نقش ابناءالرضا(ع) در آمادگی برای ظهور
رهبر انقلاب دردیداراخیرخودبه کم‌توجهی نویسندگان ومبلغان دینی به امامان جواد،هادی وعسکری علیهم‌السلام اشاره‌کردند.درآن مقاطع، به دلیل فشارها و محدودیت‌های شدید بر ائمه،فرصت کمتری برای نقل احادیث وروایات فراهم کرده است.این ائمه بزرگواردر شرایط سختی زندگی کردند و به همین دلیل تعداد روایات از آنها نسبت به پدران گرامی‌شان کمتر است.
درگفت‌وگو با حجت‌الاسلام سیدمصطفی میرلوحی، نویسنده و پژوهشگر دینی به این موضوع پرداختیم و در ادامه به مباحثی پیرامون مهدویت و انتظار فرج و وظایف شیعیان در دوران غیبت اشاره شد و به همین مناسبت بابی هم درباره کتاب «مکیال‌المکارم» اثر جاودان آیت‌ا... سید محمدتقی موسوی‌اصفهانی باز شد. آنچه می‌خوانید مشروح این گفت‌وگو است.
رهبر انقلاب دریکی ازدیدارهای اخیرشان بر این نکته تاکید کردند که نویسندگان و مبلغان دینی درعرصه قلم و منبر ازامامین عسکریین‌علیهما‌السلام و همین‌طور امام‌جواد(ع) کمتر یاد می‌کنند. این درحالی است که شیعیان دردوران امامت ابناءالرضا(ع) گسترش کیفی و کمی چشمگیری داشتند. به نظر شما علت کم‌توجهی به این مهم چیست؟
در درجه اول، می‌خواهم تحلیلی از شرایط داشته باشم و سپس به چرایی این موضوع بپردازم. همان‌طور که اشاره کردید، دوره این سه امام یک دوره خاص است. بعد از امام رضا(ع)، بقیه ائمه به ابن‌الرضا معروف هستند. این دوره خصوصیتش فشار و تضییقات فوق‌‌العاده‌ای است که همیشه ائمه تحت فشار بوده‌اند. انبیا نیز همین‌طور هستند. مگر ما پیغمبر یا امامی داریم که سختی نکشیده باشد؟ قرآن می‌گوید: «لَقَدْ نَصَرَکمُ ا... فِی مَوَاطِنَ کثِیرَهٍ».
همه درفشار وسختی بودند اما امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن(ع) و امام‌حسین(ع) فرصت‌هایی داشتند. به‌خصوص امام باقر(ع) و امام‌صادق(ع) که روایات زیادی از آنها نقل شده است. برخی منابع تعداد را تا ۵۰ هزار یا حتی ۱۰۰ هزار حدیث از امام صادق(ع) ذکر کرده‌اند. حال تصور کنید امامانی مانند امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) که در شرایط سخت و تحت نظر بودند. این ائمه در شهرهای نظامی مانند کوفه و سامرا محصور بودند، یعنی جاهایی که بنی‌عباس آن را ایجاد کرده بودند. امام عسکری(ع) ۲۸ سال زندگی کردند و دوسال از آن، در دوران کودکی و تحت‌نظر پدرشان بودند. درواقع، از زمان شهادت پدرشان، آنها همواره در سامرا بودند و هیچ‌گاه به مکه نرفتند. در نهایت، با توجه به محدودیت‌های زمانی و شرایط خاص این سه امام علیهم‌السلام، تعداد روایات نقل‌شده از آنها به مراتب کمتر از امامان قبلی است. مثلا از امام جواد(ع) حدود ۲۷۸۰ حدیث و از امام عسکری(ع) نیز همین‌حدود نقل شده است. عمر این ائمه(ع) نیز محدود بود و این شرایط بر فعالیت‌های علمی و روایی آنها تأثیر گذاشته است.
این حصر تا چه اندازه باعث ایجاد تنگناهایی برای تعاملات میان ائمه اطهار(ع) و شیعیان و محبان اهل‌بیت شد؟
محصور بودن این ائمه(ع) و شرایط سختی که در این دوره داشتند، به‌جز سختی‌ها و فشارها، شامل حصار و محاصره و تحریم‌هایی بود که نسبت به آنها وجود داشت. دیدن آنها نیز بسیار دشوار بود. افرادی که می‌خواستند به خدمت امام عسکری(ع) برسند، باید با سختی‌های زیادی روبه‌رو می‌شدند. مثلا روایت شده که فردی از اصفهان به‌سختی توانسته بود امام را ببیند. او در حین بررسی شرایط، متوجه شد که باید احتیاط کند و کسی متوجه نشود. وقتی به امام رسید، گفت: «من می‌دانم که شما چه کسانی هستید، اگر طرفدار اهل‌بیت هستید، باید بدانید که حق با شماست.»
این‌فرد به امام عسکری(ع) گفت که او چند دقیقه فرصت دارد تا با ایشان صحبت کند. در این حین، امام در سرداب نشسته بودند و به او گفتند که این شرایط برای آنها بسیار دشوار است. در همان شب، خبر رسید که پسر متوکل و دوستانش در حال عیاشی و شراب‌خواری هستند و دستور داده‌اند که به امام عسکری(ع) آسیب برسانند. در این شرایط، اهل‌بیت و ائمه همیشه آماده شهادت بودند و دسترسی به آنها بسیار سخت بود.
روایتی جالب وجود دارد که فردی به امام عسکری(ع) گفت: «من به زحمت خودم را به شما رساندم و کاغذ و قلم آورده‌ام. دلم می‌خواهد ۱۴ صلوات برای ۱۴معصوم(ع) بنویسم.» امام فرمودند: «صلوات بر پیامبر(ص) و اهل‌بیت علیهم‌السلام را بگو.» این‌فرد از امام یازدهم خواست که نامش را بگوید تا او بتواند صلوات را بنویسد. امام مکث کردند و گفتند: «خوب نیست که از خودم تعریف کنم اما چون این موضوع الهی است، مشکلی ندارد.»
این ۱۴ صلوات به‌طور خاص به اهل‌بیت و به امام مهدی (عج) نیز اشاره دارد. در دوره غیبت، افرادی که به خدمت ائمه می‌رسیدند، با سختی‌های زیادی مواجه بودند. اساتید مختلفی که تاریخ اسلام را تدریس کرده‌اند، به این موضوع پرداخته‌اند. خدا رحمت کند مرحوم حجت‌الاسلام جعفر مرتضی جبل‌عاملی را که ما گاهی به خدمت ایشان می‌رسیدیم و از علم ایشان بهره‌مند می‌شدیم. همچنین مرحوم دکتر سیدجعفر شهیدی و آیت‌ا... رسولی محلاتی نیز در تاریخ زندگی ائمه و انبیا تألیفات خوبی دارند. محققان مختلف تعداد روایات نقل‌شده از امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) را متفاوت ذکر کرده‌اند. برخی از آنها تعداد روایات را ۱۰۰تا ۳۰۰ عدد ذکر کرده‌اند، که در مقایسه با ۵۰ هزار یا ۱۰۰ هزار روایت از دیگر ائمه، بسیار کم است اما این موضوع به تقصیر ائمه مربوط نیست و ناشی از فشارهای دشمنان است.
تبعا ائمه‌اطهار(ع) به‌واسطه انتشار این احادیث و روایات اهداف مهمی را دنبال می‌کردند. علت اصلی رواج این احادیث چه بود؟
عمده آمادگی این ائمه و سوگیری جریان روایات و احادیث آنها برای تمهید شیعه و آماده کردن دل‌ها برای دوره غیبت بوده است.بقیه ائمه نیز دعا برای غیبت و فرج امام زمان (عج)را مطرح کرده‌اند. این موضوع در قرآن و کتب گذشته نیز آمده است. در آیه‌ای از قرآن آمده: «کَتَبْنَا فِی زُبُورٍ مِّن بَعْدِ ذِکْرٍ»که به آمدن‌دوره‌ای درآخرالزمان اشاره‌دارد.این آیات‌هم درقرآن وهم درکلمات پیامبر(ص)و امیرالمؤمنین(ع) وجود دارد اما عمدتا این سه امام آخر، یعنی امام علی نقی(ع)،امام حسن عسکری(ع) و امام جواد(ع)، در شرایط بسیار سختی بودند و شیعه را برای دوره غیبت آماده می‌کردند.یکی از وکلایی که در این دوره به‌ویژه در سامرا به امامین عسکریین خدمت کرده، احمدبن اسحاق قمی است. او شخصیتی بزرگ و معتمد امام بود. در حالی که او فقیه برجسته‌ای نبود اما در امور اجتماعی و دینی شیعه تأثیرگذار بود و تصمیمات مهمی برای پیشبرد تشیع می‌گرفتند.احمدبن اسحاق در سفر آخرش به سامرا، که دیگر پیر شده بود، خدمت امام رسید و امام به او لطف و توجه خاصی کردند. در بین وکلا، برخی افراد خیانت کردند و به دلیل جمع شدن پول‌های شیعیان، دچار وسوسه شدند. وقتی مسأله وصایت امام رضا(ع) پیش آمد، برخی از این وکلا به دلیل شک و تردید از بیعت با امام سر باز زدند. این شک و تردید باعث شد که حضرت فرمودند: «اینها می‌خواستند پول‌هایی را که حق امام و مصالح عمومی شیعه بود، برای خودشان بردارند.»
وکلایی که واسطه‌ای میان مردم وشیعیان و محبان با ائمه‌اطهار(ع) بودند چه نقش و جایگاهی در پیشبرد اهداف مکتب اهل‌بیت داشتند؟
در بین وکلا، افرادی عالی‌قدر مانند احمدبن اسحاق وجود داشتند ودرعین حال، افرادی غیرمعتبر نیز بودند. احمدبن اسحاق وقتی خواست برود، از امام خواست که برای او دعا کنند تا سال آینده نیز بتواند به خدمت امام بیاید. وکلا معمولا در ماه رجب به عراق و سامرا می‌رفتند و نامه‌های خود را در کیسه‌ای می‌گذاشتند و به امام می‌رساندند. این نامه‌ها شامل سؤالات شرعی، حاجات، و مسائل مالی بود.این افراد به دنبال این بودند که هر چیزی که به امام می‌رسانند، به‌طور محرمانه باشد. مثلا فردی از نیشابور که لباس بافتنی می‌فروخت، خمس خود را به‌عنوان همان جنس به امام می‌داد. احمدبن اسحاق نیز این نامه‌ها و پول‌ها را به امام می‌رساند. در این میان، مدعیان امامت دروغین نیز وجود داشتند، مانند جعفر کذاب که خود را امام می‌خواند.
وقتی وکیلی شیعه به خدمت امام می‌رسید، قبل از این‌که نامه را باز کند، امام باید از محتوای آن مطلع می‌شدند. حضرت به او می‌فرمودند که چه چیزهایی آورده و چه پیغامی برای اوست. احمدبن اسحاق از امام خواست که دعا کنند تا سال آینده نیز بتواند به خدمت امام بیاید اما امام فرمودند که او دیگر نمی‌تواند بیاید و در راه از دنیا خواهد رفت. قبر او اکنون در سر پل ذهاب واقع شده است.
وقتی که احمدبن اسحاق به خدمت امام می‌رسد، فرشته مرگ می‌آید و آنچه که مقدر شده، اتفاق می‌افتد. می‌خواهم بگویم که حضرت وقتی خواستند بروند، به او گفتند: «تو خیلی به ما خدمت خالصانه کردی. خوش به حال کسی که امام از او راضی باشد.» امام فرمودند: «ما به خدمات تو کاری نکردیم اما امیدوارم امام زمان (عج) هم از ما چنین جمله‌ای بگوید.»
حضرت می‌خواستند لطفی به احمدبن اسحاق بکنند و گفتند: «من می‌خواهم پاداشی به تو بدهم.» حضرت گفتند: «یک دقیقه صبر کن، الان برمی‌گردم.»
حضرت رفتند و بعد از لحظاتی برگشتند و دیدند که یک پسربچه سه یا چهار ساله روی شانه‌های امام نشسته، با ظاهری زیبا و نورانی، مانند ماه که درخشان است. احمدبن اسحاق تعجب کرد، زیرا تصور عمومی این بود که امام حسن عسکری(ع) فرزندی ندارند. این کودک کیست و چه ارتباطی با حضرت دارد؟ این موضوع سری بود و مانند داستان حضرت موسی(ع) بود. یکی از شباهت‌های امام‌زمان(عج) همین مسأله ولادت مخفیانه و محرمانه حضرت موسی(ع) است. گفته می‌شود ایشان نیز مانند حضرت موسی(ع)، به هیچ‌کس نشان داده نمی‌شد و حتی فامیل و نزدیکان حضرت هم نمی‌دانستند که امام فرزندی دارند. جاسوس‌ها هر روز به‌دنبال این بودند که از وضعیت زنان و کنیزهای حضرت باخبر شوند تا آثار ولادت را زیر نظر داشته باشند.
در این میان، امام عسکری(ع) به عمه‌شان حکیمه خاتون می‌گویند: «عمه جان، امشب افطار پیش ما بمان.» ایشان می‌خواستند در وقت افطار به خانه بروند، زیرا همه اهل‌بیت روزه بودند. حضرت فرمودند: «عمه جان، بمان! خبری هست.» و سپس فرمودند: «خبر اصلی در عالم امشب می‌آید.» عمه پرسید: «کی؟» حضرت فرمودند: «مهدی موعود(عج) می‌آید که تمام انبیا و اولیا و کتاب‌های آسمانی وعده‌اش را داده‌اند.»
