کوله‌ بری؛ زیر سایه سنگین کرونا

کوله‌ بری تعطیل‌ شدنی نیست و نشده حتی در این جولان بی‌پروای کرونایی که مبادی رسمی و بازارچه‌های مرزی هم بسته شده و امکان تبادلات تجاری بی‌دردسر و قانونی را به صفر رسانده‌است.

شاهد این ادعا تردد روزانه هزاران هموطن مرزنشین در استان‌های غربی به‌ویژه کردستان و کرمانشاه در مسیرهای سخت و صعب‌العبور کوه‌های تته و ژالانه در ارتفاعات ۳۴۰۰ کیلومتری غرب کشور است؛ در روستاهای درکه و دزلی و ده مه وی و اورامان؛ در شهرستان‌های سرواباد و مریوان کردستان و شهرستان‌های پاوه و جوانرود و ثلاث باباجانی و روانسر در کرمانشاه.

اینجا در این سرزمین سرد و سرسخت و مرتفع، کرونا برخلاف تمام جهان، اولویت اول مردم نیست، اولویت نان است؛ نانی که برای رسیدن به آن چاره‌ای جز کوله‌بری با سختی به توان بی‌نهایت نیست.

در این روزهای کرونایی و همزمان با شروع فصل سرما و بارش برف و باران، فعالیت کوله‌بری در مناطق مرزی سخت‌تر می‌شود.

کسانی که هزاران ماسک را بر دوش حمل می‌کنند اما خودشان به دلیل نفس‌گیر بودن مسیر و شرایط سخت کاری نمی‌توانند از ماسک استفاده کنند و هر از گاهی شاهد مبتلا شدن تعدادی از این افراد به بیماری منحوس کرونا هستیم.

با شیوع موج سوم کرونا، شاهد افزایش آمار مبتلایان به کرونا در مناطق مرزی و به‌ویژه استان کردستان هستیم، استانی که ۲۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور همجوار دارد و بر اساس آمارهای غیر رسمی در روز بیش از ۳۰۰۰ نفر از مردمانش به عنوان کوله‌ بر از معابر مرزی تردد می‌کنند و کالاهایی را از آن سوی مرز وارد کشور می‌کنند.

کوله‌ بران روزانه فرسخ‌ها راه را از میان دره‌ها، صخره‌ها و مسیرهای سخت‌گذر عبور کرده و باری را به صورت قاچاق در اقلیم کردستان عراق تحویل می‌گیرند که احتمال آلوده بودن آنها بسیار بالاست، زیرا بر اساس آمارهای اعلام شده روزانه تعداد زیادی در اقلیم به بیماری کرونا مبتلا می‌شوند، بنابراین یکی از منابع آلوده شدن کوله‌ بران و مرزنشینان همین بارهایی است که به صورت غیررسمی و بدون هیچ کنترل و نظارتی وارد کشور می‌شود و البته بیش از هر کسی جان خود هموطنان مرزنشین را به خطر می‌اندازد.

کوله‌ بران عنوان می‌کنند برخی از کوله‌ بران که به کرونا مبتلا شده‌اند به خوددرمانی روی آورده‌اند تا بتوانند هرچه سریع‌تر این ویروس را نابود کنند و سلامت خود را به دست آورند، چراکه شرایط زندگی و کاری آنها به شیوه‌ای است که باید برای تامین هزینه‌های زندگی روزانه کوله‌بری کنند، از همین رو دوره درمان را به صورت کامل طی نمی‌کنند.

کردستان با وجودی که از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد در حوزه کشاورزی، معادن و منابع آبی برخوردار است اما امروز به عنوان یکی از استان‌هایی است که بیشترین آمار بیکاری در کشور را دارد و بر اساس آمارهای رسمی زندگی و امرار معاش بیش از ۶۵۰۰ خانوار کردستانی وابسته به مرز است و این به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌هاست.

کوله‌ بری با وجود ابتلا به کرونا

میدیا رحیمی، یکی از هموطنان مرزنشین استان کردستان به جام‌جم می‌گوید: کوله‌بری در این منطقه تعطیلی ندارد و این روزها کوله‌برها برای کوله‌هایشان ۵۰۰هزار تومان و در برخی مواقع که کالای ممنوعه باشد هزینه بیشتری را از صاحب بار دریافت می‌کنند.

او معتقد است اگر توزیع ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده و بهداشتی در روستاهای مرزی بیشتر و دست کم مثل سایر مناطق کشور بود، کوله‌بران با خیال آسوده‌تری فعالیت می‌کردند و حداقل در کنار کار سخت و طاقت‌فرسای کوله‌بری، شاهد دست و پنجه نرم کردن مرزنشینان و کوله‌بران و خانواده‌هایشان با این ویروس مهلک نبودیم.

فرزاد یکی از کوله‌بران نیز که خود را ساکن سنندج معرفی می‌کند به ما می‌گوید: چند سالی است که به دلیل نبود شغل مناسب در منطقه اورامانات به شغل کوله‌بری روی آورده‌ام، اما سعی می‌کنیم نکات بهداشتی را رعایت کنیم. او می‌گوید این روزها مرگ بر اثر ابتلا به کرونا هم به ایست قلبی بر اثر فشار کار ، سقوط از صخره‌ها، یخ‌زدگی و مرگ در زیر بهمن در مسیر کوله‌بری افزوده شده و برای این گفته‌اش به مرگ یکی از دوستانش اشاره می‌کند که چند روز پیش به کرونا مبتلا شده‌بود و به دلیل تاخیر در مراجعه به پزشک فوت کرد. یا دوستانی که با وجود ابتلا به کرونا همچنان در حال کوله‌بری هستند و چاره‌ای جز این ندارند.

