جنایت جنگی به معنای نقض قانون جنگ است و به اقداماتی مانند کشتار عمدی غیرنظامیان یا اسرای جنگی، شکنجه، گروگانگیری، تخریب غیرضروری اموال غیرنظامی، تجاوز جنسی در جنگ و غارت گفته میشود.
ارتکاب جنایت جنگی موجب مسئولیت کیفری فردی برای رزمندگان و هر فردی در ساختار فرماندهی است که دستور هرگونه تلاش برای ارتکاب کشتار جمعی شامل نسلکشی و پاکسازی قومی، استفاده نظامی از کودکان و زیر پا گذاشتن تمایز حقوقی میان اصل تناسب و ضرورت نظامی را صادر کرده باشد.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، دادگاههایی برای رسیدگی به جنایات جنگی قدرتهای محور تشکیل شد و اصول حقوقی نورنبرگ را شکل داد، از جمله تعریف جنایت جنگی در حقوق کیفری بینالمللی. در سال ۱۹۴۹، مفهوم حقوقی جنایات جنگی در کنوانسیونهای ژنو تعریف شد و تبیین شد که دولتها میتوانند در خصوص مرتکبان جنایات جنگی، به صلاحیت قضائی جهانی استناد کرده و آنها را در کشور خود محاکمه کنند، حتی اگر جنایت جنگی در خاک کشور آنها رخ نداده باشد. در اواخر قرن ۲۰ و اوایل قرن ۲۱، دادگاهها و محاکم بینالمللی دستهبندیهای جدیدی از جنایات جنگی را که بر جنگهای داخلی اعمال میشود نیز تعریف و مدون کردند.
قتل عمد، شکنجه یا رفتار غیرانسانی از جمله آزمایشهای بیولوژیکی، وارد کردن رنج شدید یا آسیب جدی به بدن یا سلامت افراد، تخریب و تصرف اموال در سطح گسترده که به صورت غیرقانونی و مغرضانه انجام گیرد و نتوان آن را به دلیل ضرورت نظامی توجیه نمود، مجبور کردن زندانیان جنگی یا دیگر افراد محافظتشده به خدمت در نیروهای یک قدرت متخاصم، محرومکردن عمدی اسیر جنگی یا دیگر افراد محافظتشده از حق برخورداری از یک محاکمه عادلانه و قانونی، اخراج یا انتقال غیرقانونی یا حبس غیرقانونی و گروگانگیری از مصادیق جنایت جنگی برشمرده شدهاند.
همچنین اقداماتی مانند حمله عمدی به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی مانند شهرها، روستاها، مدارس، بیمارستانها، بناهای تاریخی و هر مکانی که هدف نظامی محسوب نشود مصداق جنایت جنگی است.
از دیگر مصادیق جنایت جنگی، بهکارگیری سلاحهای مسمومکننده و گازها یا مایعات مهلک و سمی است. اهانت شدید نسبت به شأن و حرمت افراد، خصوصاً رفتارهای تحقیرآمیز و موهن، و همچنین ارتکاب تجاوز جنسی، بردهسازی جنسی، فحشای اجباری، حاملگی اجباری، عقیمسازی اجباری یا هر نوع دیگر خشونت جنسی که نقض مفاد کنوانسیونهای ژنو باشد نیز جنایت جنگی است.
سربازگیری و فراخواندن نوجوانان زیر ۱۵ سال به خدمت در گروهها یا نیروهای مسلح یا استفاده از آنها برای شرکت فعالانه در جنگ نیز جنایت جنگی محسوب میشود.
دیده بان حقوق بشر که یک سازمان غیردولتی در شهر نیویورک در ایالات متحده آمریکا است و بر تحقیقات و پشتیبانی حقوق بشر مدیریت میکند، «هدف قراردادن عمدی شهروندان غیرنظامی» را در طی یک جنگ، جنایت جنگی میداند.
پس از انتقال پیکر شماری از شهدای بیمارستان المعمدانی به یکی دیگر از بیمارستانهای غزه، با تصاویر و ویدئوهای کنفرانس خبری مسئولان بیمارستان الشفاء و تیم پزشکی در بین پیکر شماری از شهدا در فضای رسانه و مجازی مواجه شدیم که گویای جنایت جنگی اسرائیل در غزه است؛ چون رفتار غیرانسانی، حمله عمدی به غیرنظامیان، اهداف غیر نظامی مثل روستاها و مدارس و بیمارستانها، به کارگیری سلاحهای مسموم کننده و وارد کردن رنج شدید یا آسیب جدی به بدن یا سلامت افراد از مصادیق جنایت جنگی رژیم کودک کش اسرائیل است. هزاران فلسطینی آواره در این بیمارستان پناه گرفته بودند که مورد حمله اسرائیل قرار گرفتند.
مسئولان بیمارستان الشفاء با کنفرانس مطبوعاتی خود در بین شهدا، سرهای قطع شده و بدنهای پاره پاره به خوبی جنایت جنگی اسرائیل را به جهانیان منتقل کردند. با ایستادن در بین پیکرهای شهدا نشان دادند که همچنان پابرجا ایستادهاند و مقاومت میکنند.
مسئولان بیمارستان الشفاء غمانگیزترین، تمیزترین و واقعیترین گزارش میدانی از جنایت جنگی اسرائیل نکبت را به جهانیان مخابره کردند و گفتند: «بودن» صرف در فلسطین «حماسیترین مبارزه» است.
آیا دیده بان حقوق بشر این همه جنایت جنگی که رژیم منحوس اسرائیل در غزه مرتکب شده و شهروندان غیرنظامی که به بیمارستانها و مدارس پناه آوردهاند را هدف قرار داده، نمی بیند؟
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد