بیشتر است.

«گزارش مردمی» یکی از بخش‌های برنامه است که در آن مردم که باز هم همان عروسک‌ها هستند مثلا ویدئوهای خود را برای این برنامه فرستاده‌اند و این آیتم‌ها معمولا با دوربین موبایل گرفته شده که طبیعی بودن این بخش را بهتر نشان دهد.

این بخش یکی از بخش‌های محبوب برنامه است که قوه طنز خوبی در آن به کار برده شده. بخش‌های کارشناسی نیز در شوخی‌شوخی گنجانده شده که این بخش‌ها هم یک مجری و یک تا چند مهمان دارد که بازهم این بخش را عروسک‌ها بر عهده دارند و در قالب طنز به موضوع مورد نظر می‌پردازند. موسیقی و ترانه نیز یک فاکتور اصلی در شوخی‌شوخی است.

ترانه‌های شاد و بامزه‌ای که عروسک‌ها آنها را می‌خوانند و همچنین گروه موسیقی با نام «شوخی‌بند» که سازها و خواننده‌هایشان جزو وزنه‌های اصلی ترانه‌سازی و شادسازی برنامه است را به دوش می‌کشد. شهرام چندمضراب هم خواننده این بند است که توانسته شخصیت خاص و متفاوت و البته دوست‌داشتنی به نمایش بگذارد.

سختی‌های ساخت برنامه عروسکی برای بزرگسالان

یکی دیگر از امتیازات مثبت این برنامه ضرباهنگ تند و متفاوت آن است و این ریتم تند توانسته باعث شود مردم به این دست برنامه‌های تلویزیونی عادت کنند بنابراین کوتاه بودن هر آیتم و پند و نصیحت نکردن به صورت گل‌درشت و شوخی با برنامه‌های تاک‌شویی که در شبکه‌های مختلف تلوزیون پخش می‌شود باعث شده این 20 دقیقه برنامه شوخی‌شوخی خسته‌کننده پیش نرود و مخاطب‌ها را در هر گروه سنی پای برنامه بنشاند و باعث نشده این 20 دقیقه به کسالت‌آوری بگذرد.

ساخت برنامه‌ های عروسکی که مخاطب اصلی آن بزرگسالان باشد، کار ساده‌ای نیست. برای همین هم تاکنون چند برنامه معدودی که در آنها عروسک نقش مهمی داشته، توانسته است محبوب شود و در یادها بماند. برنامه کلاه‌ قرمزی و عروسک‌هایش و خندوانه با جناب‌خانش ازجمله برنامه‌هایی است که عروسک آنها توانستند با قدرت ظاهر شوند و بزرگسالان را هم با خود همراه و به خود علاقه‌مند کنند.

در دنیا نیز این موضوع ساخت برنامه‌های عروسکی برای بزرگسالان بسیار مهم بوده و برنامه‌های خوب و قوی‌ای در این زمینه نیز ساخته شده است و گنجایش ساخت چنین برنامه‌هایی در ایران نیز احساس می‌شود و هنوز به‌خوبی از چنین ظرفیت‌هایی استفاده نشده است. با توجه به این ظرفیت برنامه‌سازها می‌توانند به این بخش بیشتر توجه کرده و ایده‌ها و برنامه‌های خود را با کمک خلق شخصیت‌های عروسکی به نمایش بگذارند.

عبدا... روا درباره اجرای متفاوتی که این‌بار با عروسک‌ها تجربه کرده بود نیز در گفت‌وگویی در خصوص ساخت برنامه‌های عروسکی برای بزرگسالان گفته بود می‌دانستم عروسک‌ها در دنیا نقش مهمی در برنامه‌های تلویزیونی دارند و ما با این‌که آثار قابل احترام و بزرگی داریم اما هنوز از نظر تعداد آثار به استاندارد تلویزیون‌های دنیا نزدیک هم نیستیم. به همین دلیل خیلی چالش وسوسه کننده‌ای برای من بود.

محمد لقمانیان نیز این‌بار کار متفاوتی در دنیای عروسکی‌اش تجربه کرده است. تجربه‌ای که البته گفته بود سال‌ها طرح آن را در ذهن می‌پرورانده و در برنامه شوخی‌شوخی این فرصت را به دست آورده تا ایده‌های خود را در آن پیاده کند و گفته بود: «لزوما هر برنامه عروسکی برای مخاطب کودک ساخته نمی‌شود. من در این چند سال با لقمه شروع کردم تا این تفکر را پاک کنم و بگویم هر کار عروسکی متعلق به کودک نیست.»

با وجود آن‌که این 40 عروسک دارای شش صداپیشه اصلی هستند اما تنوع صداگذاری‌ها و استفاده از گویش‌های مختلف باعث شده تا جذابیت صداگذاری عروسک‌ها نیز بالا برود و به محبوبیت عروسک‌های شوخی‌شوخی اضافه کند و لقمانیان در این زمینه نیز گفته بود سعی کردیم از گویش‌ها و فرهنگ‌های مختلف در این برنامه بهره بگیریم و هر عروسک با یک گویش صحبت کند که البته همین موضوع کار را سخت کرده است. اما از آنجا که لقمانیان تاکید دارد کار برای همه مردم ایران است، خواستند تقریبا از هر گویشی در برنامه داشته باشند.

محمد ابوالحسنی تهیه ‌کننده این مجموعه ازجمله کسانی است که در زمینه تولید و ساخت برنامه‌های انیمیشنی شهرت بسیاری داشته و توانسته با ساخت برنامه‌هایی مانند «دیرین‌دیرین»، «تهران1500»، «سیاساکتی»، «حسن خطرناکه حسن» و ... ارزش تولیدی برنامه‌های انیمیشنی کشور را بالا ببرد و حالا این‌بار با تهیه‌کنندگی برنامه شوخی‌ شوخی در زمینه ساخت برنامه‌ های عروسکی نیز ورود کرده است.

برنامه شوخی‌ شوخی یک تجربه متفاوت این روزهای صداوسیماست و باید دید در ادامه این برنامه و عروسک‌ هایش تا چه میزان می‌تواند خود را در دل مخاطبانش باز کند.

عروسک‌ هایی که شاید به جمع سلبریتی‌های عروسکی اضافه شوند و برای خودشان اسم و رسم و برنامه ویژه‌ای نیز دست و پا کنند.

آزاده باقری - روزنامه‌نگار / ضمیمه قاب کوچک روزنامه جام جم