دولتمردان انگلیسی هنگام اجرای دستور خروج از فلسطین در۱۴می۱۹۴۸(۲۴اردیبهشت ۱۳۲۷) احتمالا تصور نمیکردند که هفت دهه بعد، نوادگان هاگانا (شاخه نظامی سازمان صهیونیستی که همزمان علیه استعمار انگلستان و مبارزان فلسطینی فعالیت میکرد) به چالشی راهبردی برای سیاستهای لندن تبدیل شوند.در راستای این روند، دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا روز سهشنبه مذاکرات مربوط به توافقنامه تجارت آزاد (FTA) بین لندن و تلآویو را به حالت تعلیق درآورد.
وی با محکومکردن سخنان اخیر وزرای اسرائیلی درباره «پاکسازی نوار غزه از طریق اخراج فلسطینیها»، این مواضع را «منزجرکننده، وحشتآور و افراطی» توصیف کرد. همزمان، نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل هم برگزار شد.در این نشست، به پیشنهاد کاسپر فلدکمپ، وزیر امور خارجه هلند تصمیم گرفته شد موافقتنامه تجاری اتحادیه اروپا با اسرائیل مورد بازبینی قرار گیرد. این پیشنهاد با حمایت ۱۷ کشور از ۲۷ عضو اتحادیه اروپا مواجه شد.
نکته حائز اهمیت آنکه اتحادیه اروپا با در دستداشتن سهم ۳۲ درصدی از کل تجارت کالایی اسرائیل در سال ۲۰۲۴، مهمترین شریک تجاری تلآویو محسوب میشود.واضح است که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی با وابستگی به وزرای افراطی کابینه جنگ از جمله اسموتریچ وبنگیویر (که خواستار اشغال کامل نوار غزه و کرانه باختری هستند) بسترساز انزوای دیپلماتیک فزاینده تلآویو شده و این روند همزمان با افزایش نفوذ سیاسی مسلمانان در دولتهای اروپایی و آمریکایی در حال تشدید است.
جوامع مسلمان؛ اقلیتی تأثیرگذار در غرب
کاهش نرخ زادوولد و کمبود نیروی کار یدی (کارگران بخشهای تولیدی و خدماتی) در کشورهای توسعهیافته غربی، از اواخر قرن بیستم موجب شد سیاستمداران اروپایی به پذیرش مهاجران از کشورهای درحالتوسعه برای حفظ نرخ رشد اقتصادی روی آورند. در این زمینه، انگلستان عمدتا مهاجران موردنیاز خود را از مستعمرات سابق، بهویژه شبهقاره هند (هند، پاکستان و بنگلادش) جذب کرد که سهم قابلتوجهی از این افراد را مسلمانان یا اشخاص دارای گرایشهای همدلانه با جهان اسلام تشکیل میدادند. براساس آمارهای رسمی در سال ۲۰۲۳، جامعه ۴.۱میلیون نفری مسلمانان انگلیس که ۶.۳ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل میدهند، به یکی از بازیگران مؤثر در عرصه سیاسی این کشور تبدیل شدهاند. نیمی از این جمعیت در لندن متمرکز هستند و با تشکیل ائتلافی گسترده همراه با نهادهای مدنی مانند جنبش همبستگی با فلسطین (PSC)، سازمان چپگرای مومنتوم و هواداران جرمی کوربین، نقش تعیینکنندهای در مخالفت با سیاستهای اسرائیل ایفا میکنند.این ائتلاف که از سال ۲۰۱۵ بهتدریج نفوذ خود را افزایش داده، توانسته است در شوراهای محلی لندن قطعنامههای متعددی را بهتصویب برساند، بر مواضع حزب کارگر تأثیر بگذارد و تظاهراتهای گستردهای را در حمایت از مردم فلسطین سازماندهی کند. فعالیتهای این گروهها در کنار افزایش آگاهی عمومی درباره بحران فلسطین، دولت بریتانیا را تحت فشار قرار داده تا در سیاستهای خود نسبت به اسرائیل تجدید نظر کند.
تعلیق موافقتنامه تجاری
دیوید لامی تحت فشار افکار عمومی در سخنان خود خطاب به پارلمان، نخستوزیر بنیامین نتانیاهو را متهم کرد که «قصد دارد ساکنان غزه را از خانههایشان به گوشهای از این منطقه در جنوب رانده و تنها بخش ناچیزی از کمکهای مورد نیازشان را در اختیارشان قراردهد.»وزیر امور خارجه انگلیس با تأکید بر مواضع خود افزود: «اظهارات وزیر اسموتریچ درباره پاکسازی قاطع غزه، محو کامل زیرساختهای باقیمانده و کوچ اجباری فلسطینیان به کشورهای ثالث را باید صریحا به همان معنای واقعیشان بفهمیم: اینگونه اقدامات، نمونه بارز افراطگرایی نظاممند است که خطری ملموس برای ثبات منطقه محسوب میشود. چنین رفتاری عمیقا انزجارآور و وحشتانگیز است ومن به شدیدترین شکل ممکن آن را محکوم میکنم.»وی اعلام کردکه انگلستان«همکاریهای خود بااسرائیل»را درچارچوب برنامه موسوم به«نقشهراه ۲۰۳۰ برای روابط دوجانبه» مورد بازنگری قرار خواهد داد و تأکید کرد: «اقدامات دولت نتانیاهو این بازنگری را ضروری ساخته است.»
تحریم وزرای کابینه نتانیاهو در دست بررسی
منابع مطلع در دولت انگلیس از بررسی اعمال تحریم علیه چند وزیر ارشد افراطی کابینه رژیمصهیونیستی خبر دادهاند؛ اقدامی که در صورت اجرا، بیانگر تشدید فشار دیپلماتیک لندن علیه تلآویو در پی گسترش حملات نظامی در غزه و تشدید خشونتهای شهرکنشینان در کرانه باختری خواهد بود؛ همچنین لندن درحال بررسی امکان بهرسمیتشناختن رسمی کشور فلسطین در نشست آتی سازمانمللاست.