گسترش رشته‌های فنی،‌ نیاز ‌کشور است

برخی کارشناسان آموزش عالی معتقدند دانشگاه پیام‌نور، این امکانات و توانایی را ندارد که رشته‌های فنی و مهندسی را با همان کیفیتی که در دانشگاه‌های دولتی تدریس می‌شود ارائه کند، اما طی چند سال اخیر، شاهد افزایش رشته‌های فنی و مهندسی در دانشگاه پیام نور بوده‌ایم.

مقایسه دانشگاه پیام نور با دانشگاه‌های دیگر نادرست است، چون مقایسه دانشگاهی که 50 سال یا 60 سال سابقه و امکانات دارد با دانشگاهی که تازه دارد شکل و شمایل خودش را تقویت و به توسعه کیفی فکر می‌کند، اشتباه است و گفتن این‌که چرا دانشگاه پیام نور امکانات سایر دانشگاه‌ها را ندارد، مقایسه منطقی و علمی نیست.

همچنین مگر روز اول، آن دانشگاه‌ها امکانات کامل برای راه‌اندازی رشته‌های فنی ‌داشته‌اند؛ خیلی از همین دانشگاه‌ها با ارز‌هایی به نرخ هفت تومان و 70 تومان توانسته‌اند تجهیزات و امکانات لازم برای آموزش رشته‌های مهندسی را خریداری کنند و در این شرایط طبیعی است نباید امکانات آنها با ما ـ که تازه شروع کرده‌ایم ـ مقایسه شود، اما بدیهی است برای شروع کار باید حداقل‌های آموزشی داشته باشیم و طی چند سال اخیر هم هر رشته را که دانشگاه پیام نور ارائه کرده است، ابتدا براساس تحقیقات کارشناسان دانشگاه پیام نور بوده و علاوه بر آن، مجوز تدریس آن رشته را هم از شورای گسترش آموزش عالی گرفته است.

همچنین نباید فراموش کنیم دانشگاه پیام نور سال‌هاست رشته‌های فنی و مهندسی دارد و حتی قبل از سال‌های 84 و 85 نیز رشته‌های فنی و مهندسی را به دانشجویان آموزش داده است؛ طی دو سال اخیر نیز افزایش رشته‌های فنی و مهندسی ما 2 درصد بوده است.

یعنی همین الان جمعیت دانشجویان ما در رشته‌های فنی و مهندسی، کمتر از 10 درصد است و بیش از 90 درصد دانشجویانی که مشمول همین 10 درصد می‌شوند، در رشته‌های فنی و مهندسی که در سال‌های گذشته ارائه شده است، تحصیل می‌کنند.

از سوی دیگر، کاهش رشته‌های علوم انسانی و نگرانی‌هایی که در محتوای این رشته‌ها وجود دارد نیز موجب شده است کاهش سهم رشته‌های علوم انسانی و افزایش رشته‌های دیگر جزو نتایج بررسی آمایش آموزش عالی باشد.

در حقیقت، آموزش عالی می‌خواهد سهم 21 درصدی رشته‌های فنی را تا پایان برنامه پنجم توسعه به 45 درصد برساند و سهم 49 درصدی رشته‌های علوم انسانی در کل کشور را به حدود 36 تا 37 درصد کاهش دهد.

اما در دانشگاه پیام نور، 60 درصد از کل دانشجویان ما در رشته‌های علوم انسانی درس می‌خوانند و جالب آن‌که حدود 50 درصد جمعیت دانشجویان دانشگاه‌های دولتی کشور نیز در دانشگاه پیام نور درس می‌خوانند؛ بنابراین طبیعی است اگر می‌خواهیم نسبت‌های دانشجویی را به نسبت مورد نظر در آمایش آموزش عالی برسانیم، باید رشته‌های فنی را گسترش دهیم.

ولی در رشته‌های فنی و مهندسی، واحدهای عملی نقش موثری در مهارت‌آموزی دانشجویان دارد، اما دیده می‌شود در دانشگاه پیام نور، تعداد واحدهای عملی در برخی رشته‌های فنی‌بسیار اندک است؛ طوری که مثلا در رشته مهندسی هوا فضا، در مقابل 130 واحد نظری، تنها 13 واحد عملی گنجانده شده است.

این حرف کاملا غلط ‌ است که در رسانه‌ها منتشر شده؛ تمام سرفصل‌های درسی ارائه‌شده در دانشگاه پیام نور، سرفصل‌های وزارت علوم است و اصلا نمی‌توانیم خارج از چارچوب وزارت علوم عمل کنیم، چون دانشگاه دولتی هستیم.

