روزگار سیاه قاره سبز

اگرچه این نگاه می‌تواند تا حدی حاوی بزرگنمایی اغراق‌آمیز از عواقب جنگ اوکراین باشد اما واقعیت آن است که شرایط برای کشورهای اروپایی دیگر به زمان پیش از جنگ آغاز بازنمی‌گردد. مقایسه میان اروپا و آمریکا نشان می‌دهد که کشورهای اروپایی به دلیل مجاورت جغرافیایی با جنگ و همچنین پیامدهای اقتصادی و امنیتی آن، بازنده بزرگ هستند. این در حالی است که آمریکا به هیچ وجه با شرایط دشوار کشورهای اروپایی در رابطه با جنگ اوکراین مواجه نشده است.در وهله نخست جنگ اوکراین به رشد اقتصادی و امنیتی کشورهای اروپایی هزینه هنگفتی تحمیل کرد؛ زیرا جنگ به منابع انرژی تجارت خارجی و زنجیره تامین اروپایی‌ها ضربه زد و نرخ تورم را در این کشورها بالا برد. این در حالی بود که اروپا بین گزینه‌های تلخی قرار گرفته و از قبل آمادگی لازم برای مواجه با چنین شرایطی را نداشت. هزینه‌های پناه دادن به پناهندگان اوکراینی و کمک‌هایی که دولت‌های اروپایی ناگزیر شده‌اند به شهروندان کم‌درآمد و فقیر خود برای پرداخت قبوض انرژی اعطا کنند به همراه ترس گسترده از عدم قطعیت در مورد زمان پایان جنگ، چشم‌انداز مبهمی را از نظر اقتصادی و امنیتی پیش روی کشورهای اروپایی قرار داده است.

تحمیل هزینه‌های امنیتی و دفاعی به اروپا

جنگ اوکراین موجب افزایش هزینه‌های امنیتی و دفاعی در کشورهای اروپایی شده است که این امر به معنای افزایش تامین مالی از طریق بدهی‌ها است. بسیاری از کشورها همچون آلمان تلاش دارند ارتش خود را مدرن کنند که قطعا بار مالی زیادی بر دولت‌های این کشورها تحمیل خواهد کرد در این بین حتی اگر جنگ پایان یابد و مسکو موافقت کند که از اوکراین خارج شود، بازهم بودجه دفاعی کشورهای اروپایی نه‌تنها کاهش نخواهد یافت، بلکه روند افزایشی خود را حفظ خواهد کرد.اروپا در حالی متحمل این هزینه‌ها شده که از تحریم‌ها علیه روسیه نیز نه‌تنها سودی نبرده، بلکه متضرر هم شده است. درواقع بسیاری از تحریم‌های اقتصادی که اروپا با هدف محدود کردن منابع مالی جنگ علیه روسیه تحمیل کرد به چالشی برای خود اروپایی‌ها تبدیل شده است. بخشی از این تحریم‌ها موجب بروز اختلال در زنجیره تامین مواد معدنی کالاهای غذایی و انرژی در کشورهای اروپایی شده است.

نکته بدیهی برای غرب

از سوی دیگر به‌رغم تمام حمایت‌هایی که غرب از اوکراین می‌کند برای اروپایی‌ها محرز است که هیچ یک از این پشتیبانی‌ها نمی‌توانند موجب شکست روسیه در جنگ شود. این در حالی است که پیروزی روسیه در جنگ حاوی پیام‌های جدی برای اروپا خواهد بود. در وهله نخست پیروزی روسیه می‌تواند به افزایش قدرت بازیگری مسکو در قبال اروپا منجر شود. در وهله دوم بازیگرانی همچون چین می‌توانند رفتاری تهاجمی‌تر در برابر غرب اتخاذ کنند. بنابراین حمایت از اوکراین در جنگ برای کشورهای اروپایی دستاورد قابل‌توجهی نخواهد داشت.نکته قابل تامل دیگر رقابت‌های سیاسی در داخل کشورهای اروپایی است که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در رویکرد آینده اروپا به جنگ اوکراین داشته باشد. تعداد زیادی از کشورهای اروپایی تا تابستان ۲۰۲۳ شاهد برگزاری انتخابات خواهند بود. در برخی از این کشورها مانند ایتالیا، جریان‌های راست که بسیار نزدیک به کرملین هستند در موقعیت خوبی قرار دارند درنتیجه احزاب حاکم فعلی که نمی‌خواهند قدرت را از دست بدهند، ناگزیرند برای جلب آرای عمومی تغییرات جدی در سیاست‌های خود نسبت به جنگ اوکراین به وجود آورند.این در حالی است که روز به روز بر ضدیت مردم اروپا با سیاست دولت‌های خود در مورد جنگ اوکراین افزوده می‌شود. برپایی تظاهرات بزرگ در برخی از شهرهای اروپایی و همچنین نتایج برخی از نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که مردم این کشورها تمایل چندانی به مداخله دولت‌های خود در جنگ اوکراین و رویارویی با روسیه ندارند. اکثر افرادی که دیدگاهی منفی نسبت به حمایت از اوکراین دارند، تصور می‌کنند که دولت‌های اروپایی بیش از آن‌که به وضعیت معیشتی آنها توجه کنند، خود را درگیر جنگ اوکراین و ضدیت بی‌حاصل با روسیه کرده‌اند با این اوصاف اگر سیاستمداران فعلی بخواهند همچنان به بقای خود در قدرت ادامه دهند، ناگزیرند از افکار عمومی تبعیت کنند.

آینده تاریک اروپا

هزینه‌هایی که اروپا از جنگ اوکراین متحمل خواهد شد به گذشته و زمان حال محدود نمی‌شود؛ زیرا بازسازی اوکراین پس از جنگ نیز می‌تواند هزینه‌های مضاعف بر دوش اروپایی‌ها در آینده بگذارد. برخی از برآوردها نشان می‌دهد که اوکراین برای بازسازی در درازمدت به حدود ۶۰۰ میلیارد دلار نیاز دارد. اودیل رناد باسو، رئیس بانک بازسازی و توسعه اروپا قبلا گفته بود که برای بازسازی اوکراین به طرحی همانند طرح مارشال نیاز است که پس از جنگ جهانی دوم در اروپا اجرا شد.به هزینه‌های اروپا در قبال جنگ اوکراین باید چالش‌های احتمالی تغییر سیاست آمریکا در قبال اوکراین را نیز افزود. زیرا با توجه به مخالفت‌های بخش مهمی از افکار عمومی آمریکا و همچنین جمهوریخواهان با سیاست دولت دموکرات بایدن درخصوص حمایت از اوکراین، اگر رئیس‌جمهور بعدی ایالات متحده تصمیم بگیرد که سیاست فعلی به نفع آمریکا نیست، آنگاه اروپایی‌ها در مواجهه با روسیه تنها خواهند ماند نباید از یاد برد که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر شدت حملات ترامپ و سایر جمهوریخواهان علیه سیاست‌های حمایتی بایدن از اوکراین به‌شدت افزایش یافته است. با توجه به وضعیت نامساعدی که بایدن و دموکرات‌ها در داخل آمریکا دارند، احتمال آن‌که دولت بعدی آمریکا جمهوریخواه باشد بسیار زیاد است. امری که می‌تواند چالش‌های امنیتی و اقتصادی اروپا را مضاعف کند.

روزنامه جام جم