پاسخ به شبهات از منبر تا فضای مجازی

سازمان بسیج اساتید، طلاب و روحانیون کشور در راستای تشکیل بسیج مستضعفین و به فرمان حضرت امام‌خمینی(ره)، با هدف پاسداری از این نقش تاریخی شکل‌گرفت تا روحانیون، دوشادوش مردم، در عرصه‌های مختلف فرهنگی، جهادی و اجتماعی حضور فعال داشته باشند. گفت‌وگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد محمودزاده، جانشین این سازمان، فرصتی مغتنم برای واکاوی فلسفه تشکیل بسیج طلاب، بررسی نقش روحانیت در دفاع‌مقدس و تبیین مأموریت‌های امروز این نهاد در مقابله با تهدیدات و ترویج فرهنگ انقلابی است؛ گفت‌وگویی اختصاصی با روزنامه جام‌جم که در ادامه می‌خوانید. 

لطفا برای شروع، درباره فلسفه تشکیل سازمان بسیج اساتید، طلاب و روحانیون و نقش تاریخی روحانیت در انقلاب اسلامی توضیح دهید.
اصل تشکیل بسیج مستضعفین و همچنین در تداوم آن سازمان بسیج طلاب و روحانیون به فرمان حضرت امام‌خمینی (ره) و با دوراندیشی و حکمت ایشان شکل‌گرفت تا روحانیت، به‌عنوان یکی از ارکان انقلاب اسلامی، نقش مؤثر خود را در عرصه‌های مختلف ایفا کند. حوزه‌های علمیه شیعه مفتخرند که علما و روحانیون در همه فرازونشیب‌های تاریخ، دوشادوش مردم در میدان‌های مختلف حضور داشته‌اند. این حضور در دوران دفاع‌مقدس به اوج خود رسید؛ به‌طوری‌که ۴۰۰۰ شهید روحانی تقدیم انقلاب شد. این آمار، با توجه به جمعیت طلاب آن زمان، نشان می‌دهد روحانیت همواره در خط مقدم دفاع از انقلاب و مردم بوده است.

 به نظر شما چه عواملی باعث شد تا روحانیت چنین حضور پررنگی در دفاع‌مقدس داشته باشد؟
روحانیت شیعه هیچ‌گاه خود را جدا از مردم ندانسته است. در اوایل انقلاب اسلامی، حدود ۲۵هزار طلبه در حوزه‌های علمیه مشغول تحصیل یا در مناصب دینی بودند. با وجود این، ۴۰۰۰ نفر از این جمعیت اندک در راه دفاع از انقلاب به شهادت رسیدند و ۱۲۲ آزاده و ۲۴۲ جانباز با درصد جانبازی بالا، تقدیم انقلاب شد. این آمار نشان‌دهنده ایثارگری و فداکاری بی‌نظیر است. از مراجع عظام تقلید و اساتید برجسته اخلاق تا طلاب پایه‌های اول و دوم که حتی فرصت اتمام دروس خود را نیافتند و به جبهه‌ها شتافتند، همه در این مسیر نقش داشتند. این حضور، ریشه در باور عمیق روحانیت به دفاع از حق و ایستادگی در برابر ظلم دارد.

نقش سازمان بسیج طلاب و روحانیون را در شرایط امروز جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سازمان بسیج طلاب و روحانیون، امروز وظیفه دارد فرهنگ و تفکر بسیجی را در میان طلاب و روحانیون تبیین کرده و آن را گسترش دهد. این سازمان نقش مکمل حوزه‌های علمیه را ایفا می‌کند و با پاسداری و دفاع مجاهدانه از اندیشه‌های اسلامی، ولایی و انقلابی، زمینه‌ساز حضور همه‌جانبه طلاب در عرصه‌های مورد نیاز انقلاب است. این رسالت با خودسازی در حوزه‌های علمیه آغاز می‌شود. رهبر معظم انقلاب بار‌ها تأکید کرده‌اند که «حوزه‌های علمیه باید انقلابی بمانند» و این امر نیازمند سازماندهی دقیق و مستمر است.

 به فرمایش حضرت امام‌خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب درباره بسیج طلاب و روحانیون اشاره کردید. لطفا بیشتر دراین‌باره توضیح دهید.
حضرت امام‌خمینی (ره) در پیام معروف خود در دوم آذر ۱۳۶۷، بسیج را «لشکر مخلص خدا» و «شجره طیبه» توصیف کردند و فرمودند: «من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می‌خورم.» ایشان تأکید کردند که طلاب علوم دینی و دانشجویان موظفند با تمام توان از انقلاب اسلامی دفاع کنند. این سخنان، ضرورت تشکیل بسیج طلاب و روحانیون را برای دفاع از استقلال نظام و جلوگیری از نفوذ دشمنان برجسته می‌سازد. رهبر معظم انقلاب نیز حوزه علمیه قم را موتور محرکه انقلاب دانسته و بر نقش حوزه‌ها به‌عنوان خط مقدم مقابله با تهدیدات دشمن تأکید دارند. این بیانات، وظیفه سنگینی بر دوش روحانیت قرار می‌دهد تا همیشه آماده دفاع از ارزش‌های انقلاب باشند.

