تهدید نظامی به نام مسیح!

با آن‌که مشکلات و جنایات در نیجریه علیه تمامی اقشارموضوع جدیدی نیست اما این کشورآفریقایی به سوژه جدید فعالیت فضای مجازی سکاندار کاخ سفید تبدیل شده است. درهمین راستا، رئیس‎جمهور‌ آمریکا تحت تاثیر پایگاه رأی مسیحی، نسبت به تحولات منازعات داخلی نیجریه وارد صحنه شد.ترامپ درشبکه اجتماعی «سوشال تروث» نوشت: «به‌این وسیله به وزارت جنگ‎مان دستورمی‌دهم برای اقدام احتمالی آماده شود.اگر حمله کنیم،سریع،وحشیانه وشیرین خواهد بود، درست ماننداراذل و اوباش تروریست که به مسیحیان گرامی ماحمله می‌کنند!»ورود دونالد ترامپ، چهل‎‌وهفتمین رئیس‎جمهورآمریکا به کاخ‎سفید بدون حمایت ۸۰درصدی مسیحیان اوانجلیست وکمی بیش ‎از۵۰ درصد مسیحیان کاتولیک، به عنوان بزرگترین بلوک رأی‌دهنده مذهبی ممکن نبود. هرچنداعلام وفاداری مسیحیان معتقدبه ترامپ، بی‎قیدوشرط نیست.
 
معادله چندمجهولی
نیجریه از زمان استقلال در سال ۱۹۶۰ با تنش‎های قومی-مذهبی جدی دست به‎گریبان است. در مرکز کشور، مسیحیان زمین‎دار با مسلمانان دامدار حول‎محور دسترسی به منافع آبی و سرزمینی با یکدیگر نزاع خشونت‌آمیزی دارند. دو گروه در چرخه باطلی از حملات تلافی‌جویانه یکدیگر را به ‎قتل می‌رسانند. در اواسط تابستان حداقل ۵۰ مبلغ مذهبی مسلمان و ۴۰ روستایی مسیحی نیز کشته شدند.  علاوه بر این در شمال غرب کشور، گروه تروریستی بوکوحرام و داعش شاخه آفریقا کارزار وسیع نظامی را علیه دولت آغاز کردند که زمینه مهاجرت اجباری میلیون‎ها نیجریه‎ای مسیحی را از میادین نبرد فراهم کرده‎اند. بسیاری از جوانان که از پول نفت جنوب کشور نفعی نبرده؛ به‎خاطر فقر و تبعیض نیروی انسانی گروه‎های تروریستی را تامین می‎کنند. شرایط در شمال‌غرب نیجریه نیز به‌دلیل فعالیت تبهکاران سازمان‌یافته موسوم به «راهزنان» بهتر نیست. این گروه‌ها عامل اصلی خشونت سازمان‌یافته علیه همه اقوام و مذاهب کشور به‌شمار می‌آیند. ربایش افراد اثرگذار و اخاذی از جوامع محلی به کسب‌وکار روزمره راهزنان تبدیل شده است. در واقع، در غیاب چتر حمایتی دولت، مناطق صعب‌العبور شمالی به پناهگاه گروه‌های تروریستی و بزهکار گوناگون بدل شده‌اند.
 
ظهور پوپولیسم مسیحی
تحولات نیجریه، بدون نفوذ نهضت‎های احیای مسیحی در سیاست‎گذاری واشنگتن به دفتر بیضی راه پیدا نمی‎کرد. از این منظر، تصادفی نیست که بسیاری از چهره‌های قدرت‌محور در دولت ترامپ و پیرامون آن ازجی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور تا مارکو روبیو، وزیر خارجه و نیز حامیانی چون استیو بنن به جریان تازه‌ای ازراست‌گرایی کاتولیکی تعلق دارند که زبان و مفاهیم کلیسایی را با پوششی از ناسیونالیسم و حتی حمایتگرایی درهم می‌آمیزد. ستاره‌ راهنمای فکری این راست‌گرایی نوین مسیحی پاتریک دینین است، استاد علوم سیاسی در دانشگاه نوتردام.کتاب او درسال ۲۰۱۸ با عنوان «چرا لیبرالیسم شکست خورد» استدلال می‌کندکه تمرکز دموکراسی لیبرال برایده‌«بی‌مرزی» نه‌تنها به تحمیل سیاست‌های چپ‎گرایانه بازتعریف ساختارهای اجتماعی‌(woke  politics)ازسوی دولت انجامیده که به باور او تفرقه‌افکن و ناپایدار است؛ بلکه موجب شکل‌گیری اقتصادی جهانی و بیش از حد باز شده است که در آن، نئولیبرالیسم منافع کارگران و رأی‌دهندگان آمریکایی به‌ویژه مسیحی را در هم کوبیده است. رأی‌دهندگان مسیحی طبقه‌ کارگر طرفدار ترامپ ترجیح می‌دهند با «شیطان آشنا» یعنی رئیسی سختگیر وحریص سروکار داشته باشند تا با یک دموکرات به‌ظاهر حامی کارگران اما در واقع میانه‌رو. به‌گمان آنان، اگر ترامپ بتواند تعرفه‌ها را افزایش دهد و درعین حال مانع ورود مهاجرانی شود که حاضرند با دستمزدی کمتر از شهروندان آمریکایی کار کنند، نتیجه به‌مراتب بهتر خواهد بود.
 
خوش رقصی برای حامیان مالی
باتوجه به احیای سیاست‎گذاری تحت تاثیر مسیحیت در کاخ‎سفید، مسأله حمایت از هم‎کیشان در اقصی نقاط جهان نیز به موضوع پایگاه رأی دولت ترامپ نیز تبدیل شده است. البته که افکارعمومی آمریکایی‎ با مداخله‎ به‎سبک عراق و افغانستان مخالفند اما بهره‎برداری از اهرم‎های متعدد نظامی،اقتصادی و دیپلماتیک جهت شکل‎دادن به تحولات نظام بین‎الملل همچنان گزینه‎های محبوب راست‎گرایان محسوب می‎شود. درهمین راستا، ترامپ احتمال اعزام نیروهای آمریکایی به نیجریه یا انجام حملات هوایی در این کشور را رد نکرد و روز یکشنبه در جمع خبرنگاران گفت: «من گزینه‌های زیادی را در نظر دارم.» اظهارات ترامپ پس از چند هفته تلاش و لابی‌گری از سوی قانون‌گذاران آمریکایی و گروه‌های مسیحی محافظه‌کار مطرح شد. آنان از او خواسته بودند نیجریه را به‌دلیل آنچه «آزار و اذیت مذهبی» خوانده می‌شود، در فهرست «کشورهای دارای نگرانی ویژه» قرار دهد؛ فهرستی که کشورهایی مانند روسیه، عربستان سعودی، ایران و چین نیز در آن حضور دارند. رئیس‌جمهور نیجریه، بولا تینوبو، تاکنون در برابر سخنان ترامپ درباره احتمال مداخله نظامی واکنشی نشان نداده، اما نسبت به برچسب‌گذاری نیجریه اعتراض کرده و در پیامی در شبکه‌های اجتماعی نوشته است: «تصویری که از نیجریه به‌عنوان کشوری دارای عدم تسامح دینی ارائه می‌شود، بازتاب‌دهنده واقعیت ملی ما نیست.» بنابراین به‎رغم مخالفت نیجریه با هرگونه مداخله در امور داخلی، رئیس جمهور آمریکا با نزدیک شدن به‎آغاز کارزارهای انتخابات میان دوره‎ای ۲۰۲۶ رقصی جدید برای حامیان مالی مسیحی تدارک دیده است.  

وسوسه جدید آمریکا
اگر مداخله رئیس‎جمهور آمریکا صرفا مذهبی نباشد، چند دلیل تحلیلی می‌تواند اهمیت این موضوع را روشن کند. نیجریه بزرگ‌ترین کشور آفریقا از نظر جمعیت است و با گروه‌های افراطی مانند بوکوحرام و شاخه‌های وابسته در شمال مواجه است. هرگونه مداخله یا همکاری نظامی می‌تواند بخشی از سیاست امنیتی آمریکا برای مهار گسترش نیروهای مخالف نظم آمریکایی باشد و همزمان وجهه بین‌المللی واشنگتن را بازیابی کند. نیجریه یکی از تامین‌کنندگان بزرگ نفت و منابع طبیعی در آفریقاست و در عین حال تحت تأثیر سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ قرار دارد. مداخله یا فشار سیاسی می‌تواند یکی از ابزارهای ایالات متحده برای تضمین دسترسی به منابع یا حفظ نفوذ اقتصادی درمنطقه باشد.ازدید آنان، کشورهای آفریقایی باید در ازای این مزایا تعهدات سیاسی و امنیتی بیشتری بپذیرند؛ برای نمونه، همکاری در مهار نفوذ چین و روسیه در قاره، کنترل مهاجرت غیرقانونی و تضمین دسترسی شرکت‌های آمریکایی به منابع حیاتی بایستی در دستورکار قرار گیرد. بنابراین، فشار یا مداخله احتمالی در نیجریه می‌تواند تلاشی برای بازتعریف روابط اقتصادی آفریقا با واشنگتن باشد؛ به‌ویژه در زمانی که رقابت بر سر بازارها و منابع در قاره آفریقا میان قدرت‌های بزرگ به اوج رسیده است.