یک مخترع ایرانی موفق شده است با ابداع فرمولاسیون اختصاصی خودش، زباله‌ها و ضایعات تَر را به‌نوعی کودی زیستی تبدیل کند

ابتکار تبدیل زباله‌ های تر به کود ارگانیک

فرآوری و پردازش ضایعات تَر از معضلات مهم شهرها و روستاها به شمار می‌رود. نفوذ مواد و عناصر سمی موجود در شیرابه‌های پسماندها به سفره‌های منابع آب‌‌های زیرزمینی می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری را به سلامت جامعه تحمیل کند.

کد خبر: ۱۳۲۲۶۷۰

این در حالی است که استفاده از زباله‌های تر و مواد آلی موجود در آنها می‌تواند برای مصارف گوناگون علاوه بر رفع مخاطرات گوناگون حاصل از تجمیع و دفع این پسماندها موجب ارزش‌آفرینی شود.

محمدمهدی حاجتی، مخترع مولتی‌ کود ارگانیک از ضایعات تَر، با همین تفکر موفق به تولید نوعی کود زیستی از پسماندهای کشاورزی و پسماندهای تر شهری شده است که علاوه بر تأمین مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و باردهی گیاهان زراعی و حتی گیاهان زینتی آپارتمانی، نقش مؤثری در کاهش مصرف آب مورد نیاز برای تولید محصولات کشاورزی ایفا می‌کند.

مخترع مولتی‌کود ارگانیک از ضایعات تَر درخصوص چگونگی شکل‌گیری ایده ساخت این کود به جام‌جم می‌گوید: «سال 90 بود که به مقاله‌ای در زمینه تولید کودهای ارگانیک از پسماندهای کشاورزی برخوردیم. از آنجا که ما نیز در مزارع شمال کشور شاهد تولید، دورریز و گاه آتش‌‌زدن زباله‌های کشاورزی در حجم‌ زیاد بودیم، تصمیم گرفتیم در جهت استفاده از این پسماندها و حتی سایر پسماندهای تر شهری و تبدیل آنها به محصولی مفید اقدام کنیم.»

پسماندها در خدمت بهبود بهره‌وری کشاورزی و کاهش مصرف آب

محمدمهدی حاجتی، درباره ماهیت و مزیت این کود ارگانیک نسبت به سایر کودهای زیستی موجود در بازار توضیح می‌دهد: «ما برای تولید این کود از میــــــکروارگــانیســـــم‌های خاصــــــی استفاده کرده‌ایم که می‌توانند عناصر موجود در جو را در خاک تثبیت کند و آنها را به شکل قابل بهره‌برداری و جذب‌شدنی برای گیاه تغییر دهند. به این ترتیب این کود قادر به ارتقای تولیدات کشاورزی به‌صورت کمّی و کیفی خواهد بود؛ بدون این‌که موجب انباشت عناصر سمی مانند نیترات در بافت‌های گیاهی شود. زیرا عناصر به شکلی جذب گیاه می‌شود که در بافت‌های گیاهی کاملا مورد استفاده قرار می‌گیرد و موجب رشد بافت گیاه می‌شود.»

وی در ادامه با اشاره به مزیت دیگر این کود ارگانیک می‌افزاید: «همان‌طور که می‌دانید یکی از معضلات مهم کنونی کشور، میزان مصرف بالای آب و هدر رفت آب برای تولید محصولات کشاورزی است. بر این اساس قابلیت مهم دیگر کود تولیدی ما، کاهش مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی است. ما در این کود ارگانیک با استفاده از بهبوددهنده‌های خاصی در ابعاد نانو، میزان آب مورد نیاز برای تولید محصولات کشاورزی را کاهش داده‌ایم.» این نانوذرات بهبوددهنده‌ از جنس پلیمرهای گیاهی مانند پکتین هستند که از پسماندهای گیاهی مانند پوست سیب‌زمینی تولید شده‌اند. این پلیمرها توانایی ایجاد ذرات کلوئیدی و جاذب مولکول‌های آب را دارند. این ذرات با افزایش خاصیت چسبندگی در خاک موجب حفظ قطرات آب در اطراف ریشه گیاه می‌شوند. به این ترتیب اگر برای تولید گوجه‌فرنگی از یک بوته به دو لیتر آب نیاز باشد، این محصول قادر است میزان مصرف آب را به یک لیتر یا حتی کمتر از آن کاهش دهد. به گفته حاجتی استفاده از پلیمرهای موجود در پسماندهای گیاهی برای کاهش مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی پیش از این در کشور و حتی در دنیا گزارش نشده است.