 به منشور نوین روحانیت که رهبر معظم انقلاب در یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم صادر کردند اشاره کردید. این منشور چه محور‌هایی دارد و چه تأثیری بر فعالیت‌های امروز سازمان بسیج طلاب و روحانیون گذاشته است؟
پیام رهبر معظم انقلاب به مناسبت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، در حقیقت به مثابه «منشور نوین روحانیت است» و پنج محور اصلی دارد:
۱. حوزه به‌عنوان مرکزی علمی با تخصص‌های معین
۲. مرکزی برای تربیت نیرو‌های متعهد و کارآمد جهت هدایت دینی و اخلاقی جامعه
۳. خط مقدم جبهه تقابل با تهدید‌های دشمن
۴. مرکزی برای تولید و تبیین اندیشه‌های اسلامی در باب نظامات اجتماعی و سیاسی
۵. قله نوآوری‌های تمدنی و آینده‌نگری در چارچوب پیام جهانی اسلام
این محور‌ها به‌صورت مدون در قالب اسناد و فایل‌های ارائه‌شده در دسترس است و طلاب می‌توانند از آن بهره ببرند. شاه‌بیت این پیام، نقش حوزه‌های علمیه به‌عنوان «خط مقدم مقابله با تهدیدات دشمن» است که وظیفه‌ای سنگین و خطیر بر دوش روحانیون قرار می‌دهد.
در همین ارتباط لازم است توجه داشته باشیم حضرت امام خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب در پیام خود به‌مناسبت همایش بین‌المللی یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم به «منشور نوین روحانیت» اشاره کردند و همان‌گونه که گفتم این پیام به‌عنوان سندی راهگشا برای حوزه‌های علمیه در پنج محور اصلی تدوین شده که هرکدام به‌صورت مدون در قالب اسناد و فایل‌های ارائه‌شده در دسترس است و طلاب می‌توانند از آن بهره ببرند. در این میان، شاه‌بیت پیام رهبر انقلاب، نقش حوزه‌های علمیه به‌عنوان خط مقدم مقابله با تهدیدات دشمن است که وظیفه‌ای سنگین و خطیر بر دوش روحانیون قرار می‌دهد. درحقیقت در این سند به نقش روحانیون به‌عنوان «مجاهدان فرهنگی» اشاره شده و بر لزوم حضور فعال و مؤثر آنان در عرصه‌های فرهنگی و انقلابی تأکید کرده‌اند. اتفاقی که فرصتی مغتنم برای یادآوری عظمت نیروی عظیم روحانیت است که در تاریخ این سرزمین ریشه داشته و امروز تحت هدایت رهبر معظم انقلاب، با منشوری نوین و به‌روز، متناسب با نیاز‌های زمان پیش می‌رود. عنوان مجاهدان فرهنگی درواقع بازتاب‌دهنده تعهد و آمادگی سازمان بسیج طلاب و روحانیون برای ایفای نقش در مسیر آرمان‌های انقلاب اسلامی است.
 فعالیت‌های سازمان بسیج طلاب و روحانیون در عرصه‌های فرهنگی، جهادی و اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ لطفا به نمونه‌هایی از این فعالیت‌ها اشاره بفرمایید. 
حضور طلاب بسیجی در صحنه‌های مختلف امروز زبانزد خاص و عام است. به‌عنوان نمونه، جمعیت کثیری از طلاب در تهران و شهرستان‌ها در زمینه ترویج نظام قرآنی فعالیت‌های چشمگیری داشته‌اند. جشنواره‌های قرآنی در سطوح مختلف برگزار شده که طلاب در هسته‌های قرآنی نقش‌آفرینی کرده‌اند. در عرصه‌های جهادی و سازندگی، از جمله امدادرسانی در سیل، زلزله و بحران کرونا، طلاب بسیجی پیشگام بوده‌اند و حتی شهدایی در این راه تقدیم کرده‌اند. این حضور پیشاپیش و دوشادوش مردم نشان‌دهنده روحیه انقلابی و ایثارگر طلاب است. 

نقش طلاب و روحانیون در برنامه‌های فرهنگی مانند راهیان نور چگونه است؟ 
برنامه‌های راهیان نور یکی از مهم‌ترین عرصه‌های فرهنگی است که روحانیون در آن نقش کلیدی دارند. در هر اتوبوس راهیان نور، حضور یک روحانی_ چه برادر و چه خواهر_ برای تبیین ارزش‌های انقلاب و دفاع‌مقدس ضروری است. این برنامه‌ها برای دانش‌آموزان، دانشجویان یا اقشار مختلف با همراهی روحانیون به‌عنوان مبلغین دینی اثرگذاری بیشتری پیدا کرده و در سال‌های اخیر نمود بیشتری داشته است. انتقال فرهنگ ایثار و شهادت به نسل جوان از طریق این برنامه‌ها، یکی از دستاورد‌های مهم سازمان بسیج طلاب و روحانیون است. 

