حماسه 92

مرور آنچه امسال در سپهر سیاست کشور گذشت، چندان سخت نیست. کم نبود حوادث مهمی که هنوز در یادها مانده است. از رقابت داغ انتخاباتی خرداد و حضور کم‌نظیر مردم در پای صندوق‌های رای گرفته تا روزهای نفسگیر رأی اعتماد به کابینه تدبیر و امید و بعد داستان سفر نیویورک و آن تلفن تاریخی در نیم ‌ساعت آخر و سپس آنچه در هتل اینترکنتینانتال ژنو گذشت و به‌ دنبال آن امضای توافق هسته‌ای و سپس رقابت برخی نام‌ها برای تبدیل شدن به تیتر یک مطبوعات و علاوه بر همه اینها رفت و آمدهای دیپلماتیک سیاستمداران و سرمایه‌گذاران غربی و شرقی و در نهایت هم آماده‌باش کشور برای پیگیری راهبرد «اقتصاد مقاومتی.»

هر چند نمی‌توان مختصات سال 92 را جدای از سال‌های پیش در بیش از سه دهه گذشته از پیروزی انقلاب تحلیل کرد، اما به ‌نظر می‌رسد این سال به دلیل تکثر خبرهای داغ در سیاست‌داخلی و خارجی و نیز عرصه اقتصاد، یکی از خبرسازترین سال‌ها طی این مدت بود و توانست شعار سال را حداقل در بخشی از آن به یک واقعیت تبدیل کند. البته حرف و حدیث‌ها درباره آنچه در سال 92 رخ داد، زیاد است و کم نیستند منتقدانی که برخی از آنچه را که امسال رخ داد به مصلحت کشور نمی‌بینند و با دیده تردید به پاره‌ای از صحبت‌ها و تاکتیک‌ها می‌نگرند. با وجود این به ‌نظر می‌رسد می‌توان از فضای عمومی جامعه به این مهم پی برد که سال 92 فارغ از همه حوادث مهمی که داشت، دست‌کم نقطه عطفی محسوب می‌شود برای آغاز روندی که باید طی سال‌های آینده فرجامش را به قضاوت نشست.

سال اعتدال

سالی که گذشت، سال شهرت یک واژه بود؛ اعتدال. واژه‌ای که هم موافقانش بسیار به آن استناد کردند و هم مخالفان. واژه‌ای که نمادش کلید بود، هر چند گاه برخی آن را با «داس» اشتباه گرفتند و در کاربری‌اش تغییری تاکتیکی دادند!

هر کسی از اعتدال تعریفی داشت. یکی آن را یک «گفتمان» می‌دانست و دیگری معتقد بود همان «اصلاحات» است که پوست انداخته. دیگری آن را یک فرهنگ می‌دانست و آن یکی به شعاری سیاسی تقلیلش می‌داد. با این همه اعتدال، امسال مهم‌ترین واژه سیاسی بود که خلق شد و خیلی سریع حامیان خود را هم شناخت. حامیانی که به‌ نظر می‌رسد برخی از آنان از هم‌اکنون چشم به ظرفیت‌سازی برای این کلمه در دوره‌های بعدی انتخابات دوخته‌اند.

سال سکوت

همزمان با پر و بال گرفتن اعتدالیون، برخی از مشهورترین سخنوران سیاسی در دولت قبل راه به سکوت گشودند و همان‌ها که کمتر کسی می‌پنداشت از اظهارنظر جنجالی بپرهیزند، از سخنوری گریختند.

هر چند این سکوت گاه به دلیل برخی صحبت‌ها بویژه درباره «خزانه خالی»، با فراخوان مناظره شکسته شد، اما در کل نشان داد ​ همه‌ چیز آماده است تا دولت جدید راهبردهای خود را پیش ببرد. راهبردهایی که البته برخی منتقدان در طول سال بارها برخی از آنها را نامناسب ارزیابی کردند.با این همه باید دید در سال جدید هم این سکوت و سکون سیاسی بعضی جریانات ادامه می‌یابد یا آن که باید منتظر پایان شوک سیاسی