سایه روشن مذاکرات

این روزها اظهار نظرهای مختلفی در خصوص مذاکرات ایران با اروپا و آمریکا منتشر می‌شود. در این خصوص لازم به یادآوری است که گفتگو با اروپا هنوز در مرحله پیش‌مقدماتی است و طرفین نیز در حال بررسی شرایط هستند. به عبارت دیگر، هنوز متنی نوشته نشده یا تبادل امتیازی اتفاق نیفتاده است.

نکته دیگر اینکه در بحث مذاکرات هسته‌ای فقط سه کشور اروپایی مطرح نیستند. در واقع در بحث رفع تحریم‌ها در جبهه غربی، یکی از بازیگران اصلی آمریکاست و در این خصوص نیز هنوز شواهد مشخصی که نشان دهد سیاست دولت آتی آمریکا چه خواهد بود در دسترس نیست. در این بین در خصوص اظهارنظرهایی که بعضا از سوی مقامات ما مطرح می‌شود نیز باید خاطرنشان کرد که الزاما به شکل یک‌طرفه نمی‌تواند تعیین‌کننده باشد به همین دلیل باید دید وقتی دولت ترامپ به شکل رسمی کارش را شروع می‌کند، چه سیاستی را در پیش خواهد گرفت.

این درحالی است که در بحث چیدمان تیم سیاست خارجه و امنیت ملی آن‌ها نیز نشانه‌های مثبتی وجود ندارد و بعضا اتفاقاتی که افتاده نیز این مساله را نشان می‌دهد. برای نمونه می‌توان به حضور یکی از نمایندگان ترامپ در نشست منافقین اشاره کرد. البته نباید فراموش کرد که دونالد ترامپ این ویژگی را هم دارد که بعضا خودش در خصوص موضوعات تصمیم می‌گیرد و اقداماتی انجام می‌دهد. با این حال، هنوز هیچ نشانه مشخصی که نشان دهد دولت آینده آمریکا چه رویکردی در خصوص مذاکرات با ایران خواهد داشت، وجود ندارد. وزیر امور خارجه کشورمان نیز به‌تازگی در رسانه ملی اشاره کرد که هنوز مشخص نیست دولت آینده آمریکا چه کار خواهد کرد.

در این بین، چنانچه فقط به اظهارنظرها توجه داشته باشیم، شاید شاهد یک نمود مثبت باشیم اما باید توجه داشت که مولفه‌های زیادی در این خصوص نقش دارند. برای نمونه، شرایط بین‌المللی دیگر مانند زمان برجام یا دوره اول ریاست جمهوری ترامپ نیست. به عبارت دیگرو با توجه به تحولاتی مانند جنگ اوکراین باید دید آیا طرفین دور یک میز می‌نشینند تا درباره موضوعی واحد صحبت کنند؟ به همین دلیل می‌توان گفت شرایط سخت‌تر و پیچیده‌تر شده است. علاوه بر این، جنایات رژیم صهیونیستی در منطقه نیز سبب شده مسائل و موضوعاتی مانند مذاکرات برای مدت قابل توجهی به تعویق بیفتد. در واقع، موضوعات جهانی و منطقه‌ای روی سایر موضوعات سایه می‌اندازند و آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.

علاوه بر این، می‌توان به مسائل دیگری که شرایط را دشوار می‌کند نیز اشاره کرد. برای نمونه، سابقه عملکرد دولت ترامپ در دور اول ریاست جمهوری نیز در این بین باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا این سوال مطرح است که آیا آن‌ها می‌خواهند دوباره رویکرد سیاست فشار حداکثری را در پیش بگیرند یا اینکه رویکرد جدیدی خواهند داشت؟

این درحالی است که در چنین شرایطی برخی بر این باورند که باید از فرصت‌ها نهایت بهره را برد و آن‌ها را مورد بررسی قرار داد. در این خصوص به نظرم چنین اقداماتی به لحاظ زمان‌بندی و نوع کیفیت آن‌ها باید به دقت مورد توجه قرار گیرد، زیرا اقدام اشتباه یا سیگنال اشتباه در زمان نامناسب می‌تواند نشانه منفی و ضعف تلقی شود.

علاوه بر این به نظر می‌رسد یکی از موضوعاتی که به موازات یا حتی قبل از اینکه این گفتگوها وارد فاز جدی شود باید مورد توجه قرار گیرد، این است که برخی بحران‌ها و موضوعاتی که در دیگر عرصه‌ها وجود دارد باید به نتیجه‌ای مشخص برسند. به‌عنوان مثال می‌توان به جنگ اوکراین و غزه اشاره کرد، چون تا زمانی که این موضوعات ادامه داشته باشند، پرداختن به موضوعات دیگر را نیز تحت الشعاع قرار داده و شرایط را دشوار می‌کنند.

افزون بر این همچنان مسائل دیگری نیز در این خصوص مطرح است. برای نمونه، به فرض دولت ترامپ قائل به مذاکره و تعامل باشد. در این شرایط نیز این پرسش‌ها مطرح است که دولت ترامپ با چه خواسته‌هایی وارد مذاکرات خواهد شد؟ زیرا اگر قرار باشد شرایط مانند دور اول ریاست جمهوری او باشد، رسیدن به نتیجه سخت‌تر خواهد شد. به همین دلیل باید توجه داشت که هنوز برای قضاوت درباره آینده مذاکرات زود است و نمی‌توان در این خصوص به‌راحتی اظهار نظر کرد.