زنان، نان‌آورتر از همیشه!

تحولات اجتماعی رخ داده طی یکی دو دهه اخیر در ایران، باعث تغییراتی در نظام خانواده ایرانی شده است. هم پژوهش‌های مختلف صورت‌گرفته و هم آمارها و داده‌های موجود، نشان آشکاری بر وجود این تغییرات است، دیگر خانواده آن کارکرد سنتی گذشته را ندارد و پیش رفتن با این مناسبات و راهکارهای مبتنی بر کارکرد جامعه در دهه‌های قبل، جوابگوی پویایی لازم نخواهد بود.

کد خبر: ۱۴۸۷۵۶۰

در این میانه مؤلفه‌ها و شاخص‌های بسیاری وجود دارد که بتوان به این تغییرات پی برد. به عنوان مثال باتوجه به آمارهای موجود در گزارش فرهنگ رفتار خانوار در ایران، حالا می‌دانیم خانواده‌ها تاثیر کمتری در تصمیم‌گیری جوانان دارند و همین از دست رفتن مرجعیت خانواده در نظام تصمیم‌گیری جوانان مخاطرات بسیاری دارد که برخی از آنها را می‌توان در افزایش آمارهای طلاق در جامعه دید. مؤلفه‌های دیگری هم هست، ازجمله افزایش معنادار زنان سرپرست خانوار در ایران که یکی ازمعلول‌های این تغییرات است. اساسا پدیده آسیب‌های اجتماعی پدیده تک‌معلولی نیست و بررسی یک‌بعدی این آسیب‌ها، تنها یک نشانی غلط است. افزایش زنان سرپرست خانوار هم نیاز به بررسی کلی برای رسیدن به چرایی آن دارد و مهم‌تر این‌که به نظر می‌رسد سیاست‌های توانمندسازی زنان در این سال‌ها چندان کارآمد نبوده است. براساس سرشماری سال ۱۳۷۵، بیش از یک میلیون نفر از سرپرستان خانوار را زنان تشکیل می‌دادند اما در آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ زنان سرپرست خانوار به بیش از سه میلیون نفر افزایش یافتند. علاوه‌بر افزایش تعداد، سهم خانوارهای زن سرپرست از کل خانوارها نیز افزایش یافته است.به بیان دیگردرفاصله میان سال‌های۱۳۹۵-۱۳۷۵،سهم خانوارهای زن ‌سرپرست از۸.۴ به ۱۲.۷درصد افزایش یافته است.بنابراین افزایش سهم و تعداد این خانوارها را می‌توان یکی ازمسائل نوظهور جمعیتی در کنار سایر مسائل نوظهور از قبیل کاهش میزان باروری، تغییر ساختار سنی جمعیت، افزایش خانوارهای تک‌نفره و الگوهای جدید مهاجرت دانست. اساس کار سازمان‌های حمایتی همچون سازمان بهزیستی هم بر مبنای توانمندسازی زنان بوده اما حالا آن‌طور که از آمارهای خود این سازمان می‌توان متوجه شد، میزان چسبندگی زنان به این سازمان‌ها هم افزایش معناداری داشته است. به عنوان مثال در یکی از آخرین فقره‌های آمار رسمی در اردیبهشت امسال از زبان مدیرکل امور خانواده و بانوان بهزیستی کشور عنوان شده که «به طور متوسط سالانه حدود ۲۰ درصد به تعداد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش اضافه می‌گردد» این اضافه شدن درحالی صورت می‌گیرد که شرایط پذیرش زنان در این سازمان حمایتی هم چندان آسان نیست. آن‌طور که او گفته، زنان سرپرست و نان‌آور خانواده، دختران خودسرپرست یا سرپرست خانوار و خانواده‌های نیازمند که براساس آزمون وسع در دهک درآمدی یک تا پنج قرار داشته باشند و تحت پوشش سایر نهادهای حمایتی نباشند، تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار می‌گیرند و خدمات و مستمری دریافت می‌کنند.