عمه سؤال کرد:«از چه کسی؟»حضرت فرمودند:«نرگس»عمه گفت:«هیچ‌گونه نشانه‌ای وجودندارد.» امام فرمودند: «این امر خداست.»
حکمیه خاتون نقل می‌کند: ما منتظر ماندیم و شب طولانی شد. در آخر شب، صدای ناله و درد شنیدیم و برای نماز بیدار شدیم. لحظه‌ای شک کردم اما حضرت از آن طرف خانه فرمودند: «عمه، شک نکن! این امر خداست.»
تا این‌که نزدیک فجر، ناگهان هاله‌ای نورانی دیدم و دیگر نرگس را ندیدم. لحظاتی بعد، صدای ذکر سجده آقازاده‌ای را شنیدم که به زمین افتاده بود. این موضوع مخفیانه بود و افتخاری برای احمدبن اسحاق بود که امام‌زمان(عج) آقازاده‌شان را به او نشان دادند.این بچه، حجت ثانی عشر، امام دوازدهم است و غیبتی خواهد داشت. شاید برخی فکر می‌کردند که این غیبت ۵۰ یا ۱۰۰ سال طول می‌کشد و در این دوران غیبت و سختی، شیعه در وضعیت حیرت و سرگردانی قرار دارد و مشکلات و ابتلائات سختی را تجربه می‌کند.
وظیفه شیعیان در دوران غیبت با توجه به مصائب و گرفتاری‌های زیادی که جهان اسلام با آن روبه‌رو است، چیست؟
اکنون در این آخرالزمان که فشار مشکلات بر شیعیان زیاد است، حفظ دین بسیار سخت شده است. حضرت فرمودند که این غیبت، نجات‌دهنده‌ای خواهد داشت که در این شرایط، کسی نجات پیدا می‌کند که دو خصوصیت داشته باشد: اول، ایمان ثابت به امامت در هر فشار، مشکل، شکنجه، زندان و گرسنگی؛ و دوم، دعا برای تعجیل در فرج امام‌زمان(عج).
برای فرج مهدی فاطمه دعا کنید. گفته‌اند که دعا کردن و زیاد دعا کردن فرق دارد. من می‌گویم دعا کن، اما باید هر ساعت و هر لحظه دعا کنی. مانند کسی که زندانی دارد و بچه‌اش در دست داعش است و می‌خواهد کمک بخواهد: «خداوندا، به دادم برس! زنم را بردند، دخترم را بردند، بچه‌ام را بردند!» این‌گونه مضطر باید دعا کرد.اگر امت به این حالت اضطرار برسد، شاید ما هنوز به این حالت نرسیده‌ایم. همه ما که دور هم می‌نشینیم، برخی سیاستمداران، اقتصادیون، فرهنگیان و هنرمندان، هر یک می‌گوییم که بلدم مملکت را اداره کنم، اما هیچ‌کس نمی‌گوید که نمی‌توانیم. خدا، آخرین حجت و ذخیره‌اش را فرستاده، ولی ما هنوز سرمان پر از باد است و می‌گوییم خودمان بلدیم.هیچ‌کس نمی‌گوید که نمی‌دانیم. هرچه خدا و حجت خدا است، ما مطیعش هستیم، ما سرباز امام‌زمان(عج) هستیم و برای خودمان نیستیم. ما دنبال هیچ پرچم و رایتی نیستیم، بلکه دنبال مهدی فاطمه هستیم. ان‌شاءا... در مسجد الحرام، بین رکن و مقام، حضرت بیاید و بگوید: «ای اهل عالم، بیعت کنید!».
سرباز امام‌زمان بودن شامل چه ویژگی‌هایی است؟
هر وقت این حالت عمومی در بین شیعیان و امت اسلام برقرار شود و همه به خدا متوسل شوند، آن وقت حضرت می‌آید. این همه مقدمات که این سه امام، جواد، هادی و عسکری (علیهم‌السلام) فراهم کردند، برای آمادگی در سختی‌های دوره غیبت و استقامت در این دوران سرگردانی است. ما دسترسی به امام نداریم اما باید به معرفت به امام‌زمان(عج) بچسبیم و برای فرج حضرت دعا کنیم. اکنون که من اینجا نشسته‌ام، باید ببینم وظیفه‌ام چیست. به‌عنوان سرباز امام‌زمان، باید ببینم چه نصرتی می‌توانم به حضرت بدهم.
شیعیان که در حبس و زجر هستند، باید نجات پیدا کنند. مثلا مادری که دو شهید داده، اکنون از من می‌خواهد که گوشواره و انگشتری‌اش را برای مظلومانی که در لبنان گرسنه‌اند، بفرستم. این حالت اگر در همه عمومی شود، همه باید به‌دنبال این باشند که تکلیف ما به‌عنوان سربازان امام‌زمان در این دوره سخت چیست.
زنده نگه‌داشتن نام امام‌زمان، پخش معارف حضرت و ایجاد محبت در دل‌ها، از جمله وظایف ماست. همچنین باید با دشمنان امام‌زمان مقابله کنیم. یکی از دشمنی‌ها، هجوم فرهنگی و غارت فرهنگی است که هدفش عقاید جوانان ماست.
در سال‌های اخیر، عفت، عصمت، پاکدامنی و حیای دختران ما مورد حمله قرار گرفته است. این موضوع عادی نیست و باید بدانیم که این مسائل از سوی سرویس‌های جاسوسی و دشمنان امام‌زمان به‌وجود آمده است.
اکنون در این شرایط، یکی از کمک‌ها به امام‌زمان این است که جوانان را به مساجد بیاوریم و آمادگی روحی به آنها بدهیم. مطالعه در مورد امام‌زمان و تکالیف ما در دوره غیبت بسیار مهم است. خدا رحمت کند صاحب مکیال المکارم، مرحوم آیت‌ا... سیدمحمد تقی موسوی اصفهانی را که صد سال پیش کتابی نوشتند و در آن وظایف شیعه را در دوره غیبت به زیبایی بیان کردند.
معرفت امام‌زمان، نصرت امام‌زمان، یاری دوستان امام‌زمان و دفع شر دشمنان، از جمله ۸۰ وظیفه‌ای است که بر‌عهده ماست. این وظایف مستند به آیات و روایات هستند. به قول آیت‌ا... العظمی صافی گلپایگانی، مرجع عالی‌قدر و بصیر، این کتاب بی‌نظیر است. واقعا کسی مانند این ۸۰ وظیفه برای دوره غیبت ننوشته است. یکی از این وظایف دعاست که حضرت فرموده‌اند دعا چه خواصی دارد و ۹۰ فایده برای دعا برای امام‌زمان(عج) ذکر شده است. در کتاب‌های مختلف، از جمله آثار استادانی که ایشان تربیت کرده‌اند، به موضوعاتی مانند دامن زدن به اندیشه امام‌زمان، نوشتن کتاب در مورد امام‌زمان، معارف امام‌زمان، دعاهای مربوط به ایشان و جلب محبت و مودت مردم نسبت به امام‌زمان پرداخته شده است. اقامه مجالس بر امام‌زمان، خواندن دعای ندبه در روزهای جمعه، دعای زیارت آل‌یاسین و استغاثه به حضرت بقیه‌ا...(عج) از جمله این موارد است.
دعای «اللهم عرفنی نفسک» که مرحوم کلینی در کتاب کافی آورده، یکی از دعاهای مهم است. در این دعا از خدا می‌خواهیم که حجت خود را به ما بشناساند. زیرا اگر حجت خدا را نشناسیم، گمراه خواهیم شد. در روایات شیعه و سنی متواتر آمده است که پیامبر(ص) فرمودند: «من مات ولم یعرف امام‌زمانه مات میته جاهلیه»؛ هر کس بمیرد در حالی که امام‌زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است. اکنون باید به این فکر کنیم که چگونه امام‌زمان(عج) را بشناسیم. این مسأله بسیار مهم است. در دعاهای‌مان از خدا بخواهیم که معرفت امام‌زمان را به ما عطا کند و از ما نگیرد. در زیارت فاطمه معصومه(س) می‌گوییم: «خدایا، لا تسلب منی ما انا فیه»؛ یعنی آن مقداری که به ما داده‌ای، از ما سلب نکن. در دوره غیبت، باید آمادگی داشته باشیم. برخی افراد در فضای مجازی شبهاتی درباره غیبت، ظهور امام‌زمان، نبوت، قرآن و مهدویت مطرح می‌کنند. ممکن است افرادی که قبلا مومن و متدین بودند، به‌دلیل دسترسی به دوستان ناباب، از دین دور شوند و نماز و دیگر واجبات را کنار بگذارند.
این سه امام بزرگوار (امام جواد، هادی و عسکری‌علیهم‌السلام) هشدار می‌دادند که برای دوره یتیمی آماده باشید. یتیم آل‌محمد(ص) به معنای این است که شیعیان در دوره غیبت، دسترسی به امام‌زمان(عج) ندارند. ما باید هر روز نسبت به روز قبل، معرفت‌مان را نسبت به امام‌زمان افزایش دهیم. حضرت بقیه‌ا...(عج) ارواح ما را شاد کند و ما را برای انتظار ایشان آماده کند. باید خود را از نظر بدنی و روحی آماده کنیم، تا اگر صدای دلربای مهدی فاطمه(عج) از کنار مسجدالحرام آمد، بتوانیم در خدمت ایشان باشیم.
امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اگر دوره ظهور مهدی(عج) را درک کنم، خادم او می‌شوم.» حضرت در بین رکن و مقام در مسجدالحرام می‌آیند و خود را معرفی می‌کنند: «الا یا اهل العالم، انا بقیه‌ا...، انا حجت‌ا...» هر کس من را می‌شناسد، می‌شناسد و هر کس نمی‌شناسد، باید بداند که من چه‌کسی هستم.
اما من می‌گویم همین جمعه، من آماده نیستم. این همان چیزی است که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «آماده شو، می‌خواهیم برویم برای جنگ با معاویه.» او گفت: «الان خرماها نرسیده، صبر کن یک ماه دیگر.» بعد از مدتی، می‌گفت: «الان انارها نرسیده، الان میوه‌ها نیست، الان گندم نیست، الان بچه می‌خواهم داماد کنم.»
چرا انتظار فرج را تامقام عبادت هم بالا بردند؟چه خصوصیاتی در این دوره وجود داردکه منتظر‌ماندن برای ظهورحجت رابه‌عنوان یکی از مهمترین وظایف جامعه شیعی برشمردند و اصولا چه‌کاری را بایدانجام دهیم که جزومنتظران واقعی ظهورموعود آخرالزمان باشیم؟
بزرگ‌ترین عبادتی که وجود دارد، انتظار فرج است. این راپیامبر(ص) و همه ائمه(ع) فرموده‌اند. افضل اعمال این نیست که فقط بنشینیم و بگوییم حضرت چه‌کار می‌کنند، کی می‌آید و کی می‌رود. انتظار یعنی من آماده باشم، مانند کسی که در پادگان می‌گویند: «آقا، سه ماه دیگر می‌خواهی بروی ماموریت.» در این سه‌ماه، باید آمادگی بدنی و جسمی داشته باشی. در این مدت، باید تخصص‌هایی مانند یادگیری موشک، چریکی، پهپاد، غواصی و سایر موارد را یاد بگیری. باید خودت را آماده کنی که شش ماه دیگر که می‌خواهی اعزام شوی، از هر جهت تخصصی، بدنی، جسمی، دفاع شخصی، شهری، جنگ صحرایی و بیابانی آماده باشی.اگر ما خود را آماده کنیم به‌عنوان منتظر مصلح، که خود او نیز باید صالح باشد، این بالاترین عبادت است. بیشترین توصیه امام جواد، امام هادی و امام عسکری (علیهم‌السلام) این است که شیعیان آماده باشید. یعنی نگو که معلوم نیست آقا کی بیاید. بارها ائمه(ع) گفته‌اند: «نزدیک شد فرج، ولی شماها نیامدید و به وعده‌تان عمل نکردید. ما عقب انداختیم. این فرج، مانند داستان بنی‌اسرائیل است که بنا بود ۴۰۰ سال طول بکشد اما اینها از کارهای زشت خود پشیمان شدند و به درگاه خدا رفتند و یکپارچه نالیدند. خداوند ۱۷۰ سال از این ۴۰۰ سال را بخشید.»
مسأله آمدن امام زمان و ظهور حضرت، یک رحمت الهی است. مثلا وقتی شما می‌گویید: «من الان گرسنه‌ام و تشنه‌ام، جان می‌دهم برای یک لیوان آب»، من ممکن است بگویم که واقعا ندارم یا این‌که دارم ولی نمی‌توانم آب را به شما برسانم؟
هیچ‌کدام از اینها موانع نیست. حجت خدا آماده است، اراده الهی هم آماده است و بخل در کار نیست. رحمت خداوند که واسطه‌اش چیست؟ چرا خدا این حجت را نمی‌دهد؟ مگر ما آماده نیستیم؟ بعد از این‌که خداوند ما را ۱۱ بار امتحان کرد، علی(ع) را داد، امام حسن(ع) را داد و مسموم کرد، امام حسین(ع) را نیز داد. همه را داده و می‌گوید: «این یکی را نمی‌دهم، مگر این‌که التماس کنید و مضطر شوید.»
