تعداد مخاطبان فیلم‌های اکران نوروز در حالی به یک میلیون نفر رسید که باتوجه به جمعیت کشور، رقم بسیار ناچیزی است
منهای ۸۴ میلیون (+فیلم)
برعکس برخی پلتفرم‌های وطنی که راه درروی خوبی برای افزایش تصنعی و غیر واقعی آمار بازدید بعضی از سریال‌ها و برنامه‌های‌شان دارند و می‌توانند تعداد مخاطبان و درصد رضایتمندی آنها را بزرگنمایی کنند و آن را باشکوه و پرزرق و برق جلوه دهند، سینمای ایران از چنین امکانی بی‌بهره است و سایتی به نام سمفا (سامانه مدیریت فروش و اکران سینما) آمار و اعداد و ارقام فیلم‌های روی پرده را خیلی دقیق و در لحظه، به نمایش می‌گذارد و اوضاع ناامیدکننده گیشه را بی‌فتوشاپ و دستکاری عیان می‌کند.
ناگواری گیشه به‌ویژه در همین روزها و در جمع‌بندی اکران نوروزی خودش را نشان می‌دهد و نوبتی که در سال‌های گذشته همیشه به عنوان طلایی‌ترین فصل اکران فیلم‌ها در سینمای ایران یاد می‌شد، هیچ رد و نشانی از طلا، حتی نقره و برنز هم ندارد. تعداد مخاطبان هفت فیلم اکران نوروز ۱۴۰۱ روز گذشته به‌سختی از یک میلیون مخاطب و بلیت عبور کرد، این در حالی است که این عدد در مقیاس و به نسبت جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور و حتی تعداد جماعت انبوه و بالقوه سینمارو، رقم بسیار ناچیز و ناامیدکننده‌ای است و قطعا نمی‌توان از آن به عنوان امتیاز، برگ برنده اکران و امیدواری در گیشه نام برد.
افزایش و کاهش بی‌نتیجه قیمت بلیت
نگاهی به آمار گیشه در نوروز ۱۴۰۱ و مقایسه‌اش با سال‌های قبل (دوران پیش از کرونا) نشان افت فاحش و محسوس مخاطبان است و حتی راهکارهایی چون افزایش تقریبا ۵۰ درصدی قیمت بلیت سینما هم نتوانست علاج کار بی‌رونقی سینمای ایران باشد. همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، تصمیم انجمن سینماداران و موافقت سازمان سینمایی که در میانه‌های اسفند سال گذشته تصویب و اجرایی شد، خروجی و نتیجه‌ای جز ریزش مخاطبان سینمای ایران نداشت. در حالی که سینمای نحیف و کرونازده ایران، برای جذب حداکثری مخاطبان بی‌میل به سینما، بیشتر باید به راهکارهایی چون کاهش یا دست‌کم ثبات همان قیمت قبلی بلیت‌ها حساب باز می‌کرد تا بلکه مردم در اوضاع اقتصادی نگران‌کننده، کماکان میل و رغبتی برای رفتن به سینما و هزینه کردن در این زمینه داشته باشند. بعد از تصمیم بی‌نتیجه افزایش قیمت بلیت، سازمان سینمایی و شورای صنفی نمایش همین چند روز پیش به راهکار دیگری رسید که آن هم چندان اوضاع گیشه را بهتر نکرد. نیم‌بها شدن بلیت سینماها شاید در زمان دیگری چاره‌ساز می‌شد و جواب می‌داد اما در ماه مبارک رمضان کمتر مخاطب و سینماروی روزه‌داری است که تا قبل از افطار، انرژی و رغبتی برای سینما رفتن داشته باشد که حالا بخواهد از امتیاز نیم‌بها بودن بلیت تا افطار، بهره‌ای ببرد. در ماه مبارک رمضان مردم بیشتر ترجیح می‌دهند اگر هم اراده و علاقه‌ای برای سینما رفتن دارند، در زمان بعد از افطار باشد. شاید اگر بلیت سینماها در زمان بعد از افطار نیم‌بها شود، بتوان افزایشی نسبی را برای مخاطبان سینما متصور بود.
