وقتی جاده مقصر مرگ می‌شود

معمای تابلوهای علائم راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها و نبود حفاظ‌‌های ایمنی ماجرای پیچیده‌ای شده است. نه فقط رانندگان اتوبوس‌های بین‌شهری و کامیون‌داران که پای ثابت سفرهای جاده‌ای هستند، بلکه حتی مسافرانی که هر سال تابستان‌ همراه خانواده با خودروی شخصی راهی یکی از جاده‌های کشور می‌شوند، هم از نبود این تابلوها و حفاظ‌های ایمنی در برخی مسیرهای جاده‌ای گلایه دارند.

آنها می‌گویند نبود تابلوهای نشان‌دهنده مسیر، علائم هشداردهنده، تابلوهای تعیین‌کننده سرعت مجاز، خط‌کشی‌های غیراستاندارد و... بلای جان رانندگان در بسیاری از محورها بخصوص جاده‌های دورافتاده شده است.

خسارت‌های جبران‌ناشدنی

بررسی‌های کارشناسی پلیس نشان می‌دهد نبود علائم هشداردهنده و تابلوهای نشان‌دهنده مسیر تاکنون تصادفات رانندگی خونینی را رقم زده و خانواده‌های بسیاری را داغدار کرده است.

علیرضا شفقت، ساکن شهرستان تنکابن، پدر داغداری است که فروردین امسال تنها فرزندش را به دلیل تصادف رانندگی در مسیر جاده کشکو (هراتبر) به 2000 از دست داده است.

به گفته وی، پلیس در بررسی صحنه تصادف کمبود علائم هشداردهنده در مسیر و خط‌کشی غیراستاندارد را علت حادثه اعلام کرده است.

این شهروند یادآوری می‌کند، بارها اهالی محل در مورد خطرناک بودن این جاده و ایمن نبودن آن بخصوص برای عابران به وزارت راه تنکابن از طریق تلفن و نامه شکایت کرده‌اند، اما تاکنون هیچ رسیدگی به این درخواست نشده است.

بزرگراه حفاظ امن می‌خواهد

شهروند دیگری که دختر چهارده ساله‌اش چشم خود را در یک تصادف رانندگی حاصل از برخورد حیوان با خودرو در بزرگراه قزوین از دست داده است، می‌گوید: مشکلی که برای دختر من پیش آمده، مربوط به جاده‌های فرعی و نقاط کور کشور نیست، بلکه حادثه در بزرگراهی رخ داده که بر اساس قانون باید دارای حفاظ باشد تا عابر پیاده یا حیوانی نتواند وارد آن شود.

وی می‌افزاید: تصور کنید نیمه‌شب در حال حرکت با سرعت مجاز یکباره حیوانی وارد بزرگراه شده و با خودرو برخورد می‌کند. چه کسی مقصر این کوتاهی‌هاست و آسیبی را که خانواده و دختر من دیده است، چگونه می‌توان جبران کرد؟

به گفته این شهروند، کوتاهی راهداری در این حادثه در دادگاه ذی‌ربط هم بررسی و تائید شده، اما مسئولان راهداری همچنان زیر بار تقصیر خود نمی‌روند و یک سال است او را سر می‌دوانند. (مدارک و شماره پرونده قضایی نامبرده در دفتر روزنامه محفوظ است)

از کدام مسیر بروم؟‌!

راننده دیگری با اشاره به مشکلی که چندی پیش همراه خانواده در مسیر جاده اصفهان به شهرکرد با آن مواجه شده است، تعریف می‌کند که در طول مسیر به یک سه‌راهی می‌رسد که باید یکی از راه‌ها را برای رسیدن به شهرکرد انتخاب می‌کرد، اما دریغ از یک تابلو که به او نشان دهد کدام راه درست است.

این راننده در نهایت پس از توقف طولانی بر سر سه‌راهی با دیدن یک رهگذر می‌تواند نشانی دقیق را از وی بپرسد، اما معلوم نیست اگر بر سر چنین چندراهی‌هایی، از رهگذر یا اهالی محلی خبری نباشد که به داد مسافران برسد، رانندگان برای پیدا کردن مسیر درست از چه کسی باید کمک بگیرند‌؟

برخی رانندگان نیز می‌گویند در مواردی هم دیده شده که این تابلوها در محل مناسب جانمایی نشده‌اند یا اطلاعاتی که روی آن عنوان شده، صحیح نیست. نصب سرعتگیرها در محل نامناسب یا با برجستگی خارج از استاندارد که به نوعی عملکرد آن را مانند دست‌انداز کرده است، موجب شده رانندگانی که با سرعت بالا در حرکت هستند هنگام رسیدن به این سرعتگیرها کنترل خودرو برایشان مشکل بوده و حادثه بیافرینند.

کمبود تابلو در جاده‌های فرعی و نقاط حادثه‌خیز

هرچند مسئولان پلیس نیز بارها نسبت به کمبود علائم راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها و حادثه‌آفرین بودن این وضع به مسئولان وزارت راه و سازمان راهداری هشدار داده‌اند، اما گزارش‌های مردمی که براساس آن همچنان از نبود علائم و تابلوهای هشداردهنده در بسیاری از محورهای جاده‌ای گلایه دارند، نشان می‌دهد مسئولان ذی‌ربط هنوز خطر را آنچنان که باید، جدی نگرفته‌اند.

جانشین پلیس راه کشور در گفت‌و‌گو با جام‌جم تاکید می‌کند: درمورد این‌که متاسفانه جاده‌های فرعی و راه‌های روستایی چه از لحاظ ایمنی راه و چه از لحاظ نصب تابلوها و علائم فقیر است، شکی نیست و مسئولان وزارت راه و سازمان راهداری باید در این زمینه اقدامات جدی‌تری انجام دهند.

سرهنگ پرویز سیاح البرزی به عنوان کارشناسی که سال‌ها در حوزه تصادفات جاده‌ای فعالیت داشته، معتقد است که مشکل اصلی هم‌اکنون نه فقط در راه‌های روستایی و محورهای فرعی، بلکه در نقاط حادثه‌خیز است که تصادف رانندگی خونینی را رقم می‌زند.

وی توضیح می‌دهد:در برخی محورهای حادثه خیز درحالی که باید تابلوهای اطلاع‌رسانی و هشداردهنده برای این‌که رانندگان با دقت و احتیاط بیشتری رانندگی کنند، نصب شده باشد متاسفانه هیچ تابلویی نصب نشده است.

در برخی مسیرها نیز ممکن است تابلوها مغایر هم باشد، به‌طور مثال در پیچ یک گردنه روی تابلو نوشته شده گردش به راست، درحالی که رانندگان باید به سمت چپ بپیچند!

جانشین فرمانده پلیس راه کشور تاکید می‌کند: البته پلیس راه بر اساس وظیفه و مسئولیت خود به طور مداوم وضع ایمنی راه‌ها و جاده‌ها را بررسی می‌کند و موارد لازم برای رسیدگی به سازمان راهداری اعلام می‌شود.

سرهنگ البرزی به ضرورت نصب تابلوهای دیجیتال در برخی محورها اشاره و تصریح می‌کند: به طور مثال در محور هراز هنگام تابستان جاده خشک است درحالی که تابلوهای نصب‌شده نشان می‌دهد که جاده لغزنده است و رانندگان باید مراقب باشند! به همین دلیل است که تابلوها باید با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر باشد تا بتواند اطلاعات درستی را به رانندگان منتقل کند.

کمبود فقط در جاده‌های فرعی و روستایی

مشکلاتی که به آن اشاره شد و گلایه‌های مسافران جاده‌ای از کمبود و حتی نبود تابلو و علائم در برخی محورها را با مدیرکل دفتر ایمنی راه و حریم سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در میان می‌گذاریم، اما این مقام مسئول در سازمان راهداری کشور نظر دیگری دارد.

مهران قربانی به جام‌جم می‌گوید: کمبود علائم راهنمایی و رانندگی یا تابلوهای نشان‌دهنده مسیر در راه‌های شریانی (راه‌هایی که 85 درصد ترافیک و بار تردد خودروها در آن جریان دارد) دیده نمی‌شود و این مشکل بیشتر در راه‌های فرعی و روستایی وجود دارد.

به گفته وی، هم‌اکنون 26 هزارکیلومتر راه شریانی در کشور وجود دارد که طی سال‌های گذشته تلاش شده به میزان مورد نیاز علائم و تابلوها در این مسیرها نصب شود.

قربانی توضیح می‌دهد: درست است که مسئولیت پیگیری و نظارت بر نصب علائم و تابلوها هم در محورهای شریانی و هم در جاده‌های فرعی و روستایی با سازمان راهداری است، اما 200 هزار کیلومتر راه فرعی و روستایی آن‌قدر حجم وسیعی را شامل می‌شود که ترجیح داده شده امور مربوط به پیگیری برای نصب تابلوها و علائم در این مسیرها به ادارات راه و شهرسازی هر استان واگذار شود و آنها موظف هستند بر اساس بودجه‌ای که به همین منظور در اختیارشان قرار می‌گیرد وضع ایمنی از جمله نیاز به نصب علائم و تابلو در راه‌های محدوده خود را کنترل و در صورت نیاز اقدام کنند.

البته سخنان مدیرکل دفتر ایمنی راه و حریم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور در حالی مشکل را صرفا به جاده‌های فرعی کشور معطوف می‌کند که بسیاری از شهروندان در جاده‌های اصلی و حتی بزرگراه‌های کشور به‌دلیل نبود حفاظ ایمنی دچار سانحه می‌شوند.

طرح ساماندهی علائم ایمنی راه

تابلوها گاهی نه‌تنها کم نیست، بلکه در برخی جاده‌ها ما با انباشتگی تابلو و علائم هم مواجه هستیم که این موضوع می‌تواند مشکل‌ساز شود، به این معنی که فراوانی تابلوها و علائم می‌تواند حساسیت رانندگان را نیز نسبت به پیام این تابلوها کم کند.

مدیرکل دفتر ایمنی راه و حریم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور، با بیان این مطلب به اجرای طرحی از سوی سازمان راهداری اشاره می‌کند که بر اساس آن قرار است اثرگذاری تابلوها و علائم ایمنی راه که در جاده‌های کشور نصب شده است، افزایش یابد.

به گفته قربانی، براساس این طرح که طرح ساماندهی و افزایش اثرگذاری علائم ایمنی راه نام دارد، در محورهایی که بیش از اندازه استاندارد تابلو و علائم نصب شده باشد، این تابلوها حذف شده و به جای آن در محورهای فرعی و روستایی که با کمبود در این زمینه مواجه است، نصب شود.

دزدها مقصرند!

حتی گاردریل‌ها، علائم و تابلوهای نصب شده در جاده‌ها و کابل‌های برق داخل تونل‌ها نیز از شر سارقان در امان نیست.

مدیرکل دفتر ایمنی راه و حریم سازمان راهداری کشور، دل پری از سرقت تجهیزات نصب شده در جاده‌ها دارد. او می‌گوید همیشه هم مشکل کمبود تابلو و علائم از نصب نشدن نیست زیرا در بسیاری موارد تابلوها، گاردریل‌ها و علائم نصب شده در جاده‌ها به سبب جنس آنها سرقت می‌شود.

قربانی توضیح می‌دهد: تابلوها و علائم نصب شده در جاده‌ها به دلیل این‌که جنس‌شان از آلومینیوم است، طعمه مناسبی برای سارقان است. آنها این تابلوها را حتی در روز روشن هم با تجهیزات خاصی کنده و به سرقت می‌برند.

قربانی می‌گوید: اخیرا سرقت گاردریل‌های نصب شده در جاده‌ها هم افزایش داشته است، از طرفی کابل‌های برق داخل تونل‌ها نیز به دلیل این‌که جنس‌شان از مس است شبانه سرقت می‌شود.

مردم گزارش دهند

این مقام مسئول در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور از مردم می‌خواهد که در مواردی که احساس می‌کنند در فلان جاده فرعی یا محور روستایی و بخصوص در تقاطع‌هایی که ممکن است تابلوها و علائم در آن گویا نباشد، آن را با شماره 1000141 در میان بگذارند تا در کمیته ویژه‌ای که با حضور مسئولان سازمان راهداری و کارشناسان به طور دوره‌ای برای بررسی وضع تابلوها و علائم نصب شده در جاده‌ها تشکیل می‌شود در این باره تصمیم‌گیری شود.

هرچند مسئولان سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور تاکید می‌کنند مسئولیت رسیدگی به وضع ایمنی راه‌های فرعی و روستایی که موضوع نصب علائم، تابلوها، خط‌کشی‌ها و... نیز جزئی از آن است بر عهده ادارات راه و شهرسازی استان‌ها گذاشته شده، اما برخی گزارش‌های مردمی از رسیدگی نکردن این ادارات به درخواست‌های اعلام شده و بخصوص اعلام نیاز اهالی روستاها برای ایمن سازی راه‌های پیاده‌رو و سواره‌‌رو، حکایت دارد.این امر ضرورت نظارت هرچه بیشتر مسئولان سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور بر عملکرد ادارات و شهرسازی استان‌ها را روشن می‌کند.

نکته پایانی و مهم این است که چنانچه در چنین مواردی کوتاهی و قصور سازمان راهداری و ادارات تابعه آن در نصب تابلو، حفاظ، گاردریل و علائم هشدار دهنده بر اساس رای دادگاه ثابت شد، وظیفه قانونی و انسانی حکم می‌کند مسئولان ذی‌ربط در اسرع وقت خسارت ناشی از آن را بپردازند، هر چند مرگ جوان تنکابنی و برگشت بینایی دختر سیزده ساله تهرانی به لحاظ عاطفی هرگز قابل جبران نیست.

پوران محمدی - گروه جامعه