این سه امام بزرگوار همواره محصور و تحت فشار بودند و نمی‌توانستند خیلی از کارها را انجام دهند. مثلا در مقابل چند‌ده هزار حدیث، ۲۰۰ تا ۳۰۰ حدیث را وقف کردند تا به شیعیان بگویند که آماده باشید. ممکن است یک سال دیگر، دو سال دیگر یا پنج سال دیگر، سرتان را بلند کنید و ببینید که امام(عج) در‌حال ظهور است. امام موسی‌بن‌جعفر(ع) نیز چند‌سال زندانی بودند اما گاهی ملاقاتی داشتند و کسانی می‌توانستند حضرت را ببینند. اکنون ما هزار و چند‌صد سال است که گرفتاریم و نباید فکر کنیم که اگر این نشد، کار دیگری می‌کنیم. مثلا می‌خواستم در یک شرکت استخدام شوم و خیلی هم خوب است.ما راه دومی نداریم. راه انتظار مهدی فاطمه(سلام‌ا...علیها) همان غدیر، همان راه انبیا، همان راه ائمه، نبوت، رسالت و ولایت است. سقیفه، وهابیت، داعش، یهود و صهیونیسم، همه راه‌های باطل هستند. تنها راه حق، صراط مستقیم است.کسی که راهی جز تنها مسیر منتهی به سعادت از طریق حجت خدا، مهدی آل‌محمد(عج) می‌پیماید، به خطا رفته است. این سه امام بزرگوار نقش مهمی در تمهید این موضوع داشتند و اکنون علمای ربانی وظیفه‌ای بالاتر از این ندارند که نسل جدید را با امام زمان(عج) آشتی دهند.متاسفانه عده‌ای از ما از دست رفته‌ایم. نماز و روزه را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که امام زمان(عج) کیست. مانند کودکی که از زمان تولد، پدرش در زندان بوده و او هرگز پدرش را ندیده است.ما باید به این بچه‌ها بگوییم که یک پدر مهربان و فداکار داری که برای تو جان می‌دهد. باید به جوانان محبت به امام زمان (عج) را بیاموزیم. هر عالمی باید با کتاب‌ها و سخنرانی‌هایش، جوانان را به محبت به امام زمان نزدیک کند.
در‌مورد اهمیت کتاب مکیال‌المکارم هم بفرمایید. این اثر به‌گفته بسیاری از بزرگان حوزه یکی از معتبرترین کتاب‌هایی است که درباره حضرت حجت(عج) نگاشته شده است.
مولف این اثر با کتابش که درباره امر حضرت نوشته، در اصفهان خدمات زیادی کرده است. او تقریبا ۱۳۰ سال پیش به مکه مشرف شد و در آن زمان، خطرات زیادی وجود داشت. ایشان می‌گوید که با حضرت یک تجدید‌عهدی داشته است.
او ذاتا فردی امام‌زمانی بود و در مورد حضرت چند کتاب به رشته نگارش درآورد. در مورد فواید دعا نیز کتابی نوشت و گفت: «اگر من به سلامت به اصفهان برگردم و حج را به درستی انجام دهم، این کتاب را برای شما می‌نویسم.»
این بزرگوار به مسجدالحرام شرفیاب شد، شیعیان با مسأله غیبت مواجه شدند و باید می‌دانستند غیبت یعنی چه. آیا ممکن است امامی غایب باشد؟ حضرت به غیبت‌های انبیا اشاره کردند و گفتند: «به آنها بگویید، مثلا قصه غیبت حضرت عیسی(ع) را در نظر بگیرند. حضرت عیسی دو‌هزار سال غایب است. قرآن می‌گوید: «و ما قتلوه و ما صلبوه، ولکن شبّه لهم»، پس کجاست؟ حضرت عیسی(ع) به آسمان رفته است. همچنین حضرت ادریس و حضرت خضر نیز همین‌طورغایب هستند.»
این مثال‌ها نشان می‌دهد که غیبت چگونه ممکن است. وقتی کسی می‌خواهد موضوعی را به دیگران توضیح دهد، باید چند مثال بیاورد. حضرت فرمودند این مطالب را بنویسید و آمادگی را در شیعیان ایجاد کنید.
مرحوم شیخ صدوق در مقدمه کتابش می‌نویسد که حضرت به او فرمودند: «این کتاب را به عربی بنویس و اسمش را مکیال‌المکارم فی فواید دعا بگذار.» او در این کتاب از مناجات و عشق به امام زمان(عج) نوشته است.
او در‌حال مناجات با امام زمان می‌گوید: «ای حبیب قلبم، از دوری تو قلبم ذوب شده است.» این نشان‌دهنده دلباختگی و عشق عمیق او به حضرت است. این کتاب ۱۷ سال طول کشید تا نوشته شود و بسیار ارزشمند است.
۹۸سال پیش بعد از بیماری، مرحوم محمدتقی موسوی اصفهانی به بیمارستان مرسلین انگلیسی در اصفهان منتقل شدند. اکنون نیز این بیمارستان به‌نام بیمارستان عیسی بن مریم در خیابان آیت‌ا... شمس‌آبادی اصفهان قرار دارد.
ایشان در بیمارستان مسموم شدند و در آخرین لحظات، با ذکر «یا‌حسین» جان دادند. کاری که ایشان انجام داد، غیر از این کتاب مهم، این بود که علما و خطبا را جمع کرد و گفت: «منبرها باید درباره امام زمان(عج) باشد.»
در یک دوره‌ای، اصلا در منبرها نامی از امام زمان(عج) برده نمی‌شد اما علاوه بر دعا برای امام زمان(عج)، باید یاد حضرت را زنده کنیم. در شب‌های جمعه و صبح‌های جمعه، خطبا در مورد امام زمان(عج) صحبت می‌کردند. این رسم از صد سال پیش در اصفهان وجود دارد.
روز جمعه به‌نام امام زمان(عج) به‌عنوان عید تولد ایشان، جشن‌ها و مراسم‌هایی در بازار و خیابان‌های اصفهان برگزار می‌شد.
این جشن‌ها و مراسم‌ها از دیرباز آثار ایشان را زنده می‌کردند. در مساجد و محافل، دعاهای ندبه در صبح‌های جمعه، دعای سمات در عصرهای جمعه، و زیارت آل‌یاسین و زیارت سلام‌ا... کامل برگزار می‌شد.
مرحوم آیت‌ا...العظمی حاج‌سید محمدباقر موحدابطحی، نوه ایشان، این سنت را احیا کردند. مدرسه امام‌مهدی(عج) در قم، به‌عنوان مرکز احیای معارف مهدوی و مباحث مربوط به ائمه شناخته می‌شود. ایشان تا ۱۱سال پیش که از دنیا رفتند، نوشتن عریضه را فراموش نمی‌کردند. در بعدازظهرهای جمعه، دیگر جواب تلفن نمی‌دادند و با حالتی خاص، اشک می‌ریختند و زیر آسمان با امام‌زمان(عج) مناجات می‌کردند. سپس نامه‌های عریضه را می‌نوشتند و طبق دستورات، در یک رودخانه یا آب روان می‌انداختند.
حضرت چهار وکیل داشته‌اند: عثمان‌بن‌سعید، محمدبن‌عثمان، حسین‌بن‌روح و علی‌بن‌محمد سماری. حسین‌بن‌روح، افتخار ایران است و وکیل سوم امام‌زمان(عج) به‌شمار می‌رود. او نامه‌هایی که شیعیان در سراسر عالم می‌نوشتند را به محضر حضرت می‌برد و فریادرسی می‌کرد.
بزرگان و علما، مانند مرحوم آیت‌ا...العظمی گلپایگانی، عریضه می‌نوشتند و وقتی به رودخانه می‌رسیدند، آن را به آب می‌انداختند تا به دست حضرت برسد. یادم می‌آید که مادرمان از بچگی ما را می‌بردند تا عریضه‌ای به امام‌زمان(عج) بیندازیم. پدر و مادرم این عریضه‌ها را می‌نوشتند و می‌خواندند.
این نامه‌ها و عریضه‌ها، در زمان حیات به محضر امام‌زمان(عج) می‌رسید و اکنون نیز در دوره غیبت و بی‌کسی ما، این فریادرسی ادامه دارد. اولیای خدا در عالم برزخ تا قیامت دست‌شان بازتر از عالم دنیاست. ممکن است کسی بگوید که از امام‌رضا(ع) حاجت بخواهید اما ائمه که از دنیا رفته‌اند، در عالم برزخ دسترسی بهتری دارند.
آیت‌ا... موسوی‌اصفهانی کار بزرگی در تدوین کتاب «مکیال‌المکارم» انجام دادند. مقدمه این کتاب ابتکار جالبی دارد و در مقام مقایسه با کتاب‌های پیش از ایشان، نشان می‌دهد که ایشان هیچ چیزی از خود بدون سند نقل نمی‌کند. کتاب‌های زیادی درباره امام‌زمان(عج) نوشته شده که بسیاری از آنها مشکل دارند اما ایشان با اجتهاد و استنباطی که بزرگان به آن اقرار کرده‌اند، تمام مطالب را مستند به آیات قرآن و روایات معصومین(ع) بیان می‌کنند.
ایشان وظایف مربوط به امام‌زمان(عج) را به ۸۰ مورد دقیق و مستند تقسیم کرده‌اند، درحالی‌که ممکن است ما تنها به پنج تا ۱۵ وظیفه فکر کنیم. این ابتکار و استقراء تام در کتاب ایشان، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
من در مشهد درس مباحث دعا و قنوت در آثار آیت‌ا... صافی شرکت می‌کردم و چند تن از مراجع بزرگ گفتند این کتاب‌ها باید برای طلبه‌ها خوانده شود و مورد مباحثه قرار گیرد. این موضوع حدود ۵۰ سال پیش مطرح شد و اکنون نیز این کار در حوزه‌هایی انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال، وقتی شما یک کلمه درباره دعا برای حضرت می‌گویید، انواع و اقسام دعاها در زمان‌های مختلف و موارد مختلف مطرح می‌شود. آیت‌ا... صافی ابتکار جالبی دراین زمینه دارند. کار ایشان به گونه‌ای است که هم عوام می‌فهمند و هم خواص می‌پسندند.
اگر فرصتی پیش بیاید، می‌توانم دسته‌بندی‌هایی را که ایشان در مورد دعا انجام داده‌اند، توضیح دهم. به‌عنوان مثال، هفته گذشته دو موضوع برای اساتید محترم دانشگاه آزاد داشتم که ادامه جلساتی بود که دانشگاه هفته گذشته برگزار کرد. بحث من یک ساعت‌ونیم طول کشید و به همین موضوع اختصاص داشت، اما ناقص ماند.
ایشان در کتاب خود به قنوت‌هایی که ائمه در دعا برای امام‌زمان(عج) می‌کردند، پرداخته‌اند و این موضوع بسیار زیبا و جالب است. اگر فرصتی باشد، می‌توانم چند ساعتی درباره این موضوعات صحبت کنم که واقعا ارزشمند است.
فقط می‌خواهم فهرست‌هایی که ایشان در مورد دعا دارند را بگویم. در مورد دعا، ایشان چند فصل نوشته‌اند و یکی از سرفصل‌های مهم، قنوت‌های ائمه برای امام‌زمان(عج) است. این سرفصل‌ها شامل موارد زیر است:
قنوت امیرالمؤمنین(ع)، قنوت امام‌سجاد(ع)،قنوت امام‌باقر(ع)، قنوت نخست امام‌جواد(ع)، قنوت دوم امام جواد(ع)، قنوت امام هادی(ع).
این دسته‌بندی‌ها واقعا جالب و مفید است و برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به مباحث دینی می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.
قنوت‌هایی که خود حضرت حجت (ارواحنافداه) برای تعجیل در ظهورشان می‌خوانند، شامل قنوت نماز صبح، قنوت وتر و قنوت جمعه می‌شود. به‌عنوان‌مثال، می‌توان سرفصل‌هایی را برای دعاکردن برای امام‌زمان(عج) در نظر گرفت. این سرفصل‌ها شامل ایام هفته به ترتیب از پنجشنبه و شب‌جمعه تا جمعه و روزهای دیگر است. روایات مربوط به این دعاها نیز آورده شده است.
زمان‌های خاص دعابرای امام‌زمان(عج): نوروز،عاشورا،نیمه‌شعبان، روزهای خاص ماه رمضان (مانند شب‌های ششم، هشتم، دوازدهم، سیزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم)، عید فطر، عید قربان، عید غدیر، روز عرفه.
زمان‌های دیگر برای دعا: بعد از ذکر مصیبت سیدالشهدا(ع)، بعد از زیارت امام‌زمان(عج)، بعد از گریه از خوف خدا (مثلا در سحر)، بعد از هر نعمتی و رفع هر گرفتاری و در هنگام غم و اندوه.
پس از نماز امام‌زمان(عج) (دو رکعت نمازی که صد بار «ایاک نعبد و ایاک نستعین» خوانده می‌شود)
بعد از نماز جعفر طیار، در مجالس دشمن و مخالفان.
مکان‌های دعا: مسجدالحرام، عرفات، سرداب مقدس سامرا، حرم سیدالشهدا(ع)، حرم امام‌رضا(ع)، حرم امامین عسکریین(ع).
شرایط دعا: مداومت در دعا، دعا با تقوا، دعا به زبان آورده شود (در برخی موارد به‌صورت پنهانی و در برخی دیگر به‌صورت بلند)
توجه به دعا: دعا را با صدای بلند بخوانید یا به‌آرامی؛ هر دو نوع دعا وجود دارد.
دعاهای دسته‌جمعی و عمومی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
عادت‌کردن به دعا از سنین پایین (مهدکودک و پیش‌دبستانی) برای ایجاد فضایی مهدوی در زندگی.
حرم امام‌حسین(ع) نیزمانند سامرا ویران شده بود.افرادی که دراین حوادث جان خودرا فدای امام‌حسین(ع) کردند، اصحاب امام‌زمان(عج) هستند و به گردن ما حق دارند. شخصیت‌هایی مانند حاج‌قاسم سلیمانی، سیدحسن نصرا... و هاشم صفی‌الدین نیز به گردن ما حق دارند. اگر من هیچ کاری نمی‌توانم انجام دهم، یا به دلایلی نمی‌توانم، حداقل می‌توانم دعا کنم. حتی اگر پیرمرد یا پیرزن باشم، می‌توانم برای این افراد دعا کنم.
ما باید در مساجد برای فرج امام‌زمان(عج) دعا کنیم و از خدا بخواهیم که نصرت و موفقیت را برای شیعیان در لبنان، سوریه و سایر نقاطی که در چنگال دشمن هستند، فراهم کند. بسیاری از دوستان ما در شرایط سختی هستند و نیاز به کمک دارند. دعاکردن برای آنها هیچ هزینه‌ای ندارد و نیازی به امکانات خاص نیست. در تمام دعاها و نمازها، ما باید تبری کنیم از دشمنان امام‌زمان(عج) و از خدا بخواهیم که آنها را خوار و ذلیل کند. این باید ورد زبان تمام مجالس باشد. در تهران، با وجود ۲۷۰۰مسجد، می‌توانیم بعد از هر نماز، توسل به امام‌زمان(عج) و نفرین به دشمنان ایشان را انجام دهیم. اگر یکپارچه در این مملکت ناله و نفرین به دشمنان امام‌زمان(عج) و دعا برای فرج ایشان و یاری اصحاب امام‌زمان(عج) شود، وضعیت منطقه و کشور ما متفاوت خواهد شد. مرحوم صاحب مکیال‌المکارم نیز به این موضوع اشاره کرده‌اند وبرای دعا۹۰سرفصل و۱۲۳وجه لزوم دعا راذکر کرده‌اند.اینها همگی مستند به آیات وروایات هستند.
توجه به امام‌زمان(عج) در قرن اخیر مدیون شخصیت‌هایی است که از مکتب سامرا برخاسته‌اند. یکی از این شخصیت‌ها میرزای‌شیرازی است که فتوای تنباکو را صادر و مردم را به ترک استعمال توتون و تنباکو دعوت کرد. این نشان‌دهنده قدرت فقاهت و مرجعیت در شیعه است. حوزه علمیه سامرا بعد از هزار سال که شیخ‌طوسی مرکز آن را در نجف تأسیس کرد، به‌دلیل انتصاب خاصی که به امام‌زمان(عج) دارد، به مرکزیت حوزه تبدیل شد. ائمه ما غالبا در مدینه به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند و هرگاه به جایی تبعید می‌شدند، به مدینه بازمی‌گشتند. امام‌حسین(ع) نیز در عراق غریب شهید شدند، درحالی‌که کاشانه و زندگی‌شان در مدینه بود. هنگامی که حضرت خواستند بارها را بر زمین بگذارند، فرزندان‌شان گفتند: «بابا، ما را به حرم جدمان برگردان!» این نشان‌دهنده ترس و ناامیدی آنها از وضعیت موجود بود. تمام ائمه معصومین(ع) در مدینه متولد شده‌اند اما امام زمان (عج) به طور خاص در سامرا متولد شد و محل زندگی‌اش در عسکر بوده است. سرداب غیبت ایشان نیز در سامرا قرار دارد و این مکان بوی امام زمان را می‌دهد. در اینجا، حضرت حجت (عج) به عبادت و غیبت مشغول بودند. یکی از دلایل توجه به سامرا، همین ارتباط نزدیک با امام زمان است.
بزرگان و علمای ما، مانند میرزای شیرازی و همراهانش، توجه ویژه‌ای به هدایت جامعه شیعه به سمت امام زمان داشتند. یکی از شاگردان ایشان، مرحوم سید محمد فشارکی زمانی که وبا در سامرا شیوع پیدا کرده بود، به خانه میرزای شیرازی رفت و مشاهده کرد علما و مراجع در حال بحث هستند. در آن زمان، مردم به دلیل وبا به طور مکرر جان خود را از دست می‌دادند.
سیدمحمد فشارکی اعلام کرد که اگر مرا به‌عنوان فقیه جامع‌الشرایط می‌شناسید، از امروز تمام شیعیان سامرا باید زیارت عاشورا را به نیابت از نرجس خاتون، مادر امام زمان، بخوانند تا از خداوند بخواهند بلا را از شیعیان دور کند. از آن روز به بعد، هیچ شیعه‌ای به دلیل وبا فوت نکرد. حتی برادران اهل سنت نیز به زیارت عاشورا پیوستند و این فضا به برکت توسل به امام زمان شکل گرفت.
میرزای نوری که از شاگردان میرزای شیرازی بود، نیز در این زمینه فعالیت داشت و آثاری چون «صحیفه مهدویه» را نوشت. او در این کتاب به احادیث و نکات مرتبط با امام زمان اشاره کرده است. جد پدری ما، میر لوحی نیز در گذشته از بزرگان علمای شیعه بود و در گسترش تشیع در اصفهان نقش داشت.
از جمله شخصیت‌های دیگر، مرحوم آیت‌ا... سید ابوالقاسم حسینی دهکردی است که استاد مستقیم صاحب مکیال بوده و اجازه اجتهاد به جد مکیال داده است. این افراد همگی در گسترش توجه به امام زمان و تشیع در قرن‌های گذشته نقش داشته‌اند.در گذشته، اصفهان به‌عنوان مرکز حوزه علمیه شناخته می‌شد و طلبه‌ها از نقاط مختلف برای تحصیل به این شهر می‌آمدند. اکنون نیز قم به‌عنوان مرکز حوزه علمیه جهان اسلام شناخته می‌شود و این تاریخچه نشان‌دهنده اهمیت توجه به امام زمان در میان علمای شیعه است.
مرحوم ابوالقاسم حسین دهکردی نیز در زمینه توجه به امام زمان و اقامه شعر و توسل در اصفهان فعالیت‌های زیادی داشته است. ایشان کتاب «منبر‌الوسیله» را نوشته و از سامرا به اصفهان آمده است. همچنین، زمانی که صاحب مکیال کتاب «وظیفه‌الانام» را تألیف می‌کند، ایشان تقریظی بر آن می‌نویسد.
از دیگر بزرگان و مفاخر قرن گذشته اصفهان، مرحوم حاج آقا منیر است که از علمای برجسته و صاحب کرامات بوده و خاطرات زیادی از ایشان نقل شده است. حاج آقا منیر، استاد آیت‌ا... عظمی بروجردی نیز بوده و کرامات ایشان، مانند مرحوم سید حجت‌الاسلام شفتی در تاریخ حوزه نقل شده است.این شخصیت‌ها همگی در ایجاد توجه به امام زمان در خانه‌ها و زندگی مردم نقش داشته‌اند. در قرن گذشته اصفهان، بحث‌هایی درباره امام زمان مطرح و کتاب‌هایی نوشته می‌شد اما این مفاهیم به دل مردم نفوذ نمی‌کرد.
به عنوان مثال، مادربزرگ‌های ما معمولا جلساتی به نام «ختم انعام» در خانه‌هایشان برگزار می‌کردند. این روضه‌خوانی‌ها به قدری در دل خانواده‌ها جا افتاده که هیچ دشمنی نمی‌تواند آن را از بین ببرد. اگر ما بخواهیم جشن‌هایی برای امام زمان برگزار کنیم، باید این مراسم به شیوه‌ای مستند و با احترام انجام شود.
برای مثال، اگر کسی بخواهد مهمانی برگزار کند، می‌تواند قبل از صرف غذا، نماز بخواند و زیر آسمان، فرشی در حیاط بیندازد. در این مهمانی، حتی اگر پنج نفر هم باشند، می‌توانند با ذکر «یا صاحب الزمان» یا «بقیه‌ا...» فضای مجلس را معنوی‌تر کنند. این‌گونه می‌توانیم امام زمان را به زندگی‌مان بیاوریم و با برگزاری مراسمی در خانه، فضای معنوی و محبت به ایشان را در دل بچه‌ها و خانواده‌ها ایجاد کنیم. این سفره‌ها می‌توانند از یک مهمانی کوچک تا مراسم بزرگ‌تر گسترش یابند و امام زمان را در زندگی روزمره‌مان زنده نگه دارند.
برای ایجاد ارتباط با امام زمان، می‌توان از پروفایل‌های موبایل با عنوان «یا صاحب‌الزمان» استفاده کرد. به جای این‌که بچه‌ها صبح که چشم‌شان را باز می‌کنند، عکس‌های غیر مرتبط ببینند، بهتر است آیات قرآن و نام خداوند را در دید آنها قرار دهیم. مثلا آیه «بقیه‌ا... خیر لکم» را در جایی نصب کنیم تا وقتی بچه‌ها بیدار می‌شوند، اولین چیزهایی که می‌بینند خدا و آیات قرآن باشد. این داده‌ها به نوعی در وجود آنها نفوذ می‌کند.همچنین باید به بچه‌ها آموزش دهیم که غذایی که می‌خورند باید سالم و مفید باشد. به همین ترتیب، نباید اجازه دهیم اطلاعات نادرست و مسموم به ذهن و قلب آنها وارد شود. در گذشته، مادرم به ما یاد می‌داد که نماز صبح را بخوانیم و پس از آن دو رکعت نماز توسل به امام زمان را انجام دهیم. این عادت‌ها باید در خانواده‌ها نهادینه شود.
مادران می‌توانند با برگزاری جشن‌ها، مراسم روضه‌خوانی و حتی در مراسم عقد فرزندان، فضایل امام زمان را بیان کنند. مثلا در یک مجلس جشن، می‌توانند یک دقیقه از وقت مجلس را به ذکر دعا برای امام زمان اختصاص دهند. امام صادق(ع) فرموده‌اند که اگر در دوره غیبت گرفتار شدیم، باید بگوییم: «یا‌ا...، یا رحمان، یا رحیم، یا مقلب القلوب، ثبت قلبی علی دینک» این دعا می‌تواند به حفظ دین و ایمان کمک کند.باید به بچه‌ها یاد بدهیم که پس از هر نماز، دست‌شان را بلند کنند و این دعاها را بخوانند. این دعاها مانند یک قایق نجات در دریا هستند که به ما کمک می‌کنند از خطرات نجات پیدا کنیم. همچنین، باید به جوانان و نوجوانان یادآوری کنیم در محیط‌های مختلف، نام امام زمان را به نمایش بگذارند. مثلا در ساختن ساختمان‌ها، نام «یا صاحب‌الزمان» را در بالا بنویسند تا روزانه میلیون‌ها نفر آن را ببینند.این کارها به ما کمک می‌کند تا نسل جدیدی دلبسته و شیفته امام زمان تربیت کنیم.
در این راستا، شما اشاره کردید که در دوران امامت امام رضا(ع) و در مورد مکارم اخلاقی، کارهایی در حال انجام است. در نظر دارید که این مباحث در قالب یک درسنامه برای طلاب و دانشگاه‌ها ارائه شود. این درسنامه می‌تواند شامل کتاب‌ها و مطالب مرتبط باشد.
اصحاب رسانه نیز می‌توانند در مورد مناسبت‌ها، مانند غدیر، فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و سخنرانی‌های مرتبط تولید کنند. این‌گونه می‌توان کتاب «مکیال المکارم» را به مخاطب معرفی کرد. برخی از فضلا نیز به بازخوانی و ترجمه آثار قدیمی پرداخته‌اند که می‌تواند در به روزرسانی این مطالب کمک کند.این تلاش‌ها به ما کمک می‌کند تا مفاهیم دینی را به شکل جذاب‌تری به نسل‌های آینده منتقل کنیم.وقتی به مطالبی که ایشان درباره وظایف ما آورده‌اند نگاه می‌کنیم، می‌بینیم ایشان حدود ۸۰ مطلب را مطرح کرده‌اند. اگر بتوانیم روایات مرتبط را زیر این مطالب بیاوریم، بسیار خوب خواهد بود. این کار می‌تواند به افرادی که شک دارند، کمک کند تا بفهمند واقعا ایشان از کجا این ۹۰ فایده برای دعا را آورده‌اند.اضافه کردن این روایات به متن کتاب به صورت مستقیم صحیح نیست، زیرا این کتاب باید بدون تغییر باقی بماند اما می‌توانیم این مطالب را به‌عنوان پاورقی یا ملحقات در پایان کتاب قرار دهیم.هرچه بیشتر روی «مکیال» کار کنیم، در واقع به مفهوم «امام زمان» نزدیک‌تر می‌شویم. به‌عنوان یک‌فرد رسانه‌ای، پیشنهاد من این است که دوستانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، این مطالب را به عرصه عمومی بیاورند. ما در روزنامه‌ها همین کار را انجام می‌دهیم و ستون‌هایی ایجاد کرده‌ایم که مخاطبان فرهیخته بسیاری دارند. برخی از این ستون‌ها را نصب می‌کنند و این کار بسیار ارزشمند است.این‌که فقط به ۵۰۰۰ نفر در یک مسجد یا دانشگاه برسیم کافی نیست. گاهی اوقات در منبر و محراب خودم می‌بینم که مخاطبان زیادی به دنبال من می‌آیند اما افرادی که به مسجد نمی‌آیند، معمولا پای تلویزیون هم نمی‌نشینند. به قول امیرالمؤمنین(ع)، پیامبر به‌عنوان طبیب دوار (سیار) دنبال مردم می‌رفت.کار شما بسیار ارزشمند است و ممکن است در روز قیامت، تأثیر بیشتری نسبت به سخنرانی‌های من داشته باشد. امام زمان نیز به اعمال شما نظر دارد.خداوند همیشه نگه دار ماست و باید به این حقیقت ایمان داشته باشیم.
رهبر انقلاب دریکی ازدیدارهای اخیرشان بر این نکته تاکید کردند که نویسندگان و مبلغان دینی درعرصه قلم و منبر ازامامین عسکریین‌علیهما‌السلام و همین‌طور امام‌جواد(ع) کمتر یاد می‌کنند. این درحالی است که شیعیان دردوران امامت ابناءالرضا(ع) گسترش کیفی و کمی چشمگیری داشتند. به نظر شما علت کم‌توجهی به این مهم چیست؟
در درجه اول، می‌خواهم تحلیلی از شرایط داشته باشم و سپس به چرایی این موضوع بپردازم. همان‌طور که اشاره کردید، دوره این سه امام یک دوره خاص است. بعد از امام رضا(ع)، بقیه ائمه به ابن‌الرضا معروف هستند. این دوره خصوصیتش فشار و تضییقات فوق‌‌العاده‌ای است که همیشه ائمه تحت فشار بوده‌اند. انبیا نیز همین‌طور هستند. مگر ما پیغمبر یا امامی داریم که سختی نکشیده باشد؟ قرآن می‌گوید: «لَقَدْ نَصَرَکمُ ا... فِی مَوَاطِنَ کثِیرَهٍ».
همه درفشار وسختی بودند اما امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن(ع) و امام‌حسین(ع) فرصت‌هایی داشتند. به‌خصوص امام باقر(ع) و امام‌صادق(ع) که روایات زیادی از آنها نقل شده است. برخی منابع تعداد را تا ۵۰ هزار یا حتی ۱۰۰ هزار حدیث از امام صادق(ع) ذکر کرده‌اند. حال تصور کنید امامانی مانند امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) که در شرایط سخت و تحت نظر بودند. این ائمه در شهرهای نظامی مانند کوفه و سامرا محصور بودند، یعنی جاهایی که بنی‌عباس آن را ایجاد کرده بودند. امام عسکری(ع) ۲۸ سال زندگی کردند و دوسال از آن، در دوران کودکی و تحت‌نظر پدرشان بودند. درواقع، از زمان شهادت پدرشان، آنها همواره در سامرا بودند و هیچ‌گاه به مکه نرفتند. در نهایت، با توجه به محدودیت‌های زمانی و شرایط خاص این سه امام علیهم‌السلام، تعداد روایات نقل‌شده از آنها به مراتب کمتر از امامان قبلی است. مثلا از امام جواد(ع) حدود ۲۷۸۰ حدیث و از امام عسکری(ع) نیز همین‌حدود نقل شده است. عمر این ائمه(ع) نیز محدود بود و این شرایط بر فعالیت‌های علمی و روایی آنها تأثیر گذاشته است.
این حصر تا چه اندازه باعث ایجاد تنگناهایی برای تعاملات میان ائمه اطهار(ع) و شیعیان و محبان اهل‌بیت شد؟
محصور بودن این ائمه(ع) و شرایط سختی که در این دوره داشتند، به‌جز سختی‌ها و فشارها، شامل حصار و محاصره و تحریم‌هایی بود که نسبت به آنها وجود داشت. دیدن آنها نیز بسیار دشوار بود. افرادی که می‌خواستند به خدمت امام عسکری(ع) برسند، باید با سختی‌های زیادی روبه‌رو می‌شدند. مثلا روایت شده که فردی از اصفهان به‌سختی توانسته بود امام را ببیند. او در حین بررسی شرایط، متوجه شد که باید احتیاط کند و کسی متوجه نشود. وقتی به امام رسید، گفت: «من می‌دانم که شما چه کسانی هستید، اگر طرفدار اهل‌بیت هستید، باید بدانید که حق با شماست.»
این‌فرد به امام عسکری(ع) گفت که او چند دقیقه فرصت دارد تا با ایشان صحبت کند. در این حین، امام در سرداب نشسته بودند و به او گفتند که این شرایط برای آنها بسیار دشوار است. در همان شب، خبر رسید که پسر متوکل و دوستانش در حال عیاشی و شراب‌خواری هستند و دستور داده‌اند که به امام عسکری(ع) آسیب برسانند. در این شرایط، اهل‌بیت و ائمه همیشه آماده شهادت بودند و دسترسی به آنها بسیار سخت بود.
روایتی جالب وجود دارد که فردی به امام عسکری(ع) گفت: «من به زحمت خودم را به شما رساندم و کاغذ و قلم آورده‌ام. دلم می‌خواهد ۱۴ صلوات برای ۱۴معصوم(ع) بنویسم.» امام فرمودند: «صلوات بر پیامبر(ص) و اهل‌بیت علیهم‌السلام را بگو.» این‌فرد از امام یازدهم خواست که نامش را بگوید تا او بتواند صلوات را بنویسد. امام مکث کردند و گفتند: «خوب نیست که از خودم تعریف کنم اما چون این موضوع الهی است، مشکلی ندارد.»
این ۱۴ صلوات به‌طور خاص به اهل‌بیت و به امام مهدی (عج) نیز اشاره دارد. در دوره غیبت، افرادی که به خدمت ائمه می‌رسیدند، با سختی‌های زیادی مواجه بودند. اساتید مختلفی که تاریخ اسلام را تدریس کرده‌اند، به این موضوع پرداخته‌اند. خدا رحمت کند مرحوم حجت‌الاسلام جعفر مرتضی جبل‌عاملی را که ما گاهی به خدمت ایشان می‌رسیدیم و از علم ایشان بهره‌مند می‌شدیم. همچنین مرحوم دکتر سیدجعفر شهیدی و آیت‌ا... رسولی محلاتی نیز در تاریخ زندگی ائمه و انبیا تألیفات خوبی دارند. محققان مختلف تعداد روایات نقل‌شده از امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) را متفاوت ذکر کرده‌اند. برخی از آنها تعداد روایات را ۱۰۰تا ۳۰۰ عدد ذکر کرده‌اند، که در مقایسه با ۵۰ هزار یا ۱۰۰ هزار روایت از دیگر ائمه، بسیار کم است اما این موضوع به تقصیر ائمه مربوط نیست و ناشی از فشارهای دشمنان است.
تبعا ائمه‌اطهار(ع) به‌واسطه انتشار این احادیث و روایات اهداف مهمی را دنبال می‌کردند. علت اصلی رواج این احادیث چه بود؟
عمده آمادگی این ائمه و سوگیری جریان روایات و احادیث آنها برای تمهید شیعه و آماده کردن دل‌ها برای دوره غیبت بوده است.بقیه ائمه نیز دعا برای غیبت و فرج امام زمان (عج)را مطرح کرده‌اند. این موضوع در قرآن و کتب گذشته نیز آمده است. در آیه‌ای از قرآن آمده: «کَتَبْنَا فِی زُبُورٍ مِّن بَعْدِ ذِکْرٍ»که به آمدن‌دوره‌ای درآخرالزمان اشاره‌دارد.این آیات‌هم درقرآن وهم درکلمات پیامبر(ص)و امیرالمؤمنین(ع) وجود دارد اما عمدتا این سه امام آخر، یعنی امام علی نقی(ع)،امام حسن عسکری(ع) و امام جواد(ع)، در شرایط بسیار سختی بودند و شیعه را برای دوره غیبت آماده می‌کردند.یکی از وکلایی که در این دوره به‌ویژه در سامرا به امامین عسکریین خدمت کرده، احمدبن اسحاق قمی است. او شخصیتی بزرگ و معتمد امام بود. در حالی که او فقیه برجسته‌ای نبود اما در امور اجتماعی و دینی شیعه تأثیرگذار بود و تصمیمات مهمی برای پیشبرد تشیع می‌گرفتند.احمدبن اسحاق در سفر آخرش به سامرا، که دیگر پیر شده بود، خدمت امام رسید و امام به او لطف و توجه خاصی کردند. در بین وکلا، برخی افراد خیانت کردند و به دلیل جمع شدن پول‌های شیعیان، دچار وسوسه شدند. وقتی مسأله وصایت امام رضا(ع) پیش آمد، برخی از این وکلا به دلیل شک و تردید از بیعت با امام سر باز زدند. این شک و تردید باعث شد که حضرت فرمودند: «اینها می‌خواستند پول‌هایی را که حق امام و مصالح عمومی شیعه بود، برای خودشان بردارند.»
وکلایی که واسطه‌ای میان مردم وشیعیان و محبان با ائمه‌اطهار(ع) بودند چه نقش و جایگاهی در پیشبرد اهداف مکتب اهل‌بیت داشتند؟
در بین وکلا، افرادی عالی‌قدر مانند احمدبن اسحاق وجود داشتند ودرعین حال، افرادی غیرمعتبر نیز بودند. احمدبن اسحاق وقتی خواست برود، از امام خواست که برای او دعا کنند تا سال آینده نیز بتواند به خدمت امام بیاید. وکلا معمولا در ماه رجب به عراق و سامرا می‌رفتند و نامه‌های خود را در کیسه‌ای می‌گذاشتند و به امام می‌رساندند. این نامه‌ها شامل سؤالات شرعی، حاجات، و مسائل مالی بود.این افراد به دنبال این بودند که هر چیزی که به امام می‌رسانند، به‌طور محرمانه باشد. مثلا فردی از نیشابور که لباس بافتنی می‌فروخت، خمس خود را به‌عنوان همان جنس به امام می‌داد. احمدبن اسحاق نیز این نامه‌ها و پول‌ها را به امام می‌رساند. در این میان، مدعیان امامت دروغین نیز وجود داشتند، مانند جعفر کذاب که خود را امام می‌خواند.
وقتی وکیلی شیعه به خدمت امام می‌رسید، قبل از این‌که نامه را باز کند، امام باید از محتوای آن مطلع می‌شدند. حضرت به او می‌فرمودند که چه چیزهایی آورده و چه پیغامی برای اوست. احمدبن اسحاق از امام خواست که دعا کنند تا سال آینده نیز بتواند به خدمت امام بیاید اما امام فرمودند که او دیگر نمی‌تواند بیاید و در راه از دنیا خواهد رفت. قبر او اکنون در سر پل ذهاب واقع شده است.
وقتی که احمدبن اسحاق به خدمت امام می‌رسد، فرشته مرگ می‌آید و آنچه که مقدر شده، اتفاق می‌افتد. می‌خواهم بگویم که حضرت وقتی خواستند بروند، به او گفتند: «تو خیلی به ما خدمت خالصانه کردی. خوش به حال کسی که امام از او راضی باشد.» امام فرمودند: «ما به خدمات تو کاری نکردیم اما امیدوارم امام زمان (عج) هم از ما چنین جمله‌ای بگوید.»
حضرت می‌خواستند لطفی به احمدبن اسحاق بکنند و گفتند: «من می‌خواهم پاداشی به تو بدهم.» حضرت گفتند: «یک دقیقه صبر کن، الان برمی‌گردم.»
حضرت رفتند و بعد از لحظاتی برگشتند و دیدند که یک پسربچه سه یا چهار ساله روی شانه‌های امام نشسته، با ظاهری زیبا و نورانی، مانند ماه که درخشان است. احمدبن اسحاق تعجب کرد، زیرا تصور عمومی این بود که امام حسن عسکری(ع) فرزندی ندارند. این کودک کیست و چه ارتباطی با حضرت دارد؟ این موضوع سری بود و مانند داستان حضرت موسی(ع) بود. یکی از شباهت‌های امام‌زمان(عج) همین مسأله ولادت مخفیانه و محرمانه حضرت موسی(ع) است. گفته می‌شود ایشان نیز مانند حضرت موسی(ع)، به هیچ‌کس نشان داده نمی‌شد و حتی فامیل و نزدیکان حضرت هم نمی‌دانستند که امام فرزندی دارند. جاسوس‌ها هر روز به‌دنبال این بودند که از وضعیت زنان و کنیزهای حضرت باخبر شوند تا آثار ولادت را زیر نظر داشته باشند.
در این میان، امام عسکری(ع) به عمه‌شان حکیمه خاتون می‌گویند: «عمه جان، امشب افطار پیش ما بمان.» ایشان می‌خواستند در وقت افطار به خانه بروند، زیرا همه اهل‌بیت روزه بودند. حضرت فرمودند: «عمه جان، بمان! خبری هست.» و سپس فرمودند: «خبر اصلی در عالم امشب می‌آید.» عمه پرسید: «کی؟» حضرت فرمودند: «مهدی موعود(عج) می‌آید که تمام انبیا و اولیا و کتاب‌های آسمانی وعده‌اش را داده‌اند.»
عمه سؤال کرد:«از چه کسی؟»حضرت فرمودند:«نرگس»عمه گفت:«هیچ‌گونه نشانه‌ای وجودندارد.» امام فرمودند: «این امر خداست.»
حکمیه خاتون نقل می‌کند: ما منتظر ماندیم و شب طولانی شد. در آخر شب، صدای ناله و درد شنیدیم و برای نماز بیدار شدیم. لحظه‌ای شک کردم اما حضرت از آن طرف خانه فرمودند: «عمه، شک نکن! این امر خداست.»
تا این‌که نزدیک فجر، ناگهان هاله‌ای نورانی دیدم و دیگر نرگس را ندیدم. لحظاتی بعد، صدای ذکر سجده آقازاده‌ای را شنیدم که به زمین افتاده بود. این موضوع مخفیانه بود و افتخاری برای احمدبن اسحاق بود که امام‌زمان(عج) آقازاده‌شان را به او نشان دادند.این بچه، حجت ثانی عشر، امام دوازدهم است و غیبتی خواهد داشت. شاید برخی فکر می‌کردند که این غیبت ۵۰ یا ۱۰۰ سال طول می‌کشد و در این دوران غیبت و سختی، شیعه در وضعیت حیرت و سرگردانی قرار دارد و مشکلات و ابتلائات سختی را تجربه می‌کند.
وظیفه شیعیان در دوران غیبت با توجه به مصائب و گرفتاری‌های زیادی که جهان اسلام با آن روبه‌رو است، چیست؟
اکنون در این آخرالزمان که فشار مشکلات بر شیعیان زیاد است، حفظ دین بسیار سخت شده است. حضرت فرمودند که این غیبت، نجات‌دهنده‌ای خواهد داشت که در این شرایط، کسی نجات پیدا می‌کند که دو خصوصیت داشته باشد: اول، ایمان ثابت به امامت در هر فشار، مشکل، شکنجه، زندان و گرسنگی؛ و دوم، دعا برای تعجیل در فرج امام‌زمان(عج).
برای فرج مهدی فاطمه دعا کنید. گفته‌اند که دعا کردن و زیاد دعا کردن فرق دارد. من می‌گویم دعا کن، اما باید هر ساعت و هر لحظه دعا کنی. مانند کسی که زندانی دارد و بچه‌اش در دست داعش است و می‌خواهد کمک بخواهد: «خداوندا، به دادم برس! زنم را بردند، دخترم را بردند، بچه‌ام را بردند!» این‌گونه مضطر باید دعا کرد.اگر امت به این حالت اضطرار برسد، شاید ما هنوز به این حالت نرسیده‌ایم. همه ما که دور هم می‌نشینیم، برخی سیاستمداران، اقتصادیون، فرهنگیان و هنرمندان، هر یک می‌گوییم که بلدم مملکت را اداره کنم، اما هیچ‌کس نمی‌گوید که نمی‌توانیم. خدا، آخرین حجت و ذخیره‌اش را فرستاده، ولی ما هنوز سرمان پر از باد است و می‌گوییم خودمان بلدیم.هیچ‌کس نمی‌گوید که نمی‌دانیم. هرچه خدا و حجت خدا است، ما مطیعش هستیم، ما سرباز امام‌زمان(عج) هستیم و برای خودمان نیستیم. ما دنبال هیچ پرچم و رایتی نیستیم، بلکه دنبال مهدی فاطمه هستیم. ان‌شاءا... در مسجد الحرام، بین رکن و مقام، حضرت بیاید و بگوید: «ای اهل عالم، بیعت کنید!».
سرباز امام‌زمان بودن شامل چه ویژگی‌هایی است؟
هر وقت این حالت عمومی در بین شیعیان و امت اسلام برقرار شود و همه به خدا متوسل شوند، آن وقت حضرت می‌آید. این همه مقدمات که این سه امام، جواد، هادی و عسکری (علیهم‌السلام) فراهم کردند، برای آمادگی در سختی‌های دوره غیبت و استقامت در این دوران سرگردانی است. ما دسترسی به امام نداریم اما باید به معرفت به امام‌زمان(عج) بچسبیم و برای فرج حضرت دعا کنیم. اکنون که من اینجا نشسته‌ام، باید ببینم وظیفه‌ام چیست. به‌عنوان سرباز امام‌زمان، باید ببینم چه نصرتی می‌توانم به حضرت بدهم.
شیعیان که در حبس و زجر هستند، باید نجات پیدا کنند. مثلا مادری که دو شهید داده، اکنون از من می‌خواهد که گوشواره و انگشتری‌اش را برای مظلومانی که در لبنان گرسنه‌اند، بفرستم. این حالت اگر در همه عمومی شود، همه باید به‌دنبال این باشند که تکلیف ما به‌عنوان سربازان امام‌زمان در این دوره سخت چیست.
زنده نگه‌داشتن نام امام‌زمان، پخش معارف حضرت و ایجاد محبت در دل‌ها، از جمله وظایف ماست. همچنین باید با دشمنان امام‌زمان مقابله کنیم. یکی از دشمنی‌ها، هجوم فرهنگی و غارت فرهنگی است که هدفش عقاید جوانان ماست.
در سال‌های اخیر، عفت، عصمت، پاکدامنی و حیای دختران ما مورد حمله قرار گرفته است. این موضوع عادی نیست و باید بدانیم که این مسائل از سوی سرویس‌های جاسوسی و دشمنان امام‌زمان به‌وجود آمده است.
اکنون در این شرایط، یکی از کمک‌ها به امام‌زمان این است که جوانان را به مساجد بیاوریم و آمادگی روحی به آنها بدهیم. مطالعه در مورد امام‌زمان و تکالیف ما در دوره غیبت بسیار مهم است. خدا رحمت کند صاحب مکیال المکارم، مرحوم آیت‌ا... سیدمحمد تقی موسوی اصفهانی را که صد سال پیش کتابی نوشتند و در آن وظایف شیعه را در دوره غیبت به زیبایی بیان کردند.
معرفت امام‌زمان، نصرت امام‌زمان، یاری دوستان امام‌زمان و دفع شر دشمنان، از جمله ۸۰ وظیفه‌ای است که بر‌عهده ماست. این وظایف مستند به آیات و روایات هستند. به قول آیت‌ا... العظمی صافی گلپایگانی، مرجع عالی‌قدر و بصیر، این کتاب بی‌نظیر است. واقعا کسی مانند این ۸۰ وظیفه برای دوره غیبت ننوشته است. یکی از این وظایف دعاست که حضرت فرموده‌اند دعا چه خواصی دارد و ۹۰ فایده برای دعا برای امام‌زمان(عج) ذکر شده است. در کتاب‌های مختلف، از جمله آثار استادانی که ایشان تربیت کرده‌اند، به موضوعاتی مانند دامن زدن به اندیشه امام‌زمان، نوشتن کتاب در مورد امام‌زمان، معارف امام‌زمان، دعاهای مربوط به ایشان و جلب محبت و مودت مردم نسبت به امام‌زمان پرداخته شده است. اقامه مجالس بر امام‌زمان، خواندن دعای ندبه در روزهای جمعه، دعای زیارت آل‌یاسین و استغاثه به حضرت بقیه‌ا...(عج) از جمله این موارد است.
دعای «اللهم عرفنی نفسک» که مرحوم کلینی در کتاب کافی آورده، یکی از دعاهای مهم است. در این دعا از خدا می‌خواهیم که حجت خود را به ما بشناساند. زیرا اگر حجت خدا را نشناسیم، گمراه خواهیم شد. در روایات شیعه و سنی متواتر آمده است که پیامبر(ص) فرمودند: «من مات ولم یعرف امام‌زمانه مات میته جاهلیه»؛ هر کس بمیرد در حالی که امام‌زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است. اکنون باید به این فکر کنیم که چگونه امام‌زمان(عج) را بشناسیم. این مسأله بسیار مهم است. در دعاهای‌مان از خدا بخواهیم که معرفت امام‌زمان را به ما عطا کند و از ما نگیرد. در زیارت فاطمه معصومه(س) می‌گوییم: «خدایا، لا تسلب منی ما انا فیه»؛ یعنی آن مقداری که به ما داده‌ای، از ما سلب نکن. در دوره غیبت، باید آمادگی داشته باشیم. برخی افراد در فضای مجازی شبهاتی درباره غیبت، ظهور امام‌زمان، نبوت، قرآن و مهدویت مطرح می‌کنند. ممکن است افرادی که قبلا مومن و متدین بودند، به‌دلیل دسترسی به دوستان ناباب، از دین دور شوند و نماز و دیگر واجبات را کنار بگذارند.
این سه امام بزرگوار (امام جواد، هادی و عسکری‌علیهم‌السلام) هشدار می‌دادند که برای دوره یتیمی آماده باشید. یتیم آل‌محمد(ص) به معنای این است که شیعیان در دوره غیبت، دسترسی به امام‌زمان(عج) ندارند. ما باید هر روز نسبت به روز قبل، معرفت‌مان را نسبت به امام‌زمان افزایش دهیم. حضرت بقیه‌ا...(عج) ارواح ما را شاد کند و ما را برای انتظار ایشان آماده کند. باید خود را از نظر بدنی و روحی آماده کنیم، تا اگر صدای دلربای مهدی فاطمه(عج) از کنار مسجدالحرام آمد، بتوانیم در خدمت ایشان باشیم.
امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اگر دوره ظهور مهدی(عج) را درک کنم، خادم او می‌شوم.» حضرت در بین رکن و مقام در مسجدالحرام می‌آیند و خود را معرفی می‌کنند: «الا یا اهل العالم، انا بقیه‌ا...، انا حجت‌ا...» هر کس من را می‌شناسد، می‌شناسد و هر کس نمی‌شناسد، باید بداند که من چه‌کسی هستم.
اما من می‌گویم همین جمعه، من آماده نیستم. این همان چیزی است که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «آماده شو، می‌خواهیم برویم برای جنگ با معاویه.» او گفت: «الان خرماها نرسیده، صبر کن یک ماه دیگر.» بعد از مدتی، می‌گفت: «الان انارها نرسیده، الان میوه‌ها نیست، الان گندم نیست، الان بچه می‌خواهم داماد کنم.»
چرا انتظار فرج را تامقام عبادت هم بالا بردند؟چه خصوصیاتی در این دوره وجود داردکه منتظر‌ماندن برای ظهورحجت رابه‌عنوان یکی از مهمترین وظایف جامعه شیعی برشمردند و اصولا چه‌کاری را بایدانجام دهیم که جزومنتظران واقعی ظهورموعود آخرالزمان باشیم؟
بزرگ‌ترین عبادتی که وجود دارد، انتظار فرج است. این راپیامبر(ص) و همه ائمه(ع) فرموده‌اند. افضل اعمال این نیست که فقط بنشینیم و بگوییم حضرت چه‌کار می‌کنند، کی می‌آید و کی می‌رود. انتظار یعنی من آماده باشم، مانند کسی که در پادگان می‌گویند: «آقا، سه ماه دیگر می‌خواهی بروی ماموریت.» در این سه‌ماه، باید آمادگی بدنی و جسمی داشته باشی. در این مدت، باید تخصص‌هایی مانند یادگیری موشک، چریکی، پهپاد، غواصی و سایر موارد را یاد بگیری. باید خودت را آماده کنی که شش ماه دیگر که می‌خواهی اعزام شوی، از هر جهت تخصصی، بدنی، جسمی، دفاع شخصی، شهری، جنگ صحرایی و بیابانی آماده باشی.اگر ما خود را آماده کنیم به‌عنوان منتظر مصلح، که خود او نیز باید صالح باشد، این بالاترین عبادت است. بیشترین توصیه امام جواد، امام هادی و امام عسکری (علیهم‌السلام) این است که شیعیان آماده باشید. یعنی نگو که معلوم نیست آقا کی بیاید. بارها ائمه(ع) گفته‌اند: «نزدیک شد فرج، ولی شماها نیامدید و به وعده‌تان عمل نکردید. ما عقب انداختیم. این فرج، مانند داستان بنی‌اسرائیل است که بنا بود ۴۰۰ سال طول بکشد اما اینها از کارهای زشت خود پشیمان شدند و به درگاه خدا رفتند و یکپارچه نالیدند. خداوند ۱۷۰ سال از این ۴۰۰ سال را بخشید.»
مسأله آمدن امام زمان و ظهور حضرت، یک رحمت الهی است. مثلا وقتی شما می‌گویید: «من الان گرسنه‌ام و تشنه‌ام، جان می‌دهم برای یک لیوان آب»، من ممکن است بگویم که واقعا ندارم یا این‌که دارم ولی نمی‌توانم آب را به شما برسانم؟
هیچ‌کدام از اینها موانع نیست. حجت خدا آماده است، اراده الهی هم آماده است و بخل در کار نیست. رحمت خداوند که واسطه‌اش چیست؟ چرا خدا این حجت را نمی‌دهد؟ مگر ما آماده نیستیم؟ بعد از این‌که خداوند ما را ۱۱ بار امتحان کرد، علی(ع) را داد، امام حسن(ع) را داد و مسموم کرد، امام حسین(ع) را نیز داد. همه را داده و می‌گوید: «این یکی را نمی‌دهم، مگر این‌که التماس کنید و مضطر شوید.»
این سه امام بزرگوار همواره محصور و تحت فشار بودند و نمی‌توانستند خیلی از کارها را انجام دهند. مثلا در مقابل چند‌ده هزار حدیث، ۲۰۰ تا ۳۰۰ حدیث را وقف کردند تا به شیعیان بگویند که آماده باشید. ممکن است یک سال دیگر، دو سال دیگر یا پنج سال دیگر، سرتان را بلند کنید و ببینید که امام(عج) در‌حال ظهور است. امام موسی‌بن‌جعفر(ع) نیز چند‌سال زندانی بودند اما گاهی ملاقاتی داشتند و کسانی می‌توانستند حضرت را ببینند. اکنون ما هزار و چند‌صد سال است که گرفتاریم و نباید فکر کنیم که اگر این نشد، کار دیگری می‌کنیم. مثلا می‌خواستم در یک شرکت استخدام شوم و خیلی هم خوب است.ما راه دومی نداریم. راه انتظار مهدی فاطمه(سلام‌ا...علیها) همان غدیر، همان راه انبیا، همان راه ائمه، نبوت، رسالت و ولایت است. سقیفه، وهابیت، داعش، یهود و صهیونیسم، همه راه‌های باطل هستند. تنها راه حق، صراط مستقیم است.کسی که راهی جز تنها مسیر منتهی به سعادت از طریق حجت خدا، مهدی آل‌محمد(عج) می‌پیماید، به خطا رفته است. این سه امام بزرگوار نقش مهمی در تمهید این موضوع داشتند و اکنون علمای ربانی وظیفه‌ای بالاتر از این ندارند که نسل جدید را با امام زمان(عج) آشتی دهند.متاسفانه عده‌ای از ما از دست رفته‌ایم. نماز و روزه را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که امام زمان(عج) کیست. مانند کودکی که از زمان تولد، پدرش در زندان بوده و او هرگز پدرش را ندیده است.ما باید به این بچه‌ها بگوییم که یک پدر مهربان و فداکار داری که برای تو جان می‌دهد. باید به جوانان محبت به امام زمان (عج) را بیاموزیم. هر عالمی باید با کتاب‌ها و سخنرانی‌هایش، جوانان را به محبت به امام زمان نزدیک کند.
در‌مورد اهمیت کتاب مکیال‌المکارم هم بفرمایید. این اثر به‌گفته بسیاری از بزرگان حوزه یکی از معتبرترین کتاب‌هایی است که درباره حضرت حجت(عج) نگاشته شده است.
مولف این اثر با کتابش که درباره امر حضرت نوشته، در اصفهان خدمات زیادی کرده است. او تقریبا ۱۳۰ سال پیش به مکه مشرف شد و در آن زمان، خطرات زیادی وجود داشت. ایشان می‌گوید که با حضرت یک تجدید‌عهدی داشته است.
او ذاتا فردی امام‌زمانی بود و در مورد حضرت چند کتاب به رشته نگارش درآورد. در مورد فواید دعا نیز کتابی نوشت و گفت: «اگر من به سلامت به اصفهان برگردم و حج را به درستی انجام دهم، این کتاب را برای شما می‌نویسم.»
این بزرگوار به مسجدالحرام شرفیاب شد، شیعیان با مسأله غیبت مواجه شدند و باید می‌دانستند غیبت یعنی چه. آیا ممکن است امامی غایب باشد؟ حضرت به غیبت‌های انبیا اشاره کردند و گفتند: «به آنها بگویید، مثلا قصه غیبت حضرت عیسی(ع) را در نظر بگیرند. حضرت عیسی دو‌هزار سال غایب است. قرآن می‌گوید: «و ما قتلوه و ما صلبوه، ولکن شبّه لهم»، پس کجاست؟ حضرت عیسی(ع) به آسمان رفته است. همچنین حضرت ادریس و حضرت خضر نیز همین‌طورغایب هستند.»
این مثال‌ها نشان می‌دهد که غیبت چگونه ممکن است. وقتی کسی می‌خواهد موضوعی را به دیگران توضیح دهد، باید چند مثال بیاورد. حضرت فرمودند این مطالب را بنویسید و آمادگی را در شیعیان ایجاد کنید.
مرحوم شیخ صدوق در مقدمه کتابش می‌نویسد که حضرت به او فرمودند: «این کتاب را به عربی بنویس و اسمش را مکیال‌المکارم فی فواید دعا بگذار.» او در این کتاب از مناجات و عشق به امام زمان(عج) نوشته است.
او در‌حال مناجات با امام زمان می‌گوید: «ای حبیب قلبم، از دوری تو قلبم ذوب شده است.» این نشان‌دهنده دلباختگی و عشق عمیق او به حضرت است. این کتاب ۱۷ سال طول کشید تا نوشته شود و بسیار ارزشمند است.
۹۸سال پیش بعد از بیماری، مرحوم محمدتقی موسوی اصفهانی به بیمارستان مرسلین انگلیسی در اصفهان منتقل شدند. اکنون نیز این بیمارستان به‌نام بیمارستان عیسی بن مریم در خیابان آیت‌ا... شمس‌آبادی اصفهان قرار دارد.
ایشان در بیمارستان مسموم شدند و در آخرین لحظات، با ذکر «یا‌حسین» جان دادند. کاری که ایشان انجام داد، غیر از این کتاب مهم، این بود که علما و خطبا را جمع کرد و گفت: «منبرها باید درباره امام زمان(عج) باشد.»
در یک دوره‌ای، اصلا در منبرها نامی از امام زمان(عج) برده نمی‌شد اما علاوه بر دعا برای امام زمان(عج)، باید یاد حضرت را زنده کنیم. در شب‌های جمعه و صبح‌های جمعه، خطبا در مورد امام زمان(عج) صحبت می‌کردند. این رسم از صد سال پیش در اصفهان وجود دارد.
روز جمعه به‌نام امام زمان(عج) به‌عنوان عید تولد ایشان، جشن‌ها و مراسم‌هایی در بازار و خیابان‌های اصفهان برگزار می‌شد.
این جشن‌ها و مراسم‌ها از دیرباز آثار ایشان را زنده می‌کردند. در مساجد و محافل، دعاهای ندبه در صبح‌های جمعه، دعای سمات در عصرهای جمعه، و زیارت آل‌یاسین و زیارت سلام‌ا... کامل برگزار می‌شد.
مرحوم آیت‌ا...العظمی حاج‌سید محمدباقر موحدابطحی، نوه ایشان، این سنت را احیا کردند. مدرسه امام‌مهدی(عج) در قم، به‌عنوان مرکز احیای معارف مهدوی و مباحث مربوط به ائمه شناخته می‌شود. ایشان تا ۱۱سال پیش که از دنیا رفتند، نوشتن عریضه را فراموش نمی‌کردند. در بعدازظهرهای جمعه، دیگر جواب تلفن نمی‌دادند و با حالتی خاص، اشک می‌ریختند و زیر آسمان با امام‌زمان(عج) مناجات می‌کردند. سپس نامه‌های عریضه را می‌نوشتند و طبق دستورات، در یک رودخانه یا آب روان می‌انداختند.
حضرت چهار وکیل داشته‌اند: عثمان‌بن‌سعید، محمدبن‌عثمان، حسین‌بن‌روح و علی‌بن‌محمد سماری. حسین‌بن‌روح، افتخار ایران است و وکیل سوم امام‌زمان(عج) به‌شمار می‌رود. او نامه‌هایی که شیعیان در سراسر عالم می‌نوشتند را به محضر حضرت می‌برد و فریادرسی می‌کرد.
بزرگان و علما، مانند مرحوم آیت‌ا...العظمی گلپایگانی، عریضه می‌نوشتند و وقتی به رودخانه می‌رسیدند، آن را به آب می‌انداختند تا به دست حضرت برسد. یادم می‌آید که مادرمان از بچگی ما را می‌بردند تا عریضه‌ای به امام‌زمان(عج) بیندازیم. پدر و مادرم این عریضه‌ها را می‌نوشتند و می‌خواندند.
این نامه‌ها و عریضه‌ها، در زمان حیات به محضر امام‌زمان(عج) می‌رسید و اکنون نیز در دوره غیبت و بی‌کسی ما، این فریادرسی ادامه دارد. اولیای خدا در عالم برزخ تا قیامت دست‌شان بازتر از عالم دنیاست. ممکن است کسی بگوید که از امام‌رضا(ع) حاجت بخواهید اما ائمه که از دنیا رفته‌اند، در عالم برزخ دسترسی بهتری دارند.
آیت‌ا... موسوی‌اصفهانی کار بزرگی در تدوین کتاب «مکیال‌المکارم» انجام دادند. مقدمه این کتاب ابتکار جالبی دارد و در مقام مقایسه با کتاب‌های پیش از ایشان، نشان می‌دهد که ایشان هیچ چیزی از خود بدون سند نقل نمی‌کند. کتاب‌های زیادی درباره امام‌زمان(عج) نوشته شده که بسیاری از آنها مشکل دارند اما ایشان با اجتهاد و استنباطی که بزرگان به آن اقرار کرده‌اند، تمام مطالب را مستند به آیات قرآن و روایات معصومین(ع) بیان می‌کنند.
ایشان وظایف مربوط به امام‌زمان(عج) را به ۸۰ مورد دقیق و مستند تقسیم کرده‌اند، درحالی‌که ممکن است ما تنها به پنج تا ۱۵ وظیفه فکر کنیم. این ابتکار و استقراء تام در کتاب ایشان، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
من در مشهد درس مباحث دعا و قنوت در آثار آیت‌ا... صافی شرکت می‌کردم و چند تن از مراجع بزرگ گفتند این کتاب‌ها باید برای طلبه‌ها خوانده شود و مورد مباحثه قرار گیرد. این موضوع حدود ۵۰ سال پیش مطرح شد و اکنون نیز این کار در حوزه‌هایی انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال، وقتی شما یک کلمه درباره دعا برای حضرت می‌گویید، انواع و اقسام دعاها در زمان‌های مختلف و موارد مختلف مطرح می‌شود. آیت‌ا... صافی ابتکار جالبی دراین زمینه دارند. کار ایشان به گونه‌ای است که هم عوام می‌فهمند و هم خواص می‌پسندند.
اگر فرصتی پیش بیاید، می‌توانم دسته‌بندی‌هایی را که ایشان در مورد دعا انجام داده‌اند، توضیح دهم. به‌عنوان مثال، هفته گذشته دو موضوع برای اساتید محترم دانشگاه آزاد داشتم که ادامه جلساتی بود که دانشگاه هفته گذشته برگزار کرد. بحث من یک ساعت‌ونیم طول کشید و به همین موضوع اختصاص داشت، اما ناقص ماند.
ایشان در کتاب خود به قنوت‌هایی که ائمه در دعا برای امام‌زمان(عج) می‌کردند، پرداخته‌اند و این موضوع بسیار زیبا و جالب است. اگر فرصتی باشد، می‌توانم چند ساعتی درباره این موضوعات صحبت کنم که واقعا ارزشمند است.
فقط می‌خواهم فهرست‌هایی که ایشان در مورد دعا دارند را بگویم. در مورد دعا، ایشان چند فصل نوشته‌اند و یکی از سرفصل‌های مهم، قنوت‌های ائمه برای امام‌زمان(عج) است. این سرفصل‌ها شامل موارد زیر است:
قنوت امیرالمؤمنین(ع)، قنوت امام‌سجاد(ع)،قنوت امام‌باقر(ع)، قنوت نخست امام‌جواد(ع)، قنوت دوم امام جواد(ع)، قنوت امام هادی(ع).
این دسته‌بندی‌ها واقعا جالب و مفید است و برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به مباحث دینی می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.
قنوت‌هایی که خود حضرت حجت (ارواحنافداه) برای تعجیل در ظهورشان می‌خوانند، شامل قنوت نماز صبح، قنوت وتر و قنوت جمعه می‌شود. به‌عنوان‌مثال، می‌توان سرفصل‌هایی را برای دعاکردن برای امام‌زمان(عج) در نظر گرفت. این سرفصل‌ها شامل ایام هفته به ترتیب از پنجشنبه و شب‌جمعه تا جمعه و روزهای دیگر است. روایات مربوط به این دعاها نیز آورده شده است.
زمان‌های خاص دعابرای امام‌زمان(عج): نوروز،عاشورا،نیمه‌شعبان، روزهای خاص ماه رمضان (مانند شب‌های ششم، هشتم، دوازدهم، سیزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم)، عید فطر، عید قربان، عید غدیر، روز عرفه.
زمان‌های دیگر برای دعا: بعد از ذکر مصیبت سیدالشهدا(ع)، بعد از زیارت امام‌زمان(عج)، بعد از گریه از خوف خدا (مثلا در سحر)، بعد از هر نعمتی و رفع هر گرفتاری و در هنگام غم و اندوه.
پس از نماز امام‌زمان(عج) (دو رکعت نمازی که صد بار «ایاک نعبد و ایاک نستعین» خوانده می‌شود)
بعد از نماز جعفر طیار، در مجالس دشمن و مخالفان.
مکان‌های دعا: مسجدالحرام، عرفات، سرداب مقدس سامرا، حرم سیدالشهدا(ع)، حرم امام‌رضا(ع)، حرم امامین عسکریین(ع).
شرایط دعا: مداومت در دعا، دعا با تقوا، دعا به زبان آورده شود (در برخی موارد به‌صورت پنهانی و در برخی دیگر به‌صورت بلند)
توجه به دعا: دعا را با صدای بلند بخوانید یا به‌آرامی؛ هر دو نوع دعا وجود دارد.
دعاهای دسته‌جمعی و عمومی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
عادت‌کردن به دعا از سنین پایین (مهدکودک و پیش‌دبستانی) برای ایجاد فضایی مهدوی در زندگی.
حرم امام‌حسین(ع) نیزمانند سامرا ویران شده بود.افرادی که دراین حوادث جان خودرا فدای امام‌حسین(ع) کردند، اصحاب امام‌زمان(عج) هستند و به گردن ما حق دارند. شخصیت‌هایی مانند حاج‌قاسم سلیمانی، سیدحسن نصرا... و هاشم صفی‌الدین نیز به گردن ما حق دارند. اگر من هیچ کاری نمی‌توانم انجام دهم، یا به دلایلی نمی‌توانم، حداقل می‌توانم دعا کنم. حتی اگر پیرمرد یا پیرزن باشم، می‌توانم برای این افراد دعا کنم.
ما باید در مساجد برای فرج امام‌زمان(عج) دعا کنیم و از خدا بخواهیم که نصرت و موفقیت را برای شیعیان در لبنان، سوریه و سایر نقاطی که در چنگال دشمن هستند، فراهم کند. بسیاری از دوستان ما در شرایط سختی هستند و نیاز به کمک دارند. دعاکردن برای آنها هیچ هزینه‌ای ندارد و نیازی به امکانات خاص نیست. در تمام دعاها و نمازها، ما باید تبری کنیم از دشمنان امام‌زمان(عج) و از خدا بخواهیم که آنها را خوار و ذلیل کند. این باید ورد زبان تمام مجالس باشد. در تهران، با وجود ۲۷۰۰مسجد، می‌توانیم بعد از هر نماز، توسل به امام‌زمان(عج) و نفرین به دشمنان ایشان را انجام دهیم. اگر یکپارچه در این مملکت ناله و نفرین به دشمنان امام‌زمان(عج) و دعا برای فرج ایشان و یاری اصحاب امام‌زمان(عج) شود، وضعیت منطقه و کشور ما متفاوت خواهد شد. مرحوم صاحب مکیال‌المکارم نیز به این موضوع اشاره کرده‌اند وبرای دعا۹۰سرفصل و۱۲۳وجه لزوم دعا راذکر کرده‌اند.اینها همگی مستند به آیات وروایات هستند.
توجه به امام‌زمان(عج) در قرن اخیر مدیون شخصیت‌هایی است که از مکتب سامرا برخاسته‌اند. یکی از این شخصیت‌ها میرزای‌شیرازی است که فتوای تنباکو را صادر و مردم را به ترک استعمال توتون و تنباکو دعوت کرد. این نشان‌دهنده قدرت فقاهت و مرجعیت در شیعه است. حوزه علمیه سامرا بعد از هزار سال که شیخ‌طوسی مرکز آن را در نجف تأسیس کرد، به‌دلیل انتصاب خاصی که به امام‌زمان(عج) دارد، به مرکزیت حوزه تبدیل شد. ائمه ما غالبا در مدینه به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند و هرگاه به جایی تبعید می‌شدند، به مدینه بازمی‌گشتند. امام‌حسین(ع) نیز در عراق غریب شهید شدند، درحالی‌که کاشانه و زندگی‌شان در مدینه بود. هنگامی که حضرت خواستند بارها را بر زمین بگذارند، فرزندان‌شان گفتند: «بابا، ما را به حرم جدمان برگردان!» این نشان‌دهنده ترس و ناامیدی آنها از وضعیت موجود بود. تمام ائمه معصومین(ع) در مدینه متولد شده‌اند اما امام زمان (عج) به طور خاص در سامرا متولد شد و محل زندگی‌اش در عسکر بوده است. سرداب غیبت ایشان نیز در سامرا قرار دارد و این مکان بوی امام زمان را می‌دهد. در اینجا، حضرت حجت (عج) به عبادت و غیبت مشغول بودند. یکی از دلایل توجه به سامرا، همین ارتباط نزدیک با امام زمان است.
بزرگان و علمای ما، مانند میرزای شیرازی و همراهانش، توجه ویژه‌ای به هدایت جامعه شیعه به سمت امام زمان داشتند. یکی از شاگردان ایشان، مرحوم سید محمد فشارکی زمانی که وبا در سامرا شیوع پیدا کرده بود، به خانه میرزای شیرازی رفت و مشاهده کرد علما و مراجع در حال بحث هستند. در آن زمان، مردم به دلیل وبا به طور مکرر جان خود را از دست می‌دادند.
سیدمحمد فشارکی اعلام کرد که اگر مرا به‌عنوان فقیه جامع‌الشرایط می‌شناسید، از امروز تمام شیعیان سامرا باید زیارت عاشورا را به نیابت از نرجس خاتون، مادر امام زمان، بخوانند تا از خداوند بخواهند بلا را از شیعیان دور کند. از آن روز به بعد، هیچ شیعه‌ای به دلیل وبا فوت نکرد. حتی برادران اهل سنت نیز به زیارت عاشورا پیوستند و این فضا به برکت توسل به امام زمان شکل گرفت.
میرزای نوری که از شاگردان میرزای شیرازی بود، نیز در این زمینه فعالیت داشت و آثاری چون «صحیفه مهدویه» را نوشت. او در این کتاب به احادیث و نکات مرتبط با امام زمان اشاره کرده است. جد پدری ما، میر لوحی نیز در گذشته از بزرگان علمای شیعه بود و در گسترش تشیع در اصفهان نقش داشت.
از جمله شخصیت‌های دیگر، مرحوم آیت‌ا... سید ابوالقاسم حسینی دهکردی است که استاد مستقیم صاحب مکیال بوده و اجازه اجتهاد به جد مکیال داده است. این افراد همگی در گسترش توجه به امام زمان و تشیع در قرن‌های گذشته نقش داشته‌اند.در گذشته، اصفهان به‌عنوان مرکز حوزه علمیه شناخته می‌شد و طلبه‌ها از نقاط مختلف برای تحصیل به این شهر می‌آمدند. اکنون نیز قم به‌عنوان مرکز حوزه علمیه جهان اسلام شناخته می‌شود و این تاریخچه نشان‌دهنده اهمیت توجه به امام زمان در میان علمای شیعه است.
مرحوم ابوالقاسم حسین دهکردی نیز در زمینه توجه به امام زمان و اقامه شعر و توسل در اصفهان فعالیت‌های زیادی داشته است. ایشان کتاب «منبر‌الوسیله» را نوشته و از سامرا به اصفهان آمده است. همچنین، زمانی که صاحب مکیال کتاب «وظیفه‌الانام» را تألیف می‌کند، ایشان تقریظی بر آن می‌نویسد.
از دیگر بزرگان و مفاخر قرن گذشته اصفهان، مرحوم حاج آقا منیر است که از علمای برجسته و صاحب کرامات بوده و خاطرات زیادی از ایشان نقل شده است. حاج آقا منیر، استاد آیت‌ا... عظمی بروجردی نیز بوده و کرامات ایشان، مانند مرحوم سید حجت‌الاسلام شفتی در تاریخ حوزه نقل شده است.این شخصیت‌ها همگی در ایجاد توجه به امام زمان در خانه‌ها و زندگی مردم نقش داشته‌اند. در قرن گذشته اصفهان، بحث‌هایی درباره امام زمان مطرح و کتاب‌هایی نوشته می‌شد اما این مفاهیم به دل مردم نفوذ نمی‌کرد.
به عنوان مثال، مادربزرگ‌های ما معمولا جلساتی به نام «ختم انعام» در خانه‌هایشان برگزار می‌کردند. این روضه‌خوانی‌ها به قدری در دل خانواده‌ها جا افتاده که هیچ دشمنی نمی‌تواند آن را از بین ببرد. اگر ما بخواهیم جشن‌هایی برای امام زمان برگزار کنیم، باید این مراسم به شیوه‌ای مستند و با احترام انجام شود.
برای مثال، اگر کسی بخواهد مهمانی برگزار کند، می‌تواند قبل از صرف غذا، نماز بخواند و زیر آسمان، فرشی در حیاط بیندازد. در این مهمانی، حتی اگر پنج نفر هم باشند، می‌توانند با ذکر «یا صاحب الزمان» یا «بقیه‌ا...» فضای مجلس را معنوی‌تر کنند. این‌گونه می‌توانیم امام زمان را به زندگی‌مان بیاوریم و با برگزاری مراسمی در خانه، فضای معنوی و محبت به ایشان را در دل بچه‌ها و خانواده‌ها ایجاد کنیم. این سفره‌ها می‌توانند از یک مهمانی کوچک تا مراسم بزرگ‌تر گسترش یابند و امام زمان را در زندگی روزمره‌مان زنده نگه دارند.
برای ایجاد ارتباط با امام زمان، می‌توان از پروفایل‌های موبایل با عنوان «یا صاحب‌الزمان» استفاده کرد. به جای این‌که بچه‌ها صبح که چشم‌شان را باز می‌کنند، عکس‌های غیر مرتبط ببینند، بهتر است آیات قرآن و نام خداوند را در دید آنها قرار دهیم. مثلا آیه «بقیه‌ا... خیر لکم» را در جایی نصب کنیم تا وقتی بچه‌ها بیدار می‌شوند، اولین چیزهایی که می‌بینند خدا و آیات قرآن باشد. این داده‌ها به نوعی در وجود آنها نفوذ می‌کند.همچنین باید به بچه‌ها آموزش دهیم که غذایی که می‌خورند باید سالم و مفید باشد. به همین ترتیب، نباید اجازه دهیم اطلاعات نادرست و مسموم به ذهن و قلب آنها وارد شود. در گذشته، مادرم به ما یاد می‌داد که نماز صبح را بخوانیم و پس از آن دو رکعت نماز توسل به امام زمان را انجام دهیم. این عادت‌ها باید در خانواده‌ها نهادینه شود.
مادران می‌توانند با برگزاری جشن‌ها، مراسم روضه‌خوانی و حتی در مراسم عقد فرزندان، فضایل امام زمان را بیان کنند. مثلا در یک مجلس جشن، می‌توانند یک دقیقه از وقت مجلس را به ذکر دعا برای امام زمان اختصاص دهند. امام صادق(ع) فرموده‌اند که اگر در دوره غیبت گرفتار شدیم، باید بگوییم: «یا‌ا...، یا رحمان، یا رحیم، یا مقلب القلوب، ثبت قلبی علی دینک» این دعا می‌تواند به حفظ دین و ایمان کمک کند.باید به بچه‌ها یاد بدهیم که پس از هر نماز، دست‌شان را بلند کنند و این دعاها را بخوانند. این دعاها مانند یک قایق نجات در دریا هستند که به ما کمک می‌کنند از خطرات نجات پیدا کنیم. همچنین، باید به جوانان و نوجوانان یادآوری کنیم در محیط‌های مختلف، نام امام زمان را به نمایش بگذارند. مثلا در ساختن ساختمان‌ها، نام «یا صاحب‌الزمان» را در بالا بنویسند تا روزانه میلیون‌ها نفر آن را ببینند.این کارها به ما کمک می‌کند تا نسل جدیدی دلبسته و شیفته امام زمان تربیت کنیم.
در این راستا، شما اشاره کردید که در دوران امامت امام رضا(ع) و در مورد مکارم اخلاقی، کارهایی در حال انجام است. در نظر دارید که این مباحث در قالب یک درسنامه برای طلاب و دانشگاه‌ها ارائه شود. این درسنامه می‌تواند شامل کتاب‌ها و مطالب مرتبط باشد.
اصحاب رسانه نیز می‌توانند در مورد مناسبت‌ها، مانند غدیر، فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و سخنرانی‌های مرتبط تولید کنند. این‌گونه می‌توان کتاب «مکیال المکارم» را به مخاطب معرفی کرد. برخی از فضلا نیز به بازخوانی و ترجمه آثار قدیمی پرداخته‌اند که می‌تواند در به روزرسانی این مطالب کمک کند.این تلاش‌ها به ما کمک می‌کند تا مفاهیم دینی را به شکل جذاب‌تری به نسل‌های آینده منتقل کنیم.وقتی به مطالبی که ایشان درباره وظایف ما آورده‌اند نگاه می‌کنیم، می‌بینیم ایشان حدود ۸۰ مطلب را مطرح کرده‌اند. اگر بتوانیم روایات مرتبط را زیر این مطالب بیاوریم، بسیار خوب خواهد بود. این کار می‌تواند به افرادی که شک دارند، کمک کند تا بفهمند واقعا ایشان از کجا این ۹۰ فایده برای دعا را آورده‌اند.اضافه کردن این روایات به متن کتاب به صورت مستقیم صحیح نیست، زیرا این کتاب باید بدون تغییر باقی بماند اما می‌توانیم این مطالب را به‌عنوان پاورقی یا ملحقات در پایان کتاب قرار دهیم.هرچه بیشتر روی «مکیال» کار کنیم، در واقع به مفهوم «امام زمان» نزدیک‌تر می‌شویم. به‌عنوان یک‌فرد رسانه‌ای، پیشنهاد من این است که دوستانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، این مطالب را به عرصه عمومی بیاورند. ما در روزنامه‌ها همین کار را انجام می‌دهیم و ستون‌هایی ایجاد کرده‌ایم که مخاطبان فرهیخته بسیاری دارند. برخی از این ستون‌ها را نصب می‌کنند و این کار بسیار ارزشمند است.این‌که فقط به ۵۰۰۰ نفر در یک مسجد یا دانشگاه برسیم کافی نیست. گاهی اوقات در منبر و محراب خودم می‌بینم که مخاطبان زیادی به دنبال من می‌آیند اما افرادی که به مسجد نمی‌آیند، معمولا پای تلویزیون هم نمی‌نشینند. به قول امیرالمؤمنین(ع)، پیامبر به‌عنوان طبیب دوار (سیار) دنبال مردم می‌رفت.کار شما بسیار ارزشمند است و ممکن است در روز قیامت، تأثیر بیشتری نسبت به سخنرانی‌های من داشته باشد. امام زمان نیز به اعمال شما نظر دارد.خداوند همیشه نگه دار ماست و باید به این حقیقت ایمان داشته باشیم.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
افزایش امنیت ملی کشور با حضور گسترده مردم | افزایش مسئولیت کارگزاران کشور
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
تصمیمات اشتباه ترامپ تحت تاثیر لابی صهیونیست
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
پیام عقبنشینی ترامپ برای غرب‌زدگان
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
پیروزی‌های سریالی مردم فلسطین
گفت و گو
فرشید طالبی در گفت و گو با «جامجم» مطرح کرد
پرسپولیس و سپاهان ۱۰۰ نیستند
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
افزایش امنیت ملی کشور با حضور گسترده مردم | افزایش مسئولیت کارگزاران کشور
در گفتوگوی اختصاصی «جامجم» با دبیر شورایعالی امنیت ملی مطرح شد