ما فراموش شدگانیم

داوود، فارغ‌التحصیل دانشگاه است اما او هم برای امرارمعاش چاره‌ای جز کوله‌بری ندارد. گلایه او اما از فراموش شدن کوله‌بران است: در دوران کرونا برای همه اقشار و صنف‌ها تمهیدات و بسته‌های حمایتی در نظر گرفته شده بود، اما هیچکس خبری از کوله‌ بران نگرفت.

البته مسؤولان برای تعدادی از کوله‌بران که ساکن روستاهای مرزی هستند وام ۱۲میلیون تومانی تعیین کرده بودند ولی سایر کوله‌بران در شهرهای دیگر را به دست فراموشی سپردند. هرچند همین افراد معرفی شده برای دریافت وام هم به دلیل نداشتن ضامن‌بانکی نتوانستند از تسهیلات استفاده کنند.

خلیل هم از سختی کوله‌ بری با ما صحبت می‌کند و می‌گوید: هر فرد اگر از قدرت‌بدنی خوبی برخوردار باشد در ماه ۱۵ الی ۲۰روز می‌تواند کوله‌بری کند و باید چند روز استراحت کند تا خستگی مسیر از تنش بیرون برود. با این شرایط زندگی بسیار سخت است و این سختی در دوران کرونا مضاعف شد؛ چراکه شاهد افزایش نرخ‌ها و کاهش قدرت خرید مردم هم بودیم.

او که اهل یکی از روستاهای اطراف دزلی است و خودش هم مدتی پیش به کرونا مبتلا شده‌بود، می‌افزاید: در اردیبهشت تب و لرز شدیدی گرفتم و پس از مراجعه به بیمارستان متوجه شدم کرونا گرفتم، هرچند به‌خاطر احتیاج مجبور شدم پس از مدتی دوباره به سر کار برگردم.

خلیل از وعده‌های فراموش‌شده دولتیان هم گلایه‌مند است: در چند سال گذشته دولت اعلام کرد برای اهالی مناطق‌مرزی تا ۲۰کیلومتری مرز هزینه‌هایی به صورت ماهانه پرداخت می‌شود اما این طرح‌ها تنها در یک مرحله پرداخت و به دست فراموشی سپرده‌شد.

اعتیاد، پایان راه

یکی دیگر از کوله‌ برانی هم که نمی‌خواهد نامش را به ما بگوید، به سود کلان دلالان و صاحبان بار اشاره کرده و می‌گوید: سود اصلی را تنها برخی دلالان و صاحبان بار به جیب می‌زنند چون با دلار خرید و فروش می‌کنند و با نوسانات ارزی سود می‌برند.

در مقابل کوله‌ بری که مجبور است روزانه کوله ۱۰۰کیلویی یا ۶۰کلیویی را فرسخ‌ها حمل کند نیاز به انرژی و قدرت زیادی دارد و برای همین برخی کوله‌بران برای تامین این انرژی به مصرف برخی موادمخدر و انرژی‌زا روی می‌آورند که پس از مدتی به مصرف این نوع مواد معتاد شده و قدرت و توانایی لازم را برای حمل بار ندارند یا به دلیل فشارزیاد دچار آسیب جسمی یا نقض عضو می‌شوند. متاسفانه کرونا شدت تمام این سختی‌ها را چند برابر کرده تا جایی که این روزها برخی کوله‌بران تصمیم می‌گیرند به زندگی خود پایان دهند.

فرزاد هم ۱۴سال دارد و به‌خاطر بیکاری پدرش و تامین هزینه تحصیل مجبور به کوله‌بری شده. او البته می‌گوید اگر تا پیش از کرونا با همین کوله‌بری می‌توانست هزینه خرید کتاب و نوشت‌افزار را تامین کند، حالا و با مجازی شدن آموزش دیگر یارای خرید لپ‌تاپ و گوشی را ندارد.

صحبت‌های این نوجوان با گفته‌های کاک صباح گره می‌خورد که به همه سختی‌های زندگی کوله‌بران صعود از کوه‌های تته و ژالانه در ارتفاع ۳۴۰۰ کیلومتری با بارهای سنگین را هم اضافه می‌کند.

کوله‌ بری در قطب محصولات باغی و کشاورزی

در ادامه سیدعلی سجادی، رئیس‌شورای‌اسلامی بخش اورامان با اشاره به وضعیت نامناسب کوله‌بران عنوان می‌کند: معضل کوله‌ بری سال‌هاست همچون زخمی ناسور در مناطق مرزی ساکنان را آزار می‌دهد و تاکنون راهکاری مناسب برای ساماندهی آن از سوی مسؤولان ارائه نشده‌است.

به گفته وی، روزانه در حدود ۴۰۰۰نفر در مناطق اورامان به دلیل فقر و بیکاری مشغول کوله‌بری هستند که بسیاری از آنها تحصیلکرده و دارای مدارج بالای علمی هستند.

سجادی می‌گوید: ما پیشنهادهایی را به مسؤولان استانی و کشوری ارائه کردیم و گفتیم بنیادعلوی در مناطق‌مرزی با واگذاری زمین‌های بالادستی به روستاییان و مرزنشینان می‌تواند در کاهش کوله‌بری تاثیری مثبت داشته‌باشد. از سویی اورامان و کردستان قطب تولید محصولات باغی و کشاورزی است که می‌توان با ایجاد صنایع‌فرآوری، آمار بیکاری را کاهش و رشد اقتصادی را در این مناطق ایجاد کرد.

فردین کمانگر - جام جم کردستان