این که گفته شود دانشگاه پیام نور، واحدهای عملی کمتری در رشته‌های فنی و مهندسی ارائه می‌کند نیز غلط است؛ اگر یک واحد دانشگاه پیام نور، امکانات لازم را برای استفاده از کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها داشته باشد که در آن صورت، دانشجویان فنی ما مثل سایر دانشجویان کشور‌ از امکانات آموزشی استفاده می‌کنند و اگر یک واحد دانشگاهی پیام نور هم این امکانات را نداشته باشد‌ با مراکز دولتی و غیردولتی قرارداد می‌بندند و از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی آن مرکز استفاده خواهد کرد.

بسیاری از آزمایشگاه‌ها و سایر امکانات دانشگاهی در مراکز دولتی و غیردولتی کشور‌ مگر تمام وقتشان پر است؟ شیوه دانشگاه پیام نور این است که از این امکانات کشور استفاده می‌کند، آیا چنین کاری بد است.

پس شما می‌گویید سرفصل‌های درسی دانشگاه پیام نور، مصوب وزارت علوم است و اگر هم اشکالی وجود دارد، متوجه پیام نور نیست؟

همه سرفصل‌های دانشگاه پیام نور، مصوب وزارت علوم است و اگر شما می‌گویید سرفصل‌های دانشگاه پیام نور مبهم است ـ که چنین چیزی حقیقت ندارد ـ این موضوع به وزارت علوم برمی‌گردد.

افزایش رشته‌های فنی در دانشگاه پیام نور، کار مثبتی است که باید تقویت شود، زیرا دانشجوی ما باید رشته‌هایی را برود که کشور به آن نیاز داشته باشد؛ ما هرچقدر هم مهندس تربیت کنیم نیاز کشور است، اما در سایر رشته‌ها، چنین وضعی وجود ندارد.

الان شهروندان محروم‌ترین نقاط کشور هم از امکانات آموزشی دانشگاه پیام نور استفاده می‌کنند و باید تمام دستگاه‌های کشور برای برقراری عدالت آموزشی کمک کنند، نه این‌که به این کار اعتراض کنند.

همین واحدهای دانشگاه پیام نور که امکانات حداقلی برای آموزش رشته‌های فنی دارند، خود به‌خود با ‌مذاکرات، پیگیری‌ها، شهریه دانشجویان، کمک دولت و خیرین باعث خواهد شد در نهایت آن واحدها رشد کنند و در نتیجه سرمایه بزرگی از نیروهای انسانی تشکیل شود؛ اصلا مگر وضع دانشگاه آزاد در گذشته چطور بود؟ آن موقع‌ها همه دادشان درآمده بود چرا دانشگاه آزاد بدون امکانات، دکتر و مهندس تربیت می‌کند، اما حالا این دانشگاه از امکانات خوب آموزشی برخوردار است.

فکر می‌کنید با توجه به آموزش‌های دانشگاه پیام نور، چه میزان از خروجی‌های این دانشگاه بتوانند در بازار کار جذب شوند؟

بحث اشتغال فارغ‌التحصیلان در حیطه وظایف ما نیست. وظیفه دانشگاه پیام نور این است که دانشجویان را توانمند کرده و آنها را برای رقابت در بازار کار آماده کند، اما این‌که این دانشجویان در کجا جذب می‌شوند، در حیطه وظایف ما نیست.

اما واقعا هرکسی با سیستم دانشگاه پیام نور آشنا شده است، قضاوتشان این بوده که این بچه‌ها توانمند هستند، چون به توانایی‌های خودشان متکی هستند و خودشان به صورت خودخوان، دروسشان را مطالعه می‌کنند.

البته در سایر دانشگاه‌های جهان صرفا با مدرک کار ندارند، بلکه آنها در بازار کار دنبال افراد پرتوان و با مدرک هستند؛ یعنی آنها در پی انسان‌های توانمند هستند، اما ما در این زمینه خلأ داریم و این خلأ کلی دانشگاه‌های کشور به این برمی‌گردد که گاهی نیاز‌های ما با خروجی دانشگاه‌های کشور تطابق ندارد که برای رفع این مشکل به برنامه‌ریزی‌های گسترده نیاز داریم.

