گرچه علائمی از بهبود حال اقتصاد جهان گزارش شده و نمیتوان آن را نادیده گرفت از جمله چشمانداز رشد اقتصادی ۴.۶درصدی در آسیا اما نباید از نظر دور داشت که در حال حاضر صندوق بینالمللی پول میانگین رشد اقتصادی را در کل جهان مطلوب نمیداند. این نهاد از کاهش میانگین رشد اقتصاد جهان در ۲۰۲۳ نسبت به ۲۰۲۲ خبر داده است. بر این اساس رشد اقتصادی جهان از ۳.۴درصد در سال ۲۰۲۲ به ۲.۸درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش مییابد حتی در سال ۲۰۲۴ هم اقتصاد جهان به اندازه ۲۰۲۲ دچار تحول نمیشود؛ چرا که طبق ارزیابی صندوق، رشد این سال همچنان کمتر از ۳/۳.۴۴درصد باقی میماند.
کاهش ۱۱ درصدی ارزش دلار
ارزیابی وبلاگ تحلیلی صندوق بینالمللی پول میگوید که اقتصاد جهان در پنج سال آینده رشد مطلوبی نخواهد داشت و نسبت به سال ۱۹۹۰ در ضعیفترین وضعیت خود قرار میگیرد. به همین دلیل نباید انتظار رشد ۶ تا ۹ درصدی از اقتصاد جهان و حتی از اقتصاد آسیا را داشت. چنین وضعیتی تنها یک نسخه دارد: رکودزدایی. کاهش رشد اقتصادی، شرکتهایی را که در حوزه تامین مالی و سرمایهگذاری در صنایع و زیرساختها فعالیت میکنند، متضرر میکند؛ چرا که آنها از رونق اقتصاد، رونق میگیرند و با رکود آن در رکود فرو میروند. در این میان، دولتهای غربی باید در پی تزریق مالی بیشتر باشند تا آثار رکود را جمع کنند؛ موضوعی که تورم و رشد قیمت طلا و سرمایهگذاریهای امنتر را در پی دارد به ویژه اینکه برخی صاحبنظران امور مالی پیشبینی میکنند که دلار وارد یک اصلاح طولانی در سال ۲۰۲۴ میشود. اصلاح قیمت به این معنی است که باید در انتظار کشف «کف قیمتی» دلار به جای «سقف قیمتی» آن باشیم. در روزهای گذشته، استنلی دراکنمیلر، یکی از سرمایهگذاران مطرح آمریکایی اعلام کرد ارزش دلار طی دو تا سه سال آتی کاهش مییابد. میلر معتقد است سرمایهگذاران باید به طلا رجوع کنند تا از اصلاح دلار ضرر نکنند. روند تغییرات ذخایر جهانی حفظ ثروت نیز همین واقعیت را نشان میدهد. بر اساس ارزیابی وبلاگ تحلیلی صندوق بینالمللی پول، کاهش ذخایر جهانی به دلار از دو دهه پیش و به صورت تدریجی رخ دادهاست. دلار در ابتدای سال ۱۹۹۹، بیش از ۷۰درصد ذخایر جهانی ارز را تشکیل میداد اما حالا این میزان به ۵۹ درصد رسیدهاست. در عوض ذخایر جهانی یورو از حدود ۱۹ درصد در سال ۱۹۹۹ به ۲۱ درصد و ذخایر جهانی سایر ارزها از ۲ درصد به ۱۰ درصد افزایش یافتهاست. به این ترتیب ارزش دلار بر حسب میزان ذخیره جهانی ۱۱ درصد کاهش یافته و سهم خود را به ارزهای کشورهای آسیایی به جز ین ژاپن، یوروی اتحادیهاروپا و پوند بریتانیا دادهاست.
رجوع روسیه به یوان و طلا
استنلی دراکنمیلر بر این باور است آمریکا از دلار برای حفظ قدرت راهبردی خود استفاده میکرد و به همین دلیل نارضایتی کشورهای دیگر را رقم زدهاست؛ بیش از همه اتحادیهاروپا و کشورهای آسیایی که جای پای یورو و ارزهای خود را محکم کردهاند. قاعدتا ریزش ارزش دلار در میانه یک بحران اقتصادی جهانی، وحشتآور است و دولتها باید ارزش اقتصاد خود را با طلا یا حتی بیتکوین که راهبری بازارهای ارز دیجیتال را در اختیار دارد، حفظ کنند. با این حال، هیچ کشوری از تورم ناشی از رکود در امان نخواهدبود؛ مگر اینکه نخواهد مخارج خود را با چاپ پول بدون پشتوانه افزایش دهد اما غالب کشورها چنین دیدگاهی ندارند و همچنان با چاپ پول، نرخ تورم را بالاتر از نرخ رشد اقتصادی نگه میدارند اما توام با آن ذخایر دیگری به جز دلار را به عنوان پشتوانه پول خود نگهداری میکنند. برای مثال روسیه از سال گذشته ۲۸ تن به ذخایر طلای خود اضافه کرده و در همین حال یک سوم ارزهای ذخیره خود را به پول واحد چین یعنی یوان تبدیل کردهاست. با توجه به اینکه یوان ارزش خود را به پشتوانه اقتصاد عظیم چین حفظ میکند و طلا هم چشمانداز افزایش قیمت تا ۵۰۰۰ دلار را هم دارد، روسیه با این شیوه از خود در برابر تحریم و کاهش ارزش روبل حفاظت میکند.
آسیا و طلا در صدر
درسی که میتوان از اقتصاد جهان گرفت، این است که دنیا برای مقابله با تورم ناشی از رکود، ذخایر خود را متفاوت میسازد از جمله کشورهای آسیایی. همین که ۵۹ درصد ذخیره جهانی با دلار انجام میشود و بانکمرکزی آمریکا یا همان فدرال رزرو، با هدف مقابله با تورم، به افزایش نرخ بهره بانکی دامن میزند و در نتیجه ارزش دلار را کم میکند، برای بسیاری از کشورها خبر خوبی نیست. آنها هم با تجربه رکود درگیر هستند و هم دلار را در مقابل چشم خود کم ارزشتر از گذشته میبینند؛ ارزی که هنوز به آن اتکا دارند. با توجه به اینکه صندوق بینالمللی پول چشمانداز رشد اقتصادی آسیا را در سالهای آینده مثبت میبیند و آن را از سایر نقاط جهان متمایز میکند، نشان میدهد اقتصاد جهان بیش از پیش، آینده را در آسیا، طلا و ارزهای آسیایی، به جای آمریکا و دلار میجوید. تا آن زمان زخمهای رکود و کند شدن سرعت رشد اقتصاد همه را آزار خواهدداد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد