خود زنی اروپای ماشه‌ای

سید‌عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در نشست روز گذشته با سفرا و کارداران خارجی، با صراحت هشدار داد که توسل اروپا به اسنپ‌بک نه‌تنها گره پرونده مذاکرات هسته‌ای با ایران را بازنمی‌کند بلکه به پایان نقش اروپا در این موضوع حساس منجر خواهد شد. تروئیکای اروپا در هفته‌های اخیر با تشدید تهدیدات خود، ‌دنبال احیای سیاست فشار حداکثری علیه ایران است. در ۱۲تیر۱۴۰۴ ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در گفت‌وگو با لوموند اعلام کرد که در صورت عدم همکاری ایران در محدودسازی برنامه هسته‌ای، اروپا آماده است تا با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت، مکانیسم ماشه را فعال کند و تحریم‌های جهانی علیه ایران را بازگرداند. دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا نیز در همان روز با لحنی تهدیدآمیز مدعی شد این اقدام می‌تواند «درد و رنج بیشتری» برای ایران به همراه داشته باشد. گزارش وال‌استریت‌ژورنال در ۲۰ تیر نیز از احتمال ارسال نامه‌ای توسط اروپا به شورای امنیت در تاریخ ۲۴ تیر خبر داد هرچند این اقدام تا لحظه نگارش این گزارش تأیید نشده است. این تهدیدات در حالی مطرح می‌شود که اروپا، پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷، نتوانست به تعهدات خود برای حفظ منافع اقتصادی ایران عمل کند. روز گذشته سید‌عباس عراقچی، در سخنانی خطاب به کشورهای اروپایی هشدار داد: «استفاده از اسنپ‌بک به معنای پایان یافتن نقش اروپا در موضوع هسته‌ای ایران است.» او با اشاره به مذاکرات اخیر ایران با آمریکا و رایزنی‌های موازی با اروپا، تأکید کرد که تروئیکا به اشتباه تصور می‌کند مکانیسم ماشه به آنها قدرت بازیگری می‌دهد. عراقچی این رویکرد را «خطای استراتژیک» خواند و افزود: «اشتباهی که آمریکایی‌ها با گزینه نظامی مرتکب شدند، اروپایی‌ها امروز با تهدید اسنپ‌بک تکرار می‌کنند. این مسیر، دیپلماسی را به بن‌بست می‌کشاند و تنها راه‌حل، مذاکره عادلانه است.»اروپا با تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، در حقیقت شمشیری دولبه را برافراشته که بیش از ایران، به خود این قاره ضربه خواهد زد. فعال‌سازی اسنپ‌بک که می‌تواند تحریم‌های سازمان ملل در حوزه‌های نفتی، بانکی و تسلیحاتی را بازگرداند، شاید در ابتدا افکار عمومی را به خود مشغول کند، اما پیامدهای بلندمدت آن برای اروپا فاجعه‌بار خواهد بود.

 نخست، این اقدام اروپا را به دنباله‌رو سیاست‌های شکست‌خورده آمریکا تبدیل می‌کند. قاره‌ای که سال‌ها تلاش کرده بود خود را به‌عنوان بازیگری مستقل در دیپلماسی جهانی معرفی کند، با توسل به اسنپ‌بک، استقلال خود را قربانی همسویی با واشنگتن خواهد کرد. دوم، این تهدید می‌تواند واکنش‌های قاطع ایران، از جمله کاهش همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا حتی خروج از معاهده NPT را در پی داشته باشد، که به تشدید تنش‌ها در منطقه منجر خواهد شد. در این سناریو، اروپا به‌عنوان مقصر اصلی این بحران معرفی خواهد شد. 
     
درس‌هایی که اروپا نادیده گرفت
تاریخچه مذاکرات هسته‌ای نشان می‌دهد فشار و تهدید علیه ایران نتیجه‌ای جز مقاومت و پیشرفت این ملت نداشته است. خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و اعمال تحریم‌های ظالمانه، نه‌تنها ایران را متوقف نکرد، بلکه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز کشور را به سطوحی بی‌سابقه رساند. اروپا که در آن زمان با وعده‌های توخالی سعی در حفظ برجام داشت، امروز با تهدید به اسنپ‌بک، همان مسیر شکست‌خورده را دنبال می‌کند.
عراقچی در سخنان خود به این تجربه اشاره کرد و از اروپا خواست تا «عقلانیت» را جایگزین سیاست‌های ارعابی کند. 
او تأکید کرد: «هیچ راه‌حلی جز مذاکره عادلانه وجود ندارد.» این پیام، هشداری به غرب است که ایران در برابر زیاده‌خواهی‌ها تسلیم نخواهد شد و هرگونه فشار، پاسخی درخور دریافت خواهد کرد. به همین علت از پیش مشخص است که همچنان تقلای غرب برای تحمیل غنی‌سازی صفر به ایران محکوم به شکست خواهد بود.
     
بومرنگی که اروپا را زمین‌گیر می‌کند
تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، بومرنگی است که اروپا به سوی ایران پرتاب کرده، اما به زودی به سوی خود قاره باز خواهد گشت. این اقدام، نه‌تنها به اهداف ادعایی اروپا در مهار برنامه هسته‌ای ایران نمی‌رسد، بلکه با از بین بردن نقش دیپلماتیک تروئیکا، قاره سبز را در انزوای سیاسی و اقتصادی قرار خواهد داد. ایران، با تکیه بر اراده و توان داخلی، بارها ثابت کرده در برابر فشارها سر خم نمی‌کند.حال، نوبت اروپاست که ازخواب غفلت بیدار شود و به جای تهدید، راه دیپلماسی عادلانه را در پیش گیرد. در غیر این صورت، اسنپ‌بک نه‌تنها پایان نقش اروپا در پرونده هسته‌ای ایران خواهد بود، بلکه تبدیل به مهر تأییدی بر ناکامی‌های تاریخی این قاره در برابر عزم ملت ایران می‌شود.