این بار، دوربینها و قلمها به سمت شرق کشور چرخیدهاند؛به سرزمین آفتاب و عناب، جایی که کویرش زنده است و در دل رگههای خاکش طلا، زغالسنگ، مس و سرب جریان دارد.اکنون این استان در آستانه رویدادی ایستاده که میتواند چهرهاش را در آیینه رسانهملی بازتاب دهد؛ چهرهای متفاوت از آنچه در ذهنهاست. دیگر قرار نیست خراسانجنوبی فقطبا خشکی و بیآبی شناخته شود، بلکه قرار است از دریچه برنامه«ایرانجان»، استعدادهای طبیعی، علمی، فرهنگی و اقتصادیاش به تصویر کشیده شود.رویداد ایرانجان برای خراسانجنوبی فقط یک هفته برنامه نیست؛ فرصتی است برای خودباوری، برای دیدهشدن، برای گفتن از آنچه سالها ناگفته مانده است.
در این گزارش، با نگاهی روایی و میدانی، نخست پای سخنان استاندار خراسانجنوبی مینشینیم که با شور و صمیمیت از این فرصت تاریخی سخن میگوید؛ سپس به گفتوگو بامعاون اموراستانهای صداوسیما و مدیرکل شبکه استانی میپردازیم تا از پشتصحنه این رویداد و برنامههای ویژه آن باخبر شویم ودر پایان نگاهی خواهیم داشت به تولیدات رسانهای، سریالهای در دست ساخت و چالشهایی که پیشروی استان قرار دارد.
اما نشست خبری این رویداد در تهران، خود به صحنهای از همدلی و نمادگرایی بدل شد. در لحظات پایانی نشست، هنگامی که خبرنگاران دور استاندار حلقه زده بودند و پرسشها تمام میشد، سیدمحمدرضا هاشمی، استاندار خراسانجنوبی، حرکتی انجام داد که بسیاری از حاضران آن را نشانهای از پیوند فرهنگ وسخاوت مردمان این خطه دانستند. او در حرکتی صمیمی و معنادار، انگشتری از سنگ عناب و فیروزه خراسانجنوبی را ــ که نمادی از ریشه و هویت استان بود ــ از دست خود بیرون آورد و به یکی از خبرنگاران اهدا کرد.
هاشمی با لبخندی آرام گفت: «این انگشتر،یادگاری از خاک ماست؛همان خاکی که زعفران وایمان ازآن میروید. میخواهم یادگار خراسانجنوبی در دست شما بماند تا هر وقت نگاهش کردید، به یاد مردم کویر و صداقتشان بیفتید.»
همین صحنه، شاید بهترین تصویر برای آغاز روایت ما از «ایرانجان خراسانجنوبی» باشد؛ رویدادی که قرار است پیوندی تازه میان مردم و رسانه، میان هویت و تصویر و میان دیروز و فردا برقرار کند.
فرصتی طلایی برای درخشش در قاب ملی
فضای سالن نشست خبری در ساختمان شیشهای صداوسیما حالوهوای خاصی داشت؛ صدای ورقزدن دفترچه خبرنگاران، لنز دوربینهایی که آماده ضبط بودند و لبخند آرام استاندار خراسانجنوبی که پیش از آغاز سخن، نگاهی به حاضران انداخت و گفت: «ایرانجان، فرصتی طلایی است برای معرفی استانهایی که کمتر دیده شدهاند... برای ما، این نه یک برنامه تلویزیونی که فرصتی تاریخی است.»
سیدمحمدرضا هاشمی، استاندار خراسانجنوبی، از استانش بهعنوان «استان علما، بزرگان و پدران علم» یاد کرد؛ استانی که ریشه در فرهنگ، دیانت و دانش دارد و در عینحال با گنجینهای از معادن و محصولات کشاورزی راهبردی، میتواند نقشآفرینی تازهای در اقتصاد کشور داشته باشد.
هاشمی با حرارت ادامه داد: «ما استانی هستیم با ذخایر معدنی غنی، از زغالسنگ تا طلا و بنتونیت. در کشاورزی نیز محصولاتی چون زعفران، زرشک و عناب، شناسنامه ما هستند. در کنار اینها، ۱۰ اثر ثبت جهانی و هزاران اثر تاریخی و طبیعی، گواه تمدنی عمیق و فرهنگی پویاست.»