مدارک صادرشده از سوی دانشگاه پیام نور تا چه میزان در بازار کار اعتبار دارد؟ به نظر می‌رسد گاهی در برخی آگهی‌های استخدام، فارغ‌التحصیلان پیام نور را مستثنی می‌کنند؟

اعتبار مدارک صادرشده از دانشگاه پیام نور مشکلی ندارد و مورد تائید وزارت علوم است، ولی گاهی دیده می‌شود برخی دستگاه‌های رسمی در آگهی‌های اشتغال، فارغ التحصیلان دانشگاه پیام نور را مستثنی می‌کنند که این کار، غیرقانونی و تخلف است و چندی قبل نیز من به این موضوع اعتراض‌کردم.

درباره سطح علمی این دانشجویان هم باید توضیح بدهم اگر شما به آمار قبولی آخرین آزمون دکتری نیمه‌متمرکز نگاه کنید، می‌بینید میانگین معدل داوطلبان در دانشگاه‌های دولتی 17 به بالا بوده است و در همان آزمون، میانگین معدل دانشجویان دانشگاه پیام نور بالای 16 بوده است و این آمار بخوبی نشان می‌دهد دانشجویان ما از سطح علمی قابل قبولی نسبت به سایر دانشجویان دانشگاه‌های دولتی برخوردارند.

برخی دانشجویان گله‌مند هستند ‌چرا شماری از واحدهای دانشگاه پیام نور در نقاطی خارج از شهر واقع شده است؟

برخی از زمین‌های دانشگاه پیام نور یا از طرف مردم اهدا شده یا از طریق وزارت مسکن واگذار شده است که همین موضوع موجب شده دانشگاه‌های پیام نور در مکان همان زمین‌هایی که اهدا شده‌ است ساخته شود.‌ قبول داریم که گاهی همین موضوع باعث مشکلاتی در رفت و آمد دانشجویان شده است، اما با همکاری شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها، این مشکلات به مرور زمان برطرف می‌شود.‌ازطرفی شما در نظر بگیرید که ما در یک دوره‌ای، چند هزار دانشجو در خیابان نجات‌اللهی تهران داشتیم که این خیابان در مرکز شهر واقع شده بود، ولی آن هم مشکلات خاص خودش را برای دانشجویان و مردم در پی داشت که وجود همین مشکلات باعث شد دانشجویان را در چهار نقطه شهر پخش کنیم.

حذف‌ کنکور

اگر بخواهیم براساس سوابق تحصیلی دانشجو بگیریم، در این شیوه نیز انتقادهایی وجود دارد؛ مثلا امکان دارد که در یک دبیرستان، به دانش‌آموزی نمره 20 بدهند و سوابق تحصیلی‌اش را درخشان کنند.

البته گاهی شنیده می‌شود که می‌گویند به‌جای کنکور، چند آزمون ملی در دوره دبیرستان برگزار کنیم، اما در اینجا این سوال برای من پیش می‌آید که اگر قرار باشد در طول دوره دبیرستان، سه آزمون ملی برگزار کنیم، این شیوه چه فرقی با کنکور فعلی دارد و مثل این است که ما هر ساله، سه کنکور برگزار می‌کنیم.

واقعیت این است که فعلا دانشگاه‌های دولتی ما به‌خاطر رایگان بودن تحصیل و سرمایه‌های آموزشی که قبلا در آنجا مهیا شده است، پرمخاطب هستند و تا زمانی که این وضع پابرجا باشد، رقابت برای تحصیل در این دانشگاه‌ها وجود دارد، اما می‌توان در رشته محل‌هایی که متقاضی کمتری دارند، کنکور را به‌طور کامل حذف کنیم که این کار فعلا در حال انجام شدن است.

رشته‌های پرمخاطب دانشگاه پیام‌نور

در رشته‌های علوم انسانی، رشته‌هایی مثل حقوق، روان‌شناسی، علوم تربیتی و مدیریت‌ها در دانشگاه پیام‌نور پرمخاطب است؛ رشته‌های فنی و مهندسی ما نیز عموما پرمخاطب است و در رشته هنر هم مخاطب قابل توجهی داریم.

همچنین در رشته حقوق بیشترین سهم دانشجو را داریم و با توجه به بررسی‌های چند سال اخیر درباره آمار کل دانشجویان قبول‌شده در تحصیلات تکمیلی، به این نتیجه رسیدیم دانشجویان دانشگاه پیام نور، رتبه دوم کشور را در قبولی تحصیلات تکمیلی دارند.

امین جلالوند‌ / ‌گروه جامعه