چرا خبری از طرح افطار تا سحر نیست؟
در تصوری قدیمی و کلیشه‌ای، همواره ماه مبارک رمضان، گزینه مناسبی برای اکران فیلم‌ها نبود و عموما تهیه‌کننده‌ها، پخش‌کننده‌ها و صاحبان آثار به دلایل شرایط عمومی جامعه، حال و هوای معنوی و تمرکز بیشتر مردم روی انجام فریضه‌های این ماه، حاضر نبودند آثارشان را در این نوبت اکران کنند. این پیش‌زمینه ذهنی، چندان هم بیراه نبود و در عمل هم، خیلی از فیلم‌ها در ماه رمضان استقبال نمی‌شد. اما اجرای طرح اکران افطار تا سحر در چند سال گذشته، سازوکار اکران در ماه رمضان را تا حد زیادی تغییر داد و مردم بعد از افطار، استقبال خوبی از سینما می‌کردند و مراجعه خانوادگی و دوستانه به سینما، شوروحال خاصی در ماه رمضان پدید می‌آورد. ولی امسال و تا اینجا خبری از این طرح نیست، در حالی که به نظر می‌رسد اجرای این طرح در ترکیب با بلیت نیم‌بها، می‌تواند جان تازه‌ای به گیشه بدهد و همه اهل سینما را نسبت به موفقیت اکران امیدوار کند. سازمان سینمایی، شورای صنفی نمایش و انجمن سینماداران نقش مهمی در اتخاذ این تصمیم دارند و می‌توانند باعث ایجاد موج تازه‌ای از اقبال به فیلم‌های روی پرده شوند.
دلایل ناکامی گیشه
به جز بحث افزایش تقریبا ۵۰ درصدی قیمت بلیت سینما که توان مخاطبان را برای خرید بلیت کاهش داده، پای علت‌های مهم دیگری هم در میان است. یکی از مهم‌ترین دلایل افت مخاطبان سینما در نوروز ۱۴۰۱ ، شبکه نمایش خانگی و همان پلتفرم‌هایی هستند که به‌خوبی از اوضاع کرونایی این دو سه سال و تعطیلی گاه و بی‌گاه سالن‌های سینما به خاطر موج‌های متعدد پاندمی استفاده کردند. شاید خیلی از آثار تولید شده در این زمینه، از حداقل استاندارد و جذابیت هم بی‌بهره بودند و هستند، اما همان راحتی تماشا در خانه، مخاطبان را به نوعی کرختی عادت داده که رهایی از آن به این راحتی‌ها شدنی و عملی نیست. مخاطبان با پرداخت اشتراکی ماهانه، گرچه رقم اشتراک‌ها در مقایسه با کیفیت و تنوع محصولات پلتفرم غولی چون نتفلکیس غیرقابل توجیه و بسیار گران است - می‌توانند کلی فیلم و سریال ببینند. حتی تماشاگران برای خرید بلیت فیلم‌های اکران آنلاین هم مزایایی دارند که در اکران فیزیکی و حضوری سینما از آنها بی‌بهره‌اند. اول این‌که نهایتا برای مشاهده یک فیلم سینمایی اکران آنلاین، ۳۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند و با همین رقم، می‌توانند تا هشت ساعت و با هر تعداد بیننده در خانه یا هر فضای دیگری، به تماشای فیلم بنشینند. اما مخاطبان برای سینما رفتن، باید به ازای هر نفر، ۴۵ هزار تومان پول بلیت بدهند و به این رقم، باید هزینه‌های رفت و آمد و خوراک را هم اضافه کنند. طبیعی و عقلانی است که در چنین شرایطی و به‌صورت مقایسه‌ای، بیشتر مخاطبان اکران آنلاین و فیلم و سریال دیدن را در خانه بر سینما ترجیح می‌دهند. برخی هم نظرشان این است که درنهایت فیلم‌های تازه‌اکران سینما، بالاخره و دیر یا زود از اکران آنلاین یا رایگان (البته با لحاظ کردن پرداخت هزینه اشتراک) پلتفرم‌ها سر درمی‌آورند، پس چه کار و چه عجله‌ای است که حالا برای دیدن آن در سینما هزینه بیش از حد کنیم؟
اما به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل افت مخاطبان و ریزش تعداد تماشاگران و نارضایتی آنها از سینما، کیفیت خود فیلم‌ها باشد. فیلم، اگر فیلم باشد، نوبت طلایی و غیرطلایی اکران سرش نمی‌شود و حتی در بدترین فصل‌های نمایش فیلم هم مخاطبان را به سینما می‌کشاند. تماشاگران هم اگر متوجه اکران فیلمی جذاب و پرکشش در سینما شوند، برای تماشای آن در اسرع وقت درنگ نمی‌کنند و دوست دارند داغ داغ آن را ببینند و در این شرایط به هیچ‌وجه حساب کتاب هزینه‌ها را نمی‌کنند. اما واقعا کدام یا چند تا از فیلم‌های اکران‌های این چند وقت سینمای ایران، چنین قابلیتی برای مخاطبان دارند و تماشاگران حاضرند برای کدام یک از این آثار، منتظر اکران آنلاین و حضورشان در شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌ها نباشند و خود را شتابان و مشتاقانه به سالن‌های سینما برسانند؟
در شرایطی که پلتفرم‌ها و تلویزیون، رقبای جدی و بالقوه‌ای برای سینما هستند، سینما باید سازوکار تولید را چه در فرم و چه در محتوا تغییر دهد و آثاری بسازد که ذات و ماهیت سینمایی دارند و مخاطبان نتوانند تماشای آنها را از پرده عظیم سینما به ابعاد تلویزیون در خانه‌ها (با هر اندازه و اینچی) تقلیل و تخفیف دهند. شاید در میان فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۱ فقط فیلم‌های روز صفر و موقعیت مهدی، به این ذات و ماهیت سینما نزدیک باشند و تماشای این فیلم‌ها جز در سینما، آن لطف و ویژگی و درک و لذت بصری و صوتی را نداشته باشد. اما می‌بینیم حتی از این ظرفیت بالقوه هم در جذب تماشاگران به‌خوبی بهره برده نشده و فیلم‌هایی که می‌توانستند با اقبال بسیار بیشتر مخاطبان روبه‌رو شوند، به فروش فعلی بسنده کنند. علت اصلی این هدررفت ظرفیت را باید در انتخاب و چینش نادرست فیلم‌ها در اکران دانست. نمایش فیلم‌هایی چون موقعیت مهدی، روز صفر و مرد بازنده که باوجود تفاوت ژانری و گونه ای، تقریبا در یک پکیج و بسته جذاب و استاندارد نمایشی قرار می‌گیرند، در یک نوبت اکران فرصت‌های نمایش کامل را از یکدیگر دریغ و به عبارت دیگر، ناخواسته چالش و مانعی برای بهتر دیده شدن آن فیلم‌های دیگر ایجاد می‌کنند. هرکدام از این سه فیلم، در یک نوبت دیگر اکران، شانس بسیار بیشتری برای دیده شدن و فروش بیشتر داشتند اما حالا و در یک بسته نمایشی، فروش‌های‌شان را با هم قسمت کرده‌اند. وزن، جذابیت و استاندارد هر کدام از این فیلم‌ها، این قابلیت را داشت که کار یک نوبت اکران را پیش ببرد و باعث رونق گیشه شود، ولی با تصمیم شورای صنفی نمایش، با سه فیلمی مواجه هستیم که قدرت و میزان ظرفیت آنها در اکران همزمان چندان به چشم نمی‌آید.
فارغ از کیفیت خود فیلم‌ها و انتخاب و چینش نامناسب‌‌شان در اکران آغاز سال، نباید از حجم بالای سفرهای نوروزی هم در افت مخاطبان نسبت به سال‌های قبل غافل شد. به دلیل موج‌های متعدد کرونا که در نوروز دو سال قبل با شعارهای «در خانه بمانید» همراه بود و باعث شد خیلی‌ها به مسافرت نروند، نوروز ۱۴۰۱ سروشکل دیگری داشت و با تزریق سه دوز واکسن و کاهش تلفات، مردم در تلافی آن دو سال در خانه ماندن، سفرهای نوروزی را در دستور کار قرار دادند.