غنی‌ سازی کود با مواد آلی

مولتی کود ارگانیک از ضایعات تَر، به دلیل دارابودن برخی مواد آلی قادر است تمام عناصر مغذی ضروری و غیرضروری گیاه را به صورت قابل جذب در اختیار گیاه قرار دهد.

حاجتی در این رابطه توضیح می‌دهد: «غنی‌سازی کود به‌دست آمده از ضایعات تر با برخی مواد آلی موجب شده است که این کود تمام مواد مغذی مورد نیاز در طول دوره رشد گیاه، اعم از رشد رویشی و رشد زایشی برای تولید محصول مورد نظر را به خوبی تأمین کند.»

وی در خصوص نوع مواد آلی افزوده شده به این کود می‌افزاید: «دسته‌ای از مواد آلی از طریق کودهای حیوانی استریل شده تأمین می‌شود. خاک‌برگ، خاک‌اَره و مواد طبیعی دیگر که در طبیعت وجود دارد و از آنها بهره‌برداری عمده‌ای نمی‌شود و بیشتر به چشم ضایعات به آنها نگاه می‌شود در این کود برای افزایش بهره‌وری به کار گرفته‌ایم. برای مثال استفاده از خاک‌اَره به‌دلیل وجود عنصر سیلیس می‌تواند pH خاک را از حالت قلیایی به خنثی برساند.»

به گفته مخترع این محصول، تولید کود ارگانیک از زباله‌های تر علاوه بر بالابردن بازده کشاورزی نقش مهمی در افزایش سلامت جامعه و حفظ محیط‌زیست ایفا می‌کند. حاجتی در این رابطه توضیح می‌دهد: «ما در این محصول با به‌کاربردن مواد افزودنی ویژه‌ای مانع نفوذ عناصر سمی و خطرناک مانند نیترات، فسفات، جیوه، کادمیوم، آرسنیک و ... به سفره‌های زیرزمینی آب می‌شویم.»

این محصول در حال حاضر در داخل کشور ثبت اختراع شده است. حاجتی با اشاره به فرمولاسیون خاص و انحصاری این محصول می‌گوید: «امیدواریم با حمایت مراکز علمی و پژوهشی کشور بتوانیم مالکیت فکری این محصول را در آمریکا یا اتحادیه‌اروپا نیز ثبت کنیم.»

استریل‌سازی با پسماند گیاهان دارویی

در تولید مولتی کود ارگانیک از ضایعات تَر برای اولین‌بار از روش «آروما مَس» استفاده شده است. در این روش از ضایعات دورریز گیاهان دارویی ترکیباتی ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس استخراج می‌شود که با استفاده از آنها در برخی مراحل تولید کود مانند مرحله تخمیر، ترکیبات آلی موجود در کود، ضدعفونی و پاکسازی خواهد شد.

