«ب» مثل بچه‌های طلاق

با افزایش طلاق تعداد فرزندانی که تنها با یکی از والدین خود زندگی می‌کنند و درواقع شرایطی متفاوت از سایر همسالان خود را تجربه‌ می‌کنند، به‌مراتب بیشتر شده است. این فرزندان با توجه به این‌که از دیدن یکی از والدین خود تا حدودی محروم هستند، معمولا دچار آسیب‌هایی می‌شوند که با آگاهی مناسب و مدیریت رفتاری می‌توان این چالش‌ها را به حداقل رساند. هرچند طلاق یکی از منفورترین اقدامات نزد خداوند است و درواقع آخرین راه محسوب می‌شود اما به‌هرحال این اقدام در مواقعی انجام می‌شود و بر این اساس فرزندان طلاق و مشکلات آنها هم به‌وجود می‌آید که جامعه باید با آگاهی این مشکلات را به حداقل برساند.

آشنایی با فرهنگ طلاق
مهدی میرطالبی، روان‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم درباره شیوه‌های رفتاری فرزندان طلاق می‌گوید: «طلاق در کل یک موضوع آسیب‌زا برای فرزندان و طرفین است و بهتر است که خانواده‌ها هنگام برخورد با هر مشکلی با کمک مشاور چالش‌ها را رفع و از طلاق پیشگیری کنند اما در این راستا می‌توان گفت در مواقع خاص هم خانواده به قدری کشمکش دارد که طلاق راهی برای خروج از این فضای نامناسب است.»
وی ادامه می‌دهد: «افراد در جامعه ما با فرهنگ و فرآیند طلاق به‌درستی آشنا نیستند. والدین از یکدیگر نزد فرزندان بدگویی می‌کنند و با این شرایط فرزند را دچار تعارض، نابهنجاری رفتاری و عدم امنیت و اطمینان می‌کنند. درواقع وقتی والدین یکدیگر را مقابل فرزندان تخریب می‌کنند، فرزند احساس بی‌پناهی می‌کند.»

اضطراب جدایی، آسیبی برای فرزندان
این روان‌شناس یادآور می‌شود: «اضطراب جدایی آسیب دیگری است که فرزندان طلاق با آن مواجه می‌شوند. فرزندان در این فرآیند مدام اضطراب برای شرایط خود پس از طلاق را دارند که قرار است که در کجا و پیش کدام‌یک از والدین باشند و شرایط آنها به چه صورت است.»
میرطالبی با بیان این‌که افسردگی و منزوی شدن یکی دیگر از آسیب‌های طلاق برای فرزندان است، می‌افزاید: «پرخاشگر شدن فرزندان هم یکی دیگر از این آسیب‌هاست. هدف از تشکیل خانواده، آرامش است اما وقتی در خانواده دعوا و کشمکش وجود داشته باشد، فرزند هم پرخاشگری را یاد می‌گیرد.»وی عنوان می‌کند: «همچنین بسیاری از فرزندان طلاق ترک‌تحصیل می‌کنند چراکه آنها خود را در شرایط ناامنی می‌بینند و دائم این اضطراب را دارند که ممکن است والدین را به مدرسه دعوت کنند. دغدغه‌های آنها بسیار است بنابراین کمتر به درس و تکالیف خود هم رسیدگی می‌کنند.»این روان‌شناس خاطرنشان می‌کند: «فرزندان طلاق با توجه به بالابودن میزان آسیب‌پذیری آنها به‌سادگی جذب سایر افراد می‌شوند. آنها کمتر طعم محبت را در خانواده چشیده‌اند بنابراین جذب محبت‌های دروغین و کاذب هم می‌شوند. این بالابودن آسیب‌پذیری، جذب آنها به موادمخدر، دخانیات و الکل را هم افزایش می‌دهد.»