چنین توجهی به سفرهای نوروزی در تعطیلات، جای چندانی برای اقبال به سینما نبود، آن هم برای فیلم‌هایی که بعضی از آنها نشانی از جذابیت ندارند.
بنابراین مجموع این عوامل باعث شده سرانه سینما رفتن مخاطبان، دست‌کمی از سرانه ناامیدکننده آنها در مطالعه و کتابخوانی نداشته باشد و متاسفانه نشان دهد که سبد فرهنگی ایران در این چند سال اخیر به دلایل مختلف، خالی‌تر از قبل شده و حوزه فرهنگ و هنر، جزو اولویت‌های مردم قرار ندارد.
چون و چرای گیشه
سگ‌بند
فروش: 16/407/877/500 تومان
مکث: باتوجه به گرایش مخاطبان سینمای ایران در این سال‌ها به کمدی، این‌که فیلم سگ‌بند در صدر جدول فروش قرار بگیرد، چیز غریبی نیست. اما فراموش نکنیم این رقم فروش، با تمهید افزایش قیمت بلیت به دست آمده و فیلم نتوانسته رضایت حداکثری مخاطبانش را فراهم کند و با کمدی‌های خوب سینمای ایران حتی با ساخته قبلی سازنده‌اش، مهران احمدی (مصادره) فاصله دارد.
موقعیت مهدی
فروش: 7/533/497/250تومان
مکث: مضمون و محتوا و ارزش‌های فیلمی مثل موقعیت مهدی نباید با متر و معیارهای فروش و گیشه، خدشه‌دار شود اما فارغ از این بحث و این‌که به هرحال نمی‌توان سازوکار اکران و مناسبات اقتصادی را در رابطه با فیلم‌های سینمایی نادیده گرفت، اولین ساخته سینمایی حجازی‌فر در اکران هم نمره قبولی می‌گیرد.
شادروان
فروش: 6/343/263/500 تومان
مکث: فیلم شادروان در جشنواره سال گذشته فیلم فجر هم اثر پرهیاهویی بود و شاید بیشتر از آنچه باید، قدر دید. تکلیف فیلم چندان با خودش معلوم نیست و بین فضای جدی و کمدی در نوسان است. اگر هم در اکران نوروزی توجهی نصیب فیلم شده، به خاطر همان لحظات نصفه و نیمه و شبه‌کمدی آن است.
روز صفر
فروش: 4/569/796/000 تومان
مکث: از حیف‌ترین فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۱ که از قضا ذات و ماهیت و شکل روایتش کاملا انگ و مناسب سینماست؛ یک اکشن جاندار ضدامنیتی که سعی می‌کند خودش را در قواره آثار این‌چنینی سینمای جهان بالا بکشد اما اکران همزمان آن با فیلم‌های همرده دیگر، باعث شد فروش کمتر از انتظاری در گیشه داشته باشد. حضور بازیگرانی چون امیر جدیدی و ساعد سهیلی از جمله امتیازات فیلم است.
مرد بازنده
فروش: 3/988/538/500 تومان
مکث: انتظار از فیلمی به کارگردانی محمدحسین مهدویان خیلی بیشتر از اینها بود. به‌ویژه این‌که او پیش از این با سریال پرمخاطب زخم کاری، توقعات را بالاتر هم برده بود. با این حال همین اقبال تقریبی هم ماحصل کارنامه مهدویان و حضور بازیگرانی چون جواد عزتی است.
قدغن
فروش: 207/457/000 تومان
مکث: از اول هم معلوم بود که قدغن با آن ترکیب بازیگران، در اکران نوروز راه به جایی نمی‌برد. شاید اگر فیلم کمدی بود و کنار سام درخشانی، یار غارش پژمان جمشیدی حضور داشت، قصه قدغن به‌کلی فرق می‌کرد. ولی حالا به‌قدری اوضاع ناامیدکننده بود که فیلم خیلی زود و البته همزمان با نمایش در سینماها، سر از اکران آنلاین هم درآورد.
