نقش ترجمه در دوبله

آماده‌سازی یک فیلم برای دوبله در اولین مرحله به‌عهده مترجم، مدیر دوبلاژ و بازنویس است و سپس باید درباره فن‌بیان و راز‌های گویندگی در نقش‌های مختلف توضیح داده شود. بسیار پیش می‌آید که در برخی فیلم‌ها، واژه یا جمله‌ای دارای چند معناست و در طول فیلم با این معانی بازی می‌شود یا یکی از شخصیت‌ها واژه‌های شخصیت مقابلش را به معنایی دیگر می‌گیرد و از این کژفهمی رویداد‌های دیگر فیلم پدید می‌آید. در این موارد و موارد دیگر، مترجم باید موضوع را به اطلاع مدیردوبلاژ برساند.

حتی اگر در این موارد مترجم واژه‌هایی در زبان فارسی بیابد که مانند زبان مبدأ، دارای چند لایه معنایی باشد، باز باید موضوع کژفهمی آن شخصیت را برای مدیر دوبلاژ روشن کند. در بسیاری از فیلم‌ها یک واژه کلیدی نقش مهمی در صحنه‌های دراماتیک یا خنده‌دار فیلم ایفا می‌کند، این واژه کلیدی باید در سراسر دیالوگ به یک شکل و یک صورت ترجمه شود و تغییری در ترجمه هم با یک معادل فارسی تکرار کند.

دیالوگ افزون بر شخصیت و دیدگاه، سن‌وسال و سلامت عقل آدم‌ها را نیز می‌رساند. پس واژگانی که کودکان به‌کار می‌گیرند با واژگان بزرگسالان تفاوت دارد و ترکیب واژگان بیماری روانی با شخصی سالم نیز دارای تفاوت‌هایی است. بی‌گمان فیلمنامه‌نویس خارجی هنگام نوشتن دیالوگ‌های کودکان، واژگانی را برای کودکان به کار می‌گیرد که در دایره واژگان سن و سال‌شان قرار دارد و مترجم هم کم‌وبیش باید واژه‌های کودکانه را در ترجمه خود بیاورد.

پس مترجم فیلم باید بی‌توجه به این که ترجمه‌اش از کلام اصلی بلندتر یا کوتاه‌تر می‌شود، جمله‌ها را ترجمه کند و کوشش خود را در رساندن معنا و مفهوم کامل گفتگو‌های فیلم بگذارد و بداند که مدیر دوبلاژ به سلیقه خود جمله‌ها و واژه‌ها را با حرکات لب و دهان شخصیت‌های فیلم همخوان و میزان خواهد کرد. به عنوان مثال بسیار پیش می‌آید که در گفتگو‌هایی مطالب منفی در منفی مطرح می‌شود که به برآیندی مثبت برسد. برخی مترجمان این منفی در منفی را عینا به فارسی برمی‌گردانند که کار درست همین است، ولی بعضی دیگر در ساختار دیالوگ‌نویسی اصل فیلم دخالت کرده و گفتگو‌های منفی در منفی را مثبت ترجمه می‌کنند که نادرست است و اگر مدیر دوبلاژ عین ترجمه را به کار بگیرد، آنگاه مفاهیم بیانی با مفاهیم تصویری همخوان و سازگار نخواهند بود، زیرا بازیگر در بیان این مفاهیم منفی، بی‌گمان ژست‌های منفی خواهد گرفت. اگر بازیگر ژستی منفی بگیرد و کلامی مثبت بگوید، تماشاگر گیج می‌شود و به روند پیشبرد داستان لطمه خواهد خورد.