حاجتی با اشاره به مزیت‌های متعدد این کود در مقایسه با سایر کودهای زیستی موجود در بازار در رابطه با قیمت نهایی این محصول می‌گوید: «قیمت تمام شده تولید هر کیلوگرم از این کود 1000تا 1500 تومان خواهد بود و قیمت فروش آن در بازار بین 3500 تا 4000 تومان خواهد بود. این در حالی است که حداقل قیمت هر کیلو ورمی‌کمپوست در بازار بین 8 تا 10هزار تومان است. اگر آنالیز ساده‌ای روی این کودهای زیستی صورت بگیرد مشخص می‌شود بیشتر آنها حاوی فلزات سمی و سنگین هستند. در صورتی که در محصول ما تمام ضایعاتی که می‌تواند منجر به تولید ترکیبات سمی شود مانند ضایعات فلزی و شیشه حذف می‌شود و در نهایت کود به شکل گرانول‌های جامد قابل پاشیدن بر سطح مزرعه یا کود مایع تولید خواهد شد. به گفته این مخترع، گرانول‌های این کود ارگانیک علاوه بر مصارف کشاورزی در مزارع و باغ‌‌ها، برای فضای سبز، کشت‌های گلخانه‌ای، گلدان‌های آپارتمانی و حتی به‌عنوان مالش برای بیابان‌زدایی و جنگل‌کاری و مرتع‌کاری نیز قابل استفاده است.

در مسیر جذب‌ سرمایه برای تولید صنعتی

مولتی کود ارگانیک از ضایعات تَر اکنون به مرحله تولید نیمه‌صنعتی رسیده است. حاجتی با اشاره به ظرفیت شهرداری‌ها برای مشارکت در تولید این کود می‌گوید: «در حال مذاکره با شهرداری برخی شهرها از جمله اصفهان، شیراز و ارومیه برای جذب سرمایه و تولید صنعتی این کود هستیم. همان‌طور که می‌دانید برخی شهرداری‌ها از پسمانده‌های خود برای تولید کمپوست و ورمی‌کومپوست استفاده می‌کنند؛ با وجود این به دلیل فناوری‌های قدیمی مورد استفاده و روش‌های بسته‌بندی کم‌کیفیت این محصولات توان رقابتی بالایی برای رقابت با نمونه‌های وارداتی انگلیسی و ژاپنی را ندارند. این در حالی است که محصول ما به‌خوبی توان رقابت با نمونه‌های خارجی را دارد و حتی پیشنهاد سرمایه‌گذاری از کشورهای خارجی نیز داشته‌ایم. از آنجا که فرآیند تولید کود، فرآیندی انرژی‌بر است، استفاده از پنل‌های خورشیدی و گازهای زیستی استخراج‌شده در طی فرآیند تولید کود به‌عنوان منبع تولید انرژی در نظر گرفته شده است.» حاجتی می‌افزاید: «این محصول علاوه بر بازار مطمئن داخلی، امکان صادرات به کشورهای حوزه اوراسیا، جنوب شرق آسیا و شبه قاره هند را دارد، زیرا بر اساس مطالعاتی که داشته‌ایم این کشورها بیشتر از کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند و کودهای ارگانیک و زیستی مانند محصول ما می‌تواند بازار خوبی در این کشورها داشته باشد.»

وی خاطرنشان می‌کند: «ما با وجود این که پیشنهادهایی برای سرمایه‌گذاری و تولید در کشورهایی مانند ترکیه، کانادا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند عمان و قطر داشته‌ایم، ترجیح می‌دهیم این محصول را در داخل کشور خودمان وارد مرحله تولید صنعتی کنیم.»

شرایط سرمایه‌گذاری در تولید صنعتی مولتی کود ارگانیک از پسماند تر

میزان سرمایه برای تولید صنعتی: 7 تا 8 میلیارد تومان
میزان تولید در سال در فاز اول: 10 هزار تن
دوره بازگشت اصل سرمایه: 2 تا 5/2 سال
میزان اشتغالزایی در فاز اول: 10 تا 20 نفر
میزان سهم از بازار داخلی: 10 تا 15 درصد
میزان خطرپذیری: با توجه به داخلی بودن دانش و تجهیزات مورد نیاز و بازار هدف مطمئن تقریبا صفر خواهد بود.

راه‌های تماس با این مخترع

ایمیل: mehrdad_hajati2000 و yahoo.com@
تلفن: 09119833421
آدرس: استان گیلان، شهرستان فومن، خیابان شهید‌مطهری بعداز میدان نواب، پلاک 60