او سپس دست بر سینه گذاشت و گفت: «اما همه اینها زمانی معنا پیدا میکند که دیده شویم. ایرانجان آمده تا صدای ما را به گوش ایران و حتی جهان برساند. امروز خراسانجنوبی در آستانه فرصتی تاریخی برای معرفی خود در سطح ملی قرار دارد. نباید این برنامه فقط به معرفی ادارات و نهادها محدود شود؛ باید روح و جان استان، از علم و فرهنگ گرفته تا کشاورزی و صنعت، در این قاب تلویزیونی جاری شود.»
هاشمی بر همکاری همه دستگاهها و نهادها تأکید کرد و با لحنی صریح گفت: «برای موفقیت این رویداد، همه باید دستبهدست هم دهیم. از دانشگاهها و سازمانهای مردمنهاد گرفته تا نخبگان و رسانهها. این یک پروژه صرفا رسانهای نیست؛ حرکتی اجتماعی است که میتواند امید و نشاط را به مردم بازگرداند.»
او رسانهها را شریک اصلی این حرکت دانست و خطاب به خبرنگاران گفت: «شما صدای مردم هستید. انتظار داریم در کنار برنامههای صداوسیما، تولید محتوای مؤثر، صادقانه و حرفهای انجام دهید تا پیام واقعی خراسانجنوبی به گوش همه برسد. رسانهها، اصحاب قلم و فعالان فضای مجازی نقش بیبدیلی در تبیین و بازتاب این رویداد دارند.»
در ادامه، استاندار خراسانجنوبی به بعد اقتصادی ماجرا پرداخت و افقی روشنتر ترسیم کرد. او تأکید کرد که هدف ایرانجان صرفا معرفی ظرفیتها نیست، بلکه باید بستری برای جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی نیز باشد: «ما فقط نمیخواهیمبگوییمخراسانجنوبی چه دارد،میخواهیم بگوییم چه میخواهد.رویدادملی ایرانجان تنهابرای معرفی ظرفیتهای استان نیست، بلکه فرصتی برای طرح نیازهای توسعهای و جلب حمایتهای ملی و سرمایهگذاری در خراسانجنوبی بهشمار میرود.»
رسانهملی و روایت استان؛ گفتوگو با معاون امور استانها
در حالیکه در نشست خبری،خبرنگاران هنوزمشغول یادداشت سخنان استانداربودند، علیرضا کیخا، معاون امور استانهای سازمان صداوسیما رسید. او گفت: «در تاریخ معاصر و کهن ما، بسیاری از چهرههای بزرگ علمی، فرهنگی و دینی، ریشه در این استان دارند اما گاهی، همین گنجینههای انسانی در هیاهوی مرکزگرایی گم میشوند. یکی از اهداف ایرانجان این است که دوربین رسانهملی را به سمت همین نقاط کمتردیدهشده بچرخانیم تا چهره واقعی ایران، نه فقط تهران و چند کلانشهر، بلکه همه ایران در قاب دیده شود.»
او در توضیح روند اجرایی طرح گفت که ایرانجان صرفا یک پروژه تلویزیونی نیست بلکه پویشی فرهنگی، اقتصادی و هویتی است که در آن همه بخشهای صداوسیما، از تولید مستند وسریال گرفته تا بخشهای خبری و فضای مجازی، همافزایی خواهند داشت.
کیخا با اشاره به برنامهریزیهای انجامشده، گفت: «در این طرح، ما تلاش میکنیم حال خوب مردم هر استان را از طریق رسانهملی به سراسر کشور منتقل کنیم. این یعنی روایت امید، روایت زندگی و روایت ظرفیتها. رسانه وقتی میتواند تأثیرگذار باشد که آینه واقعی مردم باشد، نه فقط تریبون مشکلات.»
به گفته او، یکی از اهداف اصلی ایرانجان، نمایش چهرهای مثبت و پویا از زندگی در استانهای مختلف ایران است؛ بهویژه استانهایی که در افکار عمومی معمولا با چالشها شناخته میشوند. وی گفت: «نمایش ظرفیتها و توانمندیهای واقعی مناطق مختلف کشور، یکی از راههای تقویت هویت و غرور ملی است. وقتی یک نوجوان در تهران، اهواز یا تبریز ببیند که جوانان بیرجند یا نهبندان چگونه در دل کویر کارآفرینی میکنند، احساس تعلقش به ایران عمیقتر میشود.»
او سپس به پشتوانه فکری طرح اشاره کرد و گفت که ایده ایرانجان در واقع پاسخی است به یک دغدغه قدیمی در رسانهملی؛ چگونه میتوان از مرکزگرایی رسانهای عبور کرد و به عدالت در روایت رسید؟ «ما سالها از پدیدهای به نام تهرانزدگی رسانه رنج بردهایم. بیشتر تولیدات، خبرها و حتی قصهها از مرکز روایت میشوند. ایرانجان تلاشی است برای شکستن این چارچوب؛ برای اینکه دوربین را ببریم به دل روستاها، به جادههای فراموششده، به معادن، به مزارع، به مدارس و دل مردم.»
او توضیح داد که در طول هفته برگزاری رویداد، بخشهای مختلف صداوسیما در کنار شبکه استانی خاوران، مجموعهای از مستندها، گزارشهای ویژه، گفتوگوهای زنده و بخشهای نمایشی کوتاه را روی آنتن خواهند برد.
کیخا در بخش دیگری از سخنانش به نقش مهم تولیدات نمایشی در انتقال هویت اشاره کرد و خبر از طراحی سریال زندگی شهید سیدابراهیم رئیسی داد؛ طرحی که از سوی صداوسیمای خراسانرضوی پیشنهاد شده و تا پایان سال به فیلمنامه خواهد رسید. وی گفت: «ما در تلاشیم تا روایت شهید رئیسی را نه فقط به عنوان یک چهره سیاسی، بلکه به عنوان فرزند خراسان، پرورشیافته فرهنگ رضوی و معلم اخلاق، در قالب یک سریال فاخر تولید کنیم. این پروژه بخشی از مسیر ایرانجان است، چون قرار است از دل استانها، روایتهای ملی زاده شوند.»
بلاگرها روایتگر خراسانجنوبی
معاون امور استانهای صداوسیما در توضیح تازهترین نوآوری این دوره از ایرانجان گفت: «برای اولین بار در تاریخ ایرانجان، رویدادی اختصاصی در فضای مجازی برگزار میشود. حدود
۴۰ نفر از بلاگرهای مطرح کشور به خراسان جنوبی میآیند تا از زاویه نگاه خود، ظرفیتها و زیباییهای استان را به تصویر بکشند. این اقدام، مکمل برنامههای تلویزیونی و رادیویی است و نشان میدهد مسیر رسانهای ایرانجان درست و حسابشده است. وقتی آمار را نگاه میکنیم، احساس میکنیم حرکت در مسیر مناسبی قرار دارد.» کیخا با اشاره به تجربه دورههای پیشین گفت: «ما با خوزستان شروع کردیم؛ حدود ۴۸ تا ۴۹ درصد
مخاطب حضور داشت. بعد به ایلام رفتیم که تجربه متفاوتی بود، چون ایلام تازه از جنگ بیرون آمده بود و رویداد چهار روز طول کشید؛ در آنجا نیز میزان مشارکت قابل توجه بود و حدود ۵۰ درصد بود.»
اثرگذاری و رضایت مردم؛ شاخصهای موفقیت
وی تأکید کرد: «اثرگذاری و رضایت مردم در این برنامهها بسیار قابل توجه است. برای مثال در اصفهان حدود ۷۵ درصد مردم از این رویداد رضایت داشتند و در سطح ملی میزان رضایت به۸۲ درصد رسید. این اعداد نشان میدهد ایرانجان واقعا توانسته با مردم ارتباط برقرار کند.»
کیخا افزود: «این ارقام را در کنار آماری بگذارید که قبلا اعلام شده بود: حدود ۶۳ تا ۶۴ درصد مردم ایران در سالهای گذشته گفته بودند خودشان را در رسانهملی و سریالها نمیدیدند. حالا این مردم دارند خودشان را میبینند، این یعنی موفقیت بزرگ رسانهملی در شناساندن استانها و مردمشان.»
استان در قاب رسانه؛ تولیدات، برنامهها و مسیر اجرا
وقتی سخنان معاون امور استانها به پایان رسید، نوبت به مردی رسید که شاید بیش از هرکس دیگری در استان بار اجرایی این رویداد را بر دوش میکشد؛ علیرضا آیینهدار، مدیرکل صداوسیمای خراسانجنوبی. او با لبخندی که نشانه اعتمادبهنفس بود، پشت تریبون رفت و تأکید کرد که ایرانجان برای خراسانجنوبی فقط یک برنامه نیست، بلکه جنبشی فرهنگی و رسانهای است که میتواند روح تازهای در کالبد تولیدات محلی بدمد. آیینهدار گفت: «ما تصمیم داریم ایرانجان را از یک پروژه متمرکز به یک جریان مستمر تبدیل کنیم. به همین خاطر، از اول مهرماه، برنامهای ویژه در رادیو و تلویزیون استان با عنوان «ایرانجان خراسان جنوبی» راهاندازی شده است. این برنامه هر پنجشنبه روی آنتن میرود تا فضای رسانهای استان را برای هفته اصلی ایرانجان آماده و گرم کند.»
او توضیح داد که این برنامه هفتگی به نوعی پلی است میان رسانه و مردم؛ گفتوگو با کارآفرینان محلی، گزارش از روستاهای دورافتاده، معرفی زنان فعال در عرصه تولید و نمایش چهرههایی از نسل جوان که در دل کویر خلاقیت میآفرینند.«ما نمیخواستیم فقط یک هفته برنامه بسازیم و بعد همهچیز تمام شود. هدف ما این است که ایرانجان در ذهن مردم بماند و به فرهنگ رسانهای استان تبدیل شود.» آیینهدار سپس با اشاره به زمان برگزاری رویداد، تقویم را یادآور شد: «استان خراسانجنوبی به عنوان پنجمین استان کشور در سال ۱۴۰۴ میزبان اجرای این طرح است. براساس تصمیم شورای سیاستگذاری، رویداد ملی ایرانجان خراسانجنوبی از هفدهم تا بیستوسوم آبانماه برگزار میشود.»
اما شاید جذابترین بخش سخنان آیینهدار، مربوط به تولیدات رسانهای جدید استان بود.
او با لحنی که بوی افتخار میداد گفت: «در آستانه ایرانجان، چهار مستند رادیویی و تلویزیونی درباره شهید سیدابراهیم رئیسی تولید کردهایم. این مستندها تلاش میکنند چهره انسانی، مردمی و فرهنگی ایشان را از نگاه هماستانیها روایت کنند؛ از کودکی در خراسان تا دوران مسئولیت و شهادت.» به گفته او، این مستندها قرار است در شبکههای ملی و استانی به نمایش درآیند و بخشی از آنها با همکاری صداوسیمای خراسانرضوی تولید شدهاند تا وجه مشترک فرهنگی دو استان شرقی کشور به تصویر کشیده شود. آیینهدار سپس خبر از حرکتی تازه در حوزه نمایش داد؛ حرکتی که میتواند مسیر تازهای برای تولیدات تلویزیونی در استان باز کند: «شبکه خاوران با حمایت سازمان، وارد حوزه سریالسازی شده است. آخرین سریال ما با عنوان «تجدیدنظر» در چارچوب طرح ایرانجان آماده پخش از شبکههای سراسری است. این سریال با محوریت زندگی در روستاهای خراسانجنوبی، نقش خانواده و امید اجتماعی را به تصویر میکشد.» یکی از چالشهای ویژه، خطر فراموشی پس از پایان رویداد است. تجربه نشان داده که بسیاری از برنامههای مناسبتی، پس از پایان هفته برگزاری، در بایگانی میمانند اما در خراسان جنوبی قرار است این بار ماجرا متفاوت باشد.استاندار و مدیرکل صداوسیما هر دو بر این نکته تأکید کردند که ایرانجان باید آغاز باشد، نه پایان.