جاودان زی ‌ای زبان دانش و فرزانگی!

در مقابل، زبان‌هایی که دیگر گویشوری ندارند و فهم و ترجمه آنها تنها از طریق متخصصان زبان امکان‌پذیر است، زبان‌های مرده محسوب می‌شوند. زبان‌های «اکدی»، «عیلامی» و «سومری» در حوزه تمدنی ایران و زبان «سانسکریت» در هند و «لاتین» در مغرب‌زمین نمونه‌هایی از زبان‌های مرده هستند. با این‌حال، برخی زبان‌شناسان، زبان‌هایی را که بقایا و آثار آنها در زبان‌های زنده امروزی دیده می‌شود، کاملا مرده نمی‌دانند. برای مثال، زبان سانسکریت که ردپای آن در زبان‌های هندی باقی مانده، یا زبان لاتین که در زبان‌های فرانسوی، ایتالیایی و دیگر زبان‌های رومی دیده می‌شود. همچنان در ساختار و واژگان این زبان‌ها زنده‌اند. به همین ترتیب، حتی «پارسی باستان» را که سه‌هزار سال از عمر آن می‌گذرد و در روندی طبیعی به دوره‌های میانه و جدید تحول یافته، نباید در گروه زبان‌های مرده قرار گیرد. در مقابل، زبان‌هایی مانند اکدی که هیچ اثری از آنها در زبان‌های امروزی در حوزه تمدنی ایران و میان‌رودان باقی نمانده است، بدون تردید از زبان‌های مرده محسوب می‌شوند. 
     
ویژگی‌های زبان‌های زنده
زبان‌های زنده و کارا دارای چند ویژگی مهم هستند: در طول زمان تغییر می‌کنند و واژگان و ساختارهای جدید و متناسب با نیازهای روز را می‌پذیرند. به‌عنوان مثال، واژه‌های «تلویزیون»، «رادیو» و «اینترنت» که در گذشته وجود نداشته‌اند، امروزه به بخش جدانشدنی از زبان‌های زنده تبدیل شده‌اند. زبان زنده، گویشورانی دارد که آن را در یکی از کارکردهای زبان مادری، زبان ملی یا زبان میانجی و فراگویشی به کار می‌برند. انعطاف‌پذیری و سازگاری دارند و توانایی وام‌گیری، ترکیب‌پذیری و ایجاد ساختارهای جدید را دارند.زبان‌های زنده در مناطق مختلف لهجه‌ها و گویش‌های متنوع و گونه‌های متفاوت دارند، مانند لهجه‌های مصری، عراقی و لبنانی در زبان عربی. 
     
چرا زبان فارسی زنده است؟
با توجه معیارهایی که برشمردم، می‌توان گفت که زبان فارسی یک زبان زنده و پویا است، زیرا:
گویشوران بومی دارد‌؛ مردمانی که بیش از سه هزار سال با تحولات زبان همراه بوده و آن را تا امروز حفظ کرده‌اند. 
در مسیر تکامل تاریخی قرار گرفته است‌؛ از دوره باستان به میانه و سپس به فارسی جدید رسیده و در هزار و دویست سال گذشته در دوره جدید نیز تحولات و تغییرات سبکی را تجربه کرده است. 
نقش ارتباطی دارد‌؛ در ایران، تاجیکستان، افغانستان، بخش‌هایی از آسیای میانه و شبه‌قاره زبان رسمی، اداری و ارتباطی است و کاربرد گسترده دارد. 
دارای گویش‌ها و لهجه‌های متنوع از جمله دری، تاجیکی، یزدی، اصفهانی، کرمانشاهی و... است. 
انعطاف‌پذیری بالایی دارد‌؛ توانایی وام‌گیری از زبان‌های عربی، ترکی، انگلیسی و فرانسوی را دارد و بسیاری از این واژگان را جذب کرده و به‌کار گرفته است. 
دارای منابع مکتوب غنی است‌؛ آثار ادبی، تاریخی، فلسفی و دینی فراوانی دارد که به حفظ و استمرار زبان کمک کرده‌اند. 
در سپهر رایانه حضور گسترده‌ای دارد‌؛ زبان فارسی یکی از پرکاربردترین زبان‌ها در شبکه‌های اجتماعی و سپهر رایانه است. دارای منابع آموزشی مدون است و برای آموزش و یادگیری زبان فارسی، منابع بسیاری وجود دارد که نشان‌دهنده استمرار و پویایی آن است. الفبای اختصاصی دارد و برخورداری از خط و الفبای ویژه است که نشان‌دهنده استقلال، پایداری و هویت غیروابسته است. 
     
حفظ پویایی زبان فارسی
کوتاهی و سهل‌انگاری در پاسداری از زبان ملی جایز نیست. اکنون زبان فارسی مسیری طولانی را زنده و پویا گذرانده است، تداوم این راه نیازمند تولید محتوای فاخر و ارزشمند، نوآوری‌های زبانی، بازتولید مستمر واژگانی و تحول نوبه‌نو در سبک‌های زبانی است. همان‌طور که در طول تاریخ، زبان فارسی با تحولات واژگانی، سبکی و ساختاری توانسته است خود را زنده و استوار نگه دارد، در حال و آینده نیز نیازمند مراقبت پیگیر برای جلوگیری از رخنه فساد و فرسایش است تا این زبان شیرین و شکرین بتواند پاسخگوی نیازهای هویتی، ارتباطی و ادبی حوزه ایران فرهنگی باشد.