ادامه جنگ اوکراین پس از شکست ارتش این کشور در باخموت، بدترین خطای مشترک ناتو و زلنسکی محسوب میشود. خطایی که هزینههای راهبردی و میدانی آن به شدیدترین نحو ممکن گریبانگیر غربگرایان دراوکراین خواهدشد. از سوی دیگر، اکنون در حساسترین شرایط نبرد و در حالی که زلنسکی و ارتش اوکراین بیش از پیش در دامی که ناتو برای آنها پهن کرده گرفتار شدهاند، استولتنبرگ برای عضویت کییف در ناتو شرطی ناممکن گذاشتهاست؛ پیروزی در نبرد با روسیه!
انتظاراتی که برعکس شد
دو هفته پیش (۴ ژوئن میلادی) سرانجام ضد حمله وعده دادهشده از سوی اوکراین آغاز شد؛ کشورهای غربی در ماههای گذشته صدها دستگاه ادوات نظامی سنگین از جمله تانک و نفربرهای زرهی را برای ارتش اوکراین ارسال کرده و مشغول آموزش خدمه این کشور بودند؛ بنابر اعلام منابع اوکراینی ۱۲تیپ ویژهزرهی-مکانیزه توسط کشورهای غربی برای حمله به مواضع دفاعی ارتش روسیه در جنوب و شرق اوکراین سازماندهی شدهاند. همانگونه که انتظار میرفت جبهه جنوبی اوکراین و دو استان زاپوروژیا و دونتسک، اصلیترین محل درگیری میان دو طرف بودند؛ ارتش روسیه از پاییز سال گذشته و عقبنشینی از شهر خرسون، دست به ساخت استحکامات دفاعی چند لایه در جنوب اوکراین زد و پیش بینی میشد ارتش اوکراین کار دشواری برای عبور از این خطوط دفاعی داشتهباشد. همچنین انهدام سد کاخوفکا روی رودخانه «دنیپرو» که دو طرف یکدیگر را به آن متهم میکنند، موجب شده فعلا ارتش اوکراین تا زمان فروکش کردن آب، توان انجام عملیات از این محور را نداشتهباشد.
محاسبات نادرست
موج اول حملات اوکراین از استان زاپوروژیا و جنوب شهر اوریخیف با هدف دستیابی به شهرهای توکماک و ملیتوپل (مرکز اصلی ارتش روسیه در جنوب اوکراین) آغاز شد؛ قوای اوکراینی در سطحی وسیع از تانکهای آلمانی لئوپارد۲ و نفربرهای زرهی امریکایی «بردلی» استفاده کردند اما با توجه به آمادگی بالای مدافعان روسی، این حملات به قتلگاه ادوات نظامی غربی تبدیل شد.تخمین زده میشود حدود ۱۰ درصد تجهیزات زرهی اهدا شده از سوی غرب به اوکراین در ضد حمله اخیر توسط ارتش روسیه منهدم یا دچار آسیب شدید شدهباشد. در روزهای بعد، اوکراین تلاش کرد با گسترش خطوط درگیری، از تمرکز آتش پشتیبانی توپخانه و نیروی هوایی روسیه بکاهد. قوای اوکراینی با انجام حملاتی در مرز میان دو استان زاپوروژیا و دونتسک (منطقه ولیکا نووسیلکا) موفقیتهایی را به دست آوردند و منطقهای شامل هفت شهرک کوچک به عمق پیشروی شش کیلومتر و مساحتی حدود ۱۰۰ کیلومتر مربع به کنترل نیروهای اوکراینی درآمد. در استان زاپوروژیا نیز قوای اوکراینی منطقه حمله را تغییر داده و به جای توکماک، قصد پیشروی به سمت شهر واسیلیوکا در کرانه رودخانه دنیپر را دارند که به نوعی کلید دستیابی به شهر انرهودار و نیروگاه اتمی این منطقه (بزرگترین نیروگاه اتمی قاره اروپا) محسوب میشود. در این جبهه نیز قوای اوکراینی خسارات و تلفات بالایی را متحمل شدهاند. نکته جالب توجه اینکه بیشتر رسانههای اروپایی و آمریکایی بر ناکامی ارتش اوکراین در این معادله میدانی تاکید دارند.
اولتیماتوم به زلنسکی
دبیرکل ناتو چندی پیش در سفری فوری به کییف، خواستار ادامه نبرد به هر قیمت ممکن شد و نسبت به هرگونه مذاکرات دیپلماتیک دوجانبه میان روسیه و اوکراین با هدف پایان دادن به جنگ، هشدار داد. «ینساستولتنبرگ» در آن سفر جایگاه اصلی اوکراین را در دل پیمان آتلانتیک شمالی دانست و عضویت این کشور جنگزده در ناتو را کاملا ممکن و در دسترس خواند. اکنون اما در حساسترین شرایط نبرد و در حالی که زلنسکی و ارتش اوکراین بیش از پیش در دامی که ناتو برای آنها پهن کرده گرفتار شدهاند، استولتنبرگ برای عضویت کییف در ناتو شرطی ناممکن گذاشتهاست؛ پیروزی در نبرد با روسیه!
به عبارت دیگر و شفافتر، ناتو، رسما زلنسکی را بازی داده و اکنون به صورت آشکار وعدههای خود به اوکراین را پس گرفتهاست. اواخر سپتامبر ۲۰۲۲ یعنی هفت ماه بعد از آغاز عملیات نظامی ویژه روسیه در منطقه دونباس بود که رئیسجمهور اوکراین اعلام کرد؛ کییف درخواستی را برای پیوستن سریع به ناتو ارائه کردهاست. در واقع آتلانتیکیها بر گزارهای ناممکن دست گذاشتهاند که تحقق آن با توجه به شرایط میدانی و فرامتنی جاری در جنگ امکانپذیر نیست. اعضای ناتو از یک سو اوکراین را با دادن وعدههای پوچ تبدیل به زمینی سوخته کرده و از سوی دیگر، راههای عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی را روی کییف بستهاند و در این بازی دوگانه علیه اوکراین، مقامات آمریکایی نیز کاملا با اروپاییها هماهنگ هستند. این همان بازی دو سر باختی است که غرب به مهرههای خود در کییف تحمیل کرده و زلنسکی بابت تندادن به این بازی طی سالها و ماههای اخیر، بیش از هر فرد دیگری مقصر است و قطعا روزی لاجرم به این سوءتدبیر و خطای وحشتناک خود اعتراف خواهدکرد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد