انزوای تندروهای عرب

اقدام دیروز عربستان، امارات و بحرین در فراخواندن سفیران خود از قطر یکی از نشانه‌های تازه در اختلاف میان کشورهای عربی منطقه بود.

در بیانیه‌ای که این سه کشور صادر کرده‌اند، قطر متهم به بی‌توجهی به «ترتیبات امنیتی مشترک» شده است؛ با این وجود این بیانیه مشخص نکرده که مولفه‌های این ترتیبات امنیتی مشترک چه بوده است.

سفر هفته گذشته وزیر خارجه قطر به تهران و دیدار وی با محمدجواد ظریف که به تشکیل کمیته کاری مشترک برای تنظیم و فعال‌سازی روابط و نیز مناطق آزاد تجاری مشترک میان دو کشور منتهی شد، نشان از استفاده درست دستگاه دیپلماسی از شکاف‌های موجود در میان کشورهای عربی داشت؛ شکاف‌هایی که طی هفته‌های اخیر میان ریاض و دوحه به اوج رسیده و گرچه گفته می‌شود دلیل این اختلافات برخی تحرکات در مصر و یمن و حمایت قطر از اخوان‌المسلمین است، اما امکان نزدیک‌تر شدن قطر به تهران، از هم‌اکنون بحرین، عربستان و امارات را به تشویش دیپلماتیک دچار کرده است.

این نگرانی‌ها که با امضای توافق ژنو به اوج خود رسید و حتی سفر جان کری و وندی شرمن به ابوظبی نیز نتوانست آن را کاهش دهد، حالا با دیدار وزرای خارجه ایران و قطر به اوج خود رسیده و به نظر می‌رسد گسستی عمیق میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درباره مناسبات با ایران به وجود آمده است و اقدام سه کشور عربی در فراخواندن سفرای خود از دوحه، واکنشی شتابزده به این تحولات است.

نابسامانی سیاسی در مصر و یمن، جنگ داخلی در سوریه، درگیر بودن عراق و لبنان در بحران تروریسم، تشدید نارضایتی‌های داخلی در بحرین و بسیاری دیگر از چالش‌های امنیتی که امروز جهان عرب با آن دست به گریبان است، چاره‌ای برای برخی کشورها باقی نگذاشته تا از طریق نزدیکی بیشتر به محور ثبات منطقه، یعنی تهران، عملا نقشی در نقشه سیاسی آینده خاورمیانه داشته باشند و بدیهی است که این روند به انزوای بیشتر کشورهایی می‌انجامد که حامی جدی گروهک‌های تندرو در جهان اسلام به شمار می‌روند؛ کشورهایی که اندک‌اندک شاهد فاصله گرفتن دیگر کشورهای عرب منطقه از خود بوده و بدیهی است این فرآیند بدون اصلاح تاکتیک‌های فعلی - که البته اخیرا نشانه‌های کمرنگی از تغییر آن به چشم می‌خورد – متوقف نخواهد شد.

مصطفی انتظاری هروی - گروه سیاسی