بازخوانی روستا در رسانه‌ ملی؛ از هویت تا اقتصاد مقاومتی

مجموعه‌قسمت‌های ویژه این برنامه که در بازه زمانی هفته ملی روستا پخش شد، نشان داد روستا فقط موضوعی برای خاطره‌گویی یا سنت‌گرایی نیست، بلکه بستری زنده برای طرح مسائل مربوط به پیشرفت، محیط‌زیست، اقتصاد مقاومتی، مهاجرت معکوس، عدالت آموزشی، نوآوری اجتماعی و حتی سیاست‌گذاری کلان است. 

رسانه‌ملی، اگرچه در مواردی به‌دلیل نگاه از بالا به پدیده‌های اجتماعی مورد انتقاد قرار می‌گیرد، در این مجموعه تلاش کرد با نگاه از «دل روستا» و نه «بر روستا»، به سوژه نزدیک شود. این چرخش زاویه نگاه، از تکرار کلیشه‌ها جلوگیری کرد و امکان تحلیل ریشه‌ای‌تر مسائل را فراهم آورد. دیگر روستا تنها در نقش مفعول روایت رسانه‌ای نبود؛ بلکه به‌عنوان فاعل پیشرفت و روایت‌گر زندگی خود، وارد قاب شد. 

یکی از نقاط قوت برنامه ایران سبز، تنوع موضوعی و پرداخت چندلایه به مساله روستا بود. در هر قسمت، به جنبه‌ای کمتر دیده‌شده از این زیست‌بوم پرداخته شد: از آبخیزداری به‌مثابه راهبردی پایدار برای مقابله با بحران کم‌آبی گرفته تا نقش اقتصاد محلی در تثبیت جمعیت و مهاجرت معکوس؛ و از آموزش عشایری تا احیای هویت فرهنگی اقوام. این گستردگی موضوع، نه‌تنها تنوع اطلاعاتی ایجاد کرد، بلکه نشان داد زندگی روستایی امری پیچیده، چندبعدی و در عین حال راهبردی است. 

نکته مهم دیگر، تاکید برنامه بر روایت‌های بومی و تجربیات زیسته بود. برخلاف بسیاری از برنامه‌های مشابه که از زاویه صرفا دولتی یا کارشناسی به مسائل می‌نگرند، ایران سبز توانست صدای روستاییان، کشاورزان، عشایر، معلمان، نخبگان محلی و کنشگران اجتماعی را برجسته کند. این رویکرد، فاصله رسانه با جامعه را کاهش داد و در عین حال، حس تعلق و باور به توان درونی را به مخاطب القا کرد. 

از نظر رسانه‌ای نیز ساختار برنامه متوازن و هوشمندانه بود. ترکیب گزارش‌های میدانی، حضور مهمانان تخصصی، استفاده از مستند‌های کوتاه و روایت‌های الهام‌بخش، برنامه را از دام شعارزدگی یا روایت‌های یک‌بعدی نجات داد. لحن برنامه نیز نه‌صرفا تبلیغاتی بود و نه گلایه‌محور؛ بلکه ترکیبی از واقع‌گرایی همراه با امید به تحول در آن دیده می‌شد. 

اما شاید مهم‌ترین پیام این مجموعه آن بود که روستا‌ها صرفا محل زندگی اقلیتی خاص نیستند، بلکه گرهگاه‌هایی حیاتی برای آینده ایران‌اند. در کشوری با تنوع اقلیمی، بحران‌های زیست‌محیطی، و دغدغه امنیت غذایی، بی‌توجهی به روستا نه‌تنها بی‌عدالتی اجتماعی، بلکه تهدیدی استراتژیک محسوب می‌شود. برنامه ایران سبز در هفته ملی روستا توانست این موضوع را با بیانی روشن، انسانی و تحلیلی به‌تصویر بکشد. 

از سوی دیگر، این برنامه نشان داد اگر رسانه‌ملی بخواهد، می‌تواند با پرهیز از نگاه مصرف‌گرایانه و مبتنی بر سرگرمی صرف، وارد عرصه پیشرفت شود. ایران سبز در این هفته، نه فقط یک برنامه، بلکه نمونه‌ای از بازآرایی نقش رسانه در مسیر پیشرفت متوازن بود. 

امروز که کشور با چالش‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و فرهنگی روبه‌روست، نادیده‌گرفتن روستا‌ها به‌معنای نادیده‌گرفتن راه‌حل‌های بومی است. رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه‌ملی، باید این مسیر را ادامه دهند و روستا را نه در قاب نوستالژی، بلکه در جایگاه موتور محرکه پیشرفت بازتعریف کنند. ایران سبز آغاز این مسیر بود، اما تداومش به اراده‌ای فراتر از برنامه‌های یک هفته نمادین نیاز دارد.