گل به خودی
فروش: 410/959/000 تومان
مکث: مهجور بودن سینمای کودک و نوجوان در این سال‌ها بیش از همه در اکران خودش را نشان می‌دهد. البته نکته مثبت درباره اکران فیلمی مثل گل به خودی در نوبت نوروز این است که شورای صنفی نمایش، حداقل بچه‌ها را در سبد اکران دیده، ولی این‌که چگونه و با چه فیلمی دیده، یک چیز دیگر است.
شاید اگر با فیلم جذاب‌تری روبه‌رو بودیم، کودکان و نوجوانان هم استقبال بهتری از فیلم مناسب سن و سال‌شان می‌کردند.
نگاهی به آمار گیشه در نوروز ۱۴۰۱ و مقایسه‌اش با سال‌های قبل (دوران پیش از کرونا) نشان افت فاحش و محسوس مخاطبان است و حتی راهکارهایی چون افزایش تقریبا ۵۰ درصدی قیمت بلیت سینما هم نتوانست علاج کار بی‌رونقی سینمای ایران باشد. همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، تصمیم انجمن سینماداران و موافقت سازمان سینمایی که در میانه‌های اسفند سال گذشته تصویب و اجرایی شد، خروجی و نتیجه‌ای جز ریزش مخاطبان سینمای ایران نداشت. در حالی که سینمای نحیف و کرونازده ایران، برای جذب حداکثری مخاطبان بی‌میل به سینما، بیشتر باید به راهکارهایی چون کاهش یا دست‌کم ثبات همان قیمت قبلی بلیت‌ها حساب باز می‌کرد تا بلکه مردم در اوضاع اقتصادی نگران‌کننده، کماکان میل و رغبتی برای رفتن به سینما و هزینه کردن در این زمینه داشته باشند. بعد از تصمیم بی‌نتیجه افزایش قیمت بلیت، سازمان سینمایی و شورای صنفی نمایش همین چند روز پیش به راهکار دیگری رسید که آن هم چندان اوضاع گیشه را بهتر نکرد. نیم‌بها شدن بلیت سینماها شاید در زمان دیگری چاره‌ساز می‌شد و جواب می‌داد اما در ماه مبارک رمضان کمتر مخاطب و سینماروی روزه‌داری است که تا قبل از افطار، انرژی و رغبتی برای سینما رفتن داشته باشد که حالا بخواهد از امتیاز نیم‌بها بودن بلیت تا افطار، بهره‌ای ببرد. در ماه مبارک رمضان مردم بیشتر ترجیح می‌دهند اگر هم اراده و علاقه‌ای برای سینما رفتن دارند، در زمان بعد از افطار باشد. شاید اگر بلیت سینماها در زمان بعد از افطار نیم‌بها شود، بتوان افزایشی نسبی را برای مخاطبان سینما متصور بود.
چرا خبری از طرح افطار تا سحر نیست؟
در تصوری قدیمی و کلیشه‌ای، همواره ماه مبارک رمضان، گزینه مناسبی برای اکران فیلم‌ها نبود و عموما تهیه‌کننده‌ها، پخش‌کننده‌ها و صاحبان آثار به دلایل شرایط عمومی جامعه، حال و هوای معنوی و تمرکز بیشتر مردم روی انجام فریضه‌های این ماه، حاضر نبودند آثارشان را در این نوبت اکران کنند. این پیش‌زمینه ذهنی، چندان هم بیراه نبود و در عمل هم، خیلی از فیلم‌ها در ماه رمضان استقبال نمی‌شد. اما اجرای طرح اکران افطار تا سحر در چند سال گذشته، سازوکار اکران در ماه رمضان را تا حد زیادی تغییر داد و مردم بعد از افطار، استقبال خوبی از سینما می‌کردند و مراجعه خانوادگی و دوستانه به سینما، شوروحال خاصی در ماه رمضان پدید می‌آورد. ولی امسال و تا اینجا خبری از این طرح نیست، در حالی که به نظر می‌رسد اجرای این طرح در ترکیب با بلیت نیم‌بها، می‌تواند جان تازه‌ای به گیشه بدهد و همه اهل سینما را نسبت به موفقیت اکران امیدوار کند. سازمان سینمایی، شورای صنفی نمایش و انجمن سینماداران نقش مهمی در اتخاذ این تصمیم دارند و می‌توانند باعث ایجاد موج تازه‌ای از اقبال به فیلم‌های روی پرده شوند.
