نقش روسیه در مذاکرات ایران و آمریکا؛ گمانه‌زنی‌ها و واقعیت‌ها

سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز در صحبت‌هایی معنادار گفته: براین باوریم که روسیه درآینده نیز به ایفای نقش مهم خود درمسأله هسته‌ای ایران ادامه خواهد داد.مسلما‌همواره نقش مثبت وسازنده روسیه رابه‌یاد داریم وفکرمی‌کنیم دوستان روس‌ ما نیز آماده‌اند در صورتی که نیاز باشد، نقش سازنده خود راایفا کنند.این شایعات با سفر اخیر هیثم بن طارق آل‌سعید، سلطان عمان به روسیه به منظور دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه قوت گرفته؛ به شکلی که رسانه‌های بین‌المللی ازنقش پررنگ مسکودرآینده مذاکرات‌هسته‌ای سخن به میان می‌آورند.
پس ازاتمام دوردوم گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در موضوع هسته‌ای در پایتخت ایتالیا، رسانه‌های غربی و پس از آن رسانه‌های روسی بر این موضوع دامن زدند که مسکو کلید اصلی حل یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های بین‌المللی یعنی موضوع هسته‌ای ایران میان تهران و واشنگتن است. 
به نوشته گاردین، در شرایط فعلی دو موضوع بسیار پیچیده می‌تواند هرگونه مذاکره میان ایران و آمریکا را به تلاشی بی‌سرانجام منجر کند؛ موضوع اول، میزان اورانیوم غنی شده با درصد بالا در ایران و موضوع دوم، ارائه تضمین‌های معتبر به تهران برای عدم خروج ایالات‌ متحده از هرگونه توافق یا جبران خسارت‌های مالی در صورت تکرار بدعهدی‌های واشنگتن است. این در حالی است که ایران به‌دلیل بی‌اعتمادی به آمریکا تلاش دارد ذخایر اورانیوم غنی شده در کشورمان حفظ شود و از سوی دیگر طرف آمریکایی خواهان از بین بردن تمام ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰درصد یا حداقل انتقال آن به کشوری ثالث است. 
طبق آنچه ازسوی تیم‌مذاکره‌کننده ایران بیان‌شده،یکی ازدلایل اصلی تهران برای ورود به‌هرگونه گفت‌وگوباطرف آمریکایی، دریافت تضمین‌هایی در این خصوص بوده که هدف واشنگتن از گفت‌وگوها از بین بردن کامل برنامه هسته‌ای ایران نیست. 
از منظر رسانه‌های غربی به‌ویژه گاردین یکی از نقش‌های مهمی که روسیه می‌تواند در روند اجرای توافق جدید هسته‌ای ایران و آمریکا ایفا کند میزبانی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران است.ازمنظرآمریکایی‌ها،مسکو به‌عنوان شریک راهبردی ایران می‌‌تواند گزینه مناسبی برای این امر باشد.درهمین ارتباط گفته می‌شود سفر استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در گفت‌وگوهای واشنگتن_ تهران به مسکو درست یک‌روز قبل از آغاز گفت‌وگوهای غیرمستقیم دور اول به‌منظور جلب رضایت کرملین بوده و از سوی دیگر یکی از دلایل سفر عراقچی به روسیه، گفت‌وگو با مقامات روسی در همین زمینه بوده است اما نقش مهم‌تری که به مسکو پیشنهاد شده و می‌تواند در شرایط فعلی حلقه تحریم‌های سیاسی غرب را بر ضدروسیه بشکند، واگذاری وظیفه داوری میان تهران و واشنگتن بر سر توافق هسته‌ای است.
یکی از دغدغه‌های اصلی جمهوری اسلامی در گفت‌وگوهای جدید با ایالات متحده، دریافت تضمین‌های معتبر به‌منظور اجرای مفاد توافق از سوی واشنگتن و جبران خسارت در صورت خروج این کشور از توافق احتمالی آینده است. به همین منظور، یکی از طرح‌های ارائه شده از سوی جمهوری اسلامی، تصویب هرگونه معاهده میان دو کشور در کنگره آمریکاست.رسانه‌های غربی معتقدند ترامپ به‌دلیل فشارهای بیش ازحد لابی‌های صهیونیستی بر اعضای کنگره توان تصویب این معاهده را نخواهد داشت. به‌گفته این رسانه‌ها، طرحی دیگر که از سوی آمریکایی‌ها ارائه شده این است که در صورت خروج واشنگتن از توافق، این کشور جبران خسارت‌های تهران را برعهده بگیرد که البته به‌دلیل عدم وجود سازوکارها و سازمان‌های معتبر در این زمینه این طرح نیز غیرعملی خواهد بود. 
گزینه سوم مطرح شده این است که در صورت هرگونه نقض توافق ازسوی آمریکا، روسیه به‌عنوان میزبان ذخایر اورانیوم اختیار دارد تمام ذخایر غنی شده ایران را به تهران تحویل دهد. بنابراین حق داوری میان دو کشور به‌طور کامل در اختیار مسکو قرار خواهد گرفت.چنین سازوکاری می‌تواند به‌صورت بالقوه به روسیه نقشی محوری در روابط آینده ایران و آمریکا دهد و به‌صورت طبیعی نقش آلمان، فرانسه و بریتانیا را که به‌نوعی ضمانت‌کنندگان معاهده شکست‌خورده برجام بودند، متوقف کند.