نمایشگاه کتاب به روایت آمار

بنا بر اعلام موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، درنمایشگاه امسال بخش حضوری نمایشگاه پررنگ‌تر ازهمیشه بود و برای نخستین‌بار میزان فروش دربخش مجازی ازبخش حضوری به‌صورت محسوس پیشی‌ گرفت. افزایش حدود ۹۸درصدی فروش در بخش مجازی نشان می‌دهد از این به بعد، شاهد نمایشگاهی خلوت‌تر هستیم و بار اصلی فروش کتاب به‌جای حضوری، غیرحضوری خواهد بود. به‌همین‌دلیل ایده‌هایی درباره ضرورت جداکردن زمان نمایشگاه مجازی مطرح شده است.این ایده طرفدارانی دارد ازجمله معاون امور ناشران نمایشگاه کتاب تهران، مهدی اسماعیلی‌راد که نماینده صنوف ناشران در تیم برگزارکننده نمایشگاه بود، با ابراز نگرانی از خلوت‌شدن نمایشگاه در سال‌های آینده به وزارت ارشاد پیشنهاد داد نمایشگاه مجازی در زمانی غیر اززمان برگزاری نمایشگاه در اواسط اردیبهشت برگزار شود. این ایده همچنین می‌تواند جلوی ضرر بیشتر کتابفروشی‌ها، سایت‌های فروش کتاب و مراکز پخش را هم بگیرد. مخالفان این ایده معتقدند نباید نمایشگاه حضوری و مجازی را رقیب هم دید، بلکه این دو رویداد مکمل هم هستند. مخاطبان در نمایشگاه حضوری با حال‌وهوای نشر و آثار تازه‌منتشرشده آشنا می‌شوند و با نویسندگان، مترجمان و تصویرگران به‌صورت رودررو ارتباط برقرار می‌کنند اما برای خرید، ترجیح می‌دهند از طریق سایت فروش مجازی خرید کنند و کتاب‌ها را از طریق پست در خانه خود تحویل بگیرند، ضمن این‌که فروش مجازی به عدالت فرهنگی نزدیک‌تر است و امکان دسترسی به کتاب برای همه دوستداران آن در سراسر ایران را فراهم می‌کند. 
     
افزایش سرسام‌آور قیمت کتاب
در این مطلب قصد داریم با مقایسه میان دو سال پی‌درپی برگزاری نمایشگاه، درخصوص موفقیت یا ناکامی آن قضاوت کنیم.  این نکته را باید اضافه کرد که به نظر می‌رسد آمار تعداد بازدیدکنندگان امسال براساس آنچه اعلام شده با مشاهدات خبرنگار ما و اغلب شرکت‌کنندگان در نمایشگاه مغایرت دارد و به نظر می‌رسد نمایشگاه امسال از سال قبل، به صورت محسوسی خلوت‌تر بود. 
اما سری به آمارهای فروش بزنیم و ببینیم تفاوت این دو سال در آمار فروش چقدر است. البته ما قصد داشتیم درباره تعداد نسخه‌های فروش هم آماری ارائه کنیم اما در این زمینه آمارهای متعدد و ضدونقیضی ارائه شده است. برای مثال در پایان نمایشگاه سال گذشته علی رمضانی، قائم‌مقام و سخنگوی وقت نمایشگاه طی یادداشتی در شبکه‌های اجتماعی مدعی شد تعداد نسخه‌های خریداری‌شده حدود ۳.۵میلیون نسخه تخمین زده می‌شود.
براساس اعلام او، نسخه‌های بخش مجازی به‌صورت دقیق یک‌میلیون و۳۶۲هزارنسخه ونسخه‌های بخش حضوری براساس تخمین براساس میانگین قیمت نسخه‌های فروش‌رفته در بخش مجازی، دومیلیون و ۱۱۷هزار نسخه بوده است. 
اما آمار جدیدی که موسسه خانه کتاب منتشرکرده نسخه‌های کتاب فروش‌رفته در سال گذشته را در بخش مجازی یک‌میلیون و ۲۹هزار و ۴۵۰نسخه اعلام کرده است که با عدد اعلام‌شده توسط قائم‌مقام نمایشگاه سال گذشته بیش از ۳۰۰هزار نسخه تفاوت دارد. 
نکته قابل توجه این است که در بخش فروش مجازی با رشد ۹۷.۷درصدی مواجه بوده‌ایم که عدد بسیار بزرگی است. البته در بخش فروش حضوری نیز رشد ۲.۶درصدی و درخصوص تعداد جلدهای فروش‌رفته نیز ۷۵درصد رشد را شاهدیم و براساس اعلام خانه کتاب درمجموع فروش در نمایشگاه سی‌وششم نسبت به سال گذشته ۵۷.۳درصد رشد داشته است.
این درحالی‌است که بدانیم میانگین قیمت کتاب در اردیبهشت سال گذشته ۱۴۰هزارتومان و در اردیبهشت امسال ۲۶۰هزار تومان بوده است. به عبارت دیگر، بخش مهمی از این افزایش فروش ناشی از افزایش حدود ۸۸درصدی قیمت کتاب در این یک‌سال است و نباید به آمارهای فروش زیاد دل خوش کرد.