نمی‌توان برای فرزندان هم پدر و هم مادر بود
میرطالبی ادامه می‌دهد: «به‌طورکلی کمتر اتفاق افتاده در یک فضای خانواده طلاق، فرزندان بسیار موفق و بامحبت باشند، اگر هم وجود داشته باشد، این میزان حداقلی است. بسیاری از والدین این‌گونه بیان می‌کنند: من برای فرزندانم هم پدر و هم مادر بوده‌ام، که این ادعا اصلا امکان‌پذیر نیست. پدر و مادر هرکدام نقش خودشان را دارند و فرد نمی‌تواند نقش دیگری را ایفا کند.»وی خاطرنشان می‌کند: «هرچند که طلاق برای طرفین و فرزندان یک اقدام آسیب‌زاست و بهتر است که از این اقدام پیشگیری شود اما اگر این شرایط ایجاد شد، باید اطلاعات و آگاهی درباره نحوه جدایی و شرایط رفتار با فرزندان را داشته باشیم و به‌هیچ‌عنوان نباید فرزندان را قربانی مسائل خود کنیم اما در جامعه ما درصد بالای مشکلات این است که فرزندان، قربانی احساس خشم و انتقام والدین از یکدیگر می‌شوند.»

فرزندان درگیر مسائل طلاق نشوند
این روان‌شناس یادآورمی‌شود: «در برخی کشورها و جوامع اصلا فرزند را درگیر مسائل طلاق نمی‌کنند. پدر و مادر ممکن است که مشکلاتی با هم داشته باشند اما این مسأله را در فضای خانواده و مقابل فرزندان قرار نمی‌دهند چراکه می‌دانند عواقب این موضوع به خود فرزندان بازمی‌گردد.»میرطالبی ادامه می‌دهد: «جوامع به خانواده‌ها آگاهی می‌دهند و شرایطی را به‌وجود می‌آورند که پدر و مادر به مشاوره‌های مختلف مراجعه کنند و در صورت تصمیم بر جدایی پس از انجام این مشاوره‌ها، قانون از فرزندان حمایت می‌کند و با کمترین آسیب این دوره را سپری می‌کنند.طلاق والدین برای فرزندان در هر سنی، از دبستان تا دانشگاه آسیب‌زاست و مشکلاتی را ایجاد می‌کند به‌همین‌دلیل در کشورهای دیگر آموزش‌های لازم را به خانواده‌ها می‌دهند که اگر شرایط طلاق باشد تحت نظر مشاوره و روان‌شناس‌ها قرار می‌گیرند.»

فرزندان باید والدین خود را ببینند
این روان‌شناس با تاکید بر این‌که ۵ تا ۱۰ درصد طلاق‌ها می‌تواند از آسیب‌ جلوگیری کند، می‌گوید: «پس از طلاق شیوه تربیتی فرزندان اهمیت بسیاری دارد. پدر و مادر نباید از هم نزد فرزندان بدگویی کنند. همچنین فرزند باید به‌طور منظم و براساس مدت‌زمان تعیین‌شده توسط قانون بتواند پدر و مادر خود را ببیند. اگر با پدر یا مادر زندگی می‌کند در مدت‌زمان‌های مناسب باید فردی که با او زندگی نمی‌کند را هم ببیند و ارتباط مناسبی با او داشته باشد.»میرطالبی یادآور می‌شود: «باید یک شرایطی فراهم شود تا فرزند با آرامش بزرگ شود. فرزندان باید پس از مدتی به این نتیجه برسند که پدر و مادر بنا به شرایطی نتوانستند با هم باشند و هرکدام به نوعی زندگی خودشان را دارند. همچنین والدین نباید پس از ملاقات با فرزندان درباره زندگی همسر سابق پرس‌وجو کنند چراکه با این کار برای فرزندان دغدغه ایجاد می‌کنند و آرامش را از آنها می‌گیرند.»به گفته وی: «فرزندان باید در شرایط عادی خودشان بزرگ شوند. در بسیاری مواقع اگر فرزند پس از طلاق به‌طور مناسب والدین خود را ببیند و بتواند با هردو در ارتباط باشد، احساس بدی پیدا نمی‌کند چراکه دو طرف این شرایط را فراهم کرده‌اند که فرزند دچار آسیب نشود. همچنین پدر و مادر در مواقع مختلف می‌توانند به فرزند خود کمک کنند.»