دلایل ناکامی گیشه
به جز بحث افزایش تقریبا ۵۰ درصدی قیمت بلیت سینما که توان مخاطبان را برای خرید بلیت کاهش داده، پای علت‌های مهم دیگری هم در میان است. یکی از مهم‌ترین دلایل افت مخاطبان سینما در نوروز ۱۴۰۱ ، شبکه نمایش خانگی و همان پلتفرم‌هایی هستند که به‌خوبی از اوضاع کرونایی این دو سه سال و تعطیلی گاه و بی‌گاه سالن‌های سینما به خاطر موج‌های متعدد پاندمی استفاده کردند. شاید خیلی از آثار تولید شده در این زمینه، از حداقل استاندارد و جذابیت هم بی‌بهره بودند و هستند، اما همان راحتی تماشا در خانه، مخاطبان را به نوعی کرختی عادت داده که رهایی از آن به این راحتی‌ها شدنی و عملی نیست. مخاطبان با پرداخت اشتراکی ماهانه، گرچه رقم اشتراک‌ها در مقایسه با کیفیت و تنوع محصولات پلتفرم غولی چون نتفلکیس غیرقابل توجیه و بسیار گران است - می‌توانند کلی فیلم و سریال ببینند. حتی تماشاگران برای خرید بلیت فیلم‌های اکران آنلاین هم مزایایی دارند که در اکران فیزیکی و حضوری سینما از آنها بی‌بهره‌اند. اول این‌که نهایتا برای مشاهده یک فیلم سینمایی اکران آنلاین، ۳۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند و با همین رقم، می‌توانند تا هشت ساعت و با هر تعداد بیننده در خانه یا هر فضای دیگری، به تماشای فیلم بنشینند. اما مخاطبان برای سینما رفتن، باید به ازای هر نفر، ۴۵ هزار تومان پول بلیت بدهند و به این رقم، باید هزینه‌های رفت و آمد و خوراک را هم اضافه کنند. طبیعی و عقلانی است که در چنین شرایطی و به‌صورت مقایسه‌ای، بیشتر مخاطبان اکران آنلاین و فیلم و سریال دیدن را در خانه بر سینما ترجیح می‌دهند. برخی هم نظرشان این است که درنهایت فیلم‌های تازه‌اکران سینما، بالاخره و دیر یا زود از اکران آنلاین یا رایگان (البته با لحاظ کردن پرداخت هزینه اشتراک) پلتفرم‌ها سر درمی‌آورند، پس چه کار و چه عجله‌ای است که حالا برای دیدن آن در سینما هزینه بیش از حد کنیم؟
اما به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل افت مخاطبان و ریزش تعداد تماشاگران و نارضایتی آنها از سینما، کیفیت خود فیلم‌ها باشد. فیلم، اگر فیلم باشد، نوبت طلایی و غیرطلایی اکران سرش نمی‌شود و حتی در بدترین فصل‌های نمایش فیلم هم مخاطبان را به سینما می‌کشاند. تماشاگران هم اگر متوجه اکران فیلمی جذاب و پرکشش در سینما شوند، برای تماشای آن در اسرع وقت درنگ نمی‌کنند و دوست دارند داغ داغ آن را ببینند و در این شرایط به هیچ‌وجه حساب کتاب هزینه‌ها را نمی‌کنند. اما واقعا کدام یا چند تا از فیلم‌های اکران‌های این چند وقت سینمای ایران، چنین قابلیتی برای مخاطبان دارند و تماشاگران حاضرند برای کدام یک از این آثار، منتظر اکران آنلاین و حضورشان در شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌ها نباشند و خود را شتابان و مشتاقانه به سالن‌های سینما برسانند؟
در شرایطی که پلتفرم‌ها و تلویزیون، رقبای جدی و بالقوه‌ای برای سینما هستند، سینما باید سازوکار تولید را چه در فرم و چه در محتوا تغییر دهد و آثاری بسازد که ذات و ماهیت سینمایی دارند و مخاطبان نتوانند تماشای آنها را از پرده عظیم سینما به ابعاد تلویزیون در خانه‌ها (با هر اندازه و اینچی) تقلیل و تخفیف دهند. شاید در میان فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۱ فقط فیلم‌های روز صفر و موقعیت مهدی، به این ذات و ماهیت سینما نزدیک باشند و تماشای این فیلم‌ها جز در سینما، آن لطف و ویژگی و درک و لذت بصری و صوتی را نداشته باشد. اما می‌بینیم حتی از این ظرفیت بالقوه هم در جذب تماشاگران به‌خوبی بهره برده نشده و فیلم‌هایی که می‌توانستند با اقبال بسیار بیشتر مخاطبان روبه‌رو شوند، به فروش فعلی بسنده کنند. علت اصلی این هدررفت ظرفیت را باید در انتخاب و چینش نادرست فیلم‌ها در اکران دانست. نمایش فیلم‌هایی چون موقعیت مهدی، روز صفر و مرد بازنده که باوجود تفاوت ژانری و گونه ای، تقریبا در یک پکیج و بسته جذاب و استاندارد نمایشی قرار می‌گیرند، در یک نوبت اکران فرصت‌های نمایش کامل را از یکدیگر دریغ و به عبارت دیگر، ناخواسته چالش و مانعی برای بهتر دیده شدن آن فیلم‌های دیگر ایجاد می‌کنند. هرکدام از این سه فیلم، در یک نوبت دیگر اکران، شانس بسیار بیشتری برای دیده شدن و فروش بیشتر داشتند اما حالا و در یک بسته نمایشی، فروش‌های‌شان را با هم قسمت کرده‌اند. وزن، جذابیت و استاندارد هر کدام از این فیلم‌ها، این قابلیت را داشت که کار یک نوبت اکران را پیش ببرد و باعث رونق گیشه شود، ولی با تصمیم شورای صنفی نمایش، با سه فیلمی مواجه هستیم که قدرت و میزان ظرفیت آنها در اکران همزمان چندان به چشم نمی‌آید.
فارغ از کیفیت خود فیلم‌ها و انتخاب و چینش نامناسب‌‌شان در اکران آغاز سال، نباید از حجم بالای سفرهای نوروزی هم در افت مخاطبان نسبت به سال‌های قبل غافل شد. به دلیل موج‌های متعدد کرونا که در نوروز دو سال قبل با شعارهای «در خانه بمانید» همراه بود و باعث شد خیلی‌ها به مسافرت نروند، نوروز ۱۴۰۱ سروشکل دیگری داشت و با تزریق سه دوز واکسن و کاهش تلفات، مردم در تلافی آن دو سال در خانه ماندن، سفرهای نوروزی را در دستور کار قرار دادند.
چنین توجهی به سفرهای نوروزی در تعطیلات، جای چندانی برای اقبال به سینما نبود، آن هم برای فیلم‌هایی که بعضی از آنها نشانی از جذابیت ندارند.
بنابراین مجموع این عوامل باعث شده سرانه سینما رفتن مخاطبان، دست‌کمی از سرانه ناامیدکننده آنها در مطالعه و کتابخوانی نداشته باشد و متاسفانه نشان دهد که سبد فرهنگی ایران در این چند سال اخیر به دلایل مختلف، خالی‌تر از قبل شده و حوزه فرهنگ و هنر، جزو اولویت‌های مردم قرار ندارد.
چون و چرای گیشه
سگ‌بند
فروش: 16/407/877/500 تومان
مکث: باتوجه به گرایش مخاطبان سینمای ایران در این سال‌ها به کمدی، این‌که فیلم سگ‌بند در صدر جدول فروش قرار بگیرد، چیز غریبی نیست. اما فراموش نکنیم این رقم فروش، با تمهید افزایش قیمت بلیت به دست آمده و فیلم نتوانسته رضایت حداکثری مخاطبانش را فراهم کند و با کمدی‌های خوب سینمای ایران حتی با ساخته قبلی سازنده‌اش، مهران احمدی (مصادره) فاصله دارد.
موقعیت مهدی
فروش: 7/533/497/250تومان
مکث: مضمون و محتوا و ارزش‌های فیلمی مثل موقعیت مهدی نباید با متر و معیارهای فروش و گیشه، خدشه‌دار شود اما فارغ از این بحث و این‌که به هرحال نمی‌توان سازوکار اکران و مناسبات اقتصادی را در رابطه با فیلم‌های سینمایی نادیده گرفت، اولین ساخته سینمایی حجازی‌فر در اکران هم نمره قبولی می‌گیرد.
شادروان
فروش: 6/343/263/500 تومان
مکث: فیلم شادروان در جشنواره سال گذشته فیلم فجر هم اثر پرهیاهویی بود و شاید بیشتر از آنچه باید، قدر دید. تکلیف فیلم چندان با خودش معلوم نیست و بین فضای جدی و کمدی در نوسان است. اگر هم در اکران نوروزی توجهی نصیب فیلم شده، به خاطر همان لحظات نصفه و نیمه و شبه‌کمدی آن است.
روز صفر
فروش: 4/569/796/000 تومان
مکث: از حیف‌ترین فیلم‌های اکران نوروز ۱۴۰۱ که از قضا ذات و ماهیت و شکل روایتش کاملا انگ و مناسب سینماست؛ یک اکشن جاندار ضدامنیتی که سعی می‌کند خودش را در قواره آثار این‌چنینی سینمای جهان بالا بکشد اما اکران همزمان آن با فیلم‌های همرده دیگر، باعث شد فروش کمتر از انتظاری در گیشه داشته باشد. حضور بازیگرانی چون امیر جدیدی و ساعد سهیلی از جمله امتیازات فیلم است.
مرد بازنده
فروش: 3/988/538/500 تومان
مکث: انتظار از فیلمی به کارگردانی محمدحسین مهدویان خیلی بیشتر از اینها بود. به‌ویژه این‌که او پیش از این با سریال پرمخاطب زخم کاری، توقعات را بالاتر هم برده بود. با این حال همین اقبال تقریبی هم ماحصل کارنامه مهدویان و حضور بازیگرانی چون جواد عزتی است.
قدغن
فروش: 207/457/000 تومان
مکث: از اول هم معلوم بود که قدغن با آن ترکیب بازیگران، در اکران نوروز راه به جایی نمی‌برد. شاید اگر فیلم کمدی بود و کنار سام درخشانی، یار غارش پژمان جمشیدی حضور داشت، قصه قدغن به‌کلی فرق می‌کرد. ولی حالا به‌قدری اوضاع ناامیدکننده بود که فیلم خیلی زود و البته همزمان با نمایش در سینماها، سر از اکران آنلاین هم درآورد.
گل به خودی
فروش: 410/959/000 تومان
مکث: مهجور بودن سینمای کودک و نوجوان در این سال‌ها بیش از همه در اکران خودش را نشان می‌دهد. البته نکته مثبت درباره اکران فیلمی مثل گل به خودی در نوبت نوروز این است که شورای صنفی نمایش، حداقل بچه‌ها را در سبد اکران دیده، ولی این‌که چگونه و با چه فیلمی دیده، یک چیز دیگر است.
شاید اگر با فیلم جذاب‌تری روبه‌رو بودیم، کودکان و نوجوانان هم استقبال بهتری از فیلم مناسب سن و سال‌شان می‌کردند.
علی رستگار - سینما / روزنامه جام جم
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
سیاست فشار علیه ایران نتایج عکس دارد | اروپا در مسیر افزایش تنش
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
تنظیم سازوکار غرب برای یک درگیری جبهه‌ای
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
پیامی اثر بخش برای مردم مقاوم لبنان
گفت و گو