درباره شهدای شاخص طلاب و نقش آنان در الگوسازی برای نسل جوان توضیح دهید. 
معرفی شهدای شاخص طلاب یکی از برنامه‌های مهم ماست. به‌عنوان مثال شهید ابوتراب عاشوری به‌عنوان شهید شاخص سال گذشته معرفی شد و جشنواره ورزشی طلاب در مشهد به‌نام او برگزار شد. این جشنواره که در سطوح شهرستانی، استانی و کشوری برگزار شد، ظرفیت بالای طلاب در رشته‌های ورزشی، به‌ویژه فوتبال را نشان داد. برای سال جاری نیز شهید کمال قاسمی از استان آذربایجان غربی به‌عنوان شهید شاخص معرفی شده که قرار است در گفت‌وگوی بعدی به‌صورت مفصل به زندگی و ایثارگری‌های او پرداخته شود. این الگوسازی‌ها نقش مهمی در انگیزه‌بخشی به طلاب جوان دارد. 
علاوه بر برنامه‌های جشنواره قرآنی و جشنواره ورزشی و برگزاری رویداد ملی و یادواره‌ها در سطح مدارس و استانی، مراسم یادواره ملی شهید هم با حضور طلاب، روحانیون، علما و مهمانان و مدعوین کشوری و لشکری برگزار می‌شود که در پیرامون این رویداد از کتاب، مستند تلویزیونی و اهدای جوایز به نفرات برتر در موضوعات مختلف انجام می‌شود. 

نقش حوزه‌های علمیه خواهران را در کنار حوزه‌های برادران چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 
حوزه‌های علمیه خواهران یکی از برکات انقلاب اسلامی است. این حوزه‌ها در اکثر شهرستان‌ها فعال بوده و در کنار حوزه‌های برادران به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند. سازمان بسیج طلاب و روحانیون در بخش خواهران نیز فعالیت‌های مؤثری داشته که به برکت انقلاب اسلامی، زمینه‌ساز تحولات فرهنگی و اجتماعی بوده است. این دستاورد‌ها اتفاقی مبارک است که نویدبخش برکات بیشتری در آینده خواهد بود. 

 با توجه به شرایط امروز و هجمه‌های رسانه‌ای دشمن، چه برنامه‌هایی برای جهاد تبیین و مقابله با شبهات در نظر گرفته‌اید؟ 
حضرت امام خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب جهاد تبیین را یک ضرورت انکارناپذیر دانسته‌اند. سازمان بسیج طلاب و روحانیون با برگزاری دوره‌های آموزشی، نشست‌های تخصصی و تولید محتوا در فضای مجازی تلاش می‌کند طلاب و روحانیون را برای پاسخگویی به شبهات و دفاع از ارزش‌های انقلاب آماده کند. همچنین انتشار کتاب و فعالیت‌های گسترده فرهنگی از دیگر برنامه‌های ماست که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی بیشتر است. ما معتقدیم حضور فعال روحانیون در فضای مجازی و رسانه می‌تواند بسیاری از شبهات را پاسخ دهد و نقش مهمی در هدایت فکری جامعه ایفا کند. 

چه برنامه‌هایی برای آینده سازمان بسیج طلاب و روحانیون دارید و انتظارتان از مردم و مسئولان چیست؟ 
برنامه‌های گسترده‌ای برای ارتقای سطح علمی، فرهنگی و جهادی طلاب در نظر داریم. تلاش می‌کنیم با شناسایی ظرفیت‌های جدید، زمینه حضور مؤثرتر طلاب در عرصه‌های مختلف را فراهم کنیم. همچنین انتظار داریم مسئولان و مردم با حمایت از روحانیت، زمینه‌ساز تحقق اهداف انقلاب باشند. نقش روحانیت در هدایت جامعه و دفاع از ارزش‌ها بی‌بدیل است و باید این نقش تقویت شود. 

در پایان اگر نکته‌ای باقی‌مانده مطرح کنید. 
از شما و همه دست‌اندرکاران روزنامه جام‌جم تشکر می‌کنم که این فرصت را فراهم کردید. امیدوارم بتوانیم با همکاری رسانه‌ها، نقش طلاب و روحانیون را در عرصه‌های مختلف انقلاب اسلامی بهتر تبیین کنیم. همچنین تأکید می‌کنم که ادامه این مباحث در جلسات حضوری و با آمادگی بیشتر، می‌تواند به شناخت بهتر مخاطبان از فعالیت‌ها و دستاورد‌های روحانیت کمک کند. ان‌شاءالله در آینده نزدیک بتوانیم گفتگو‌های جامع‌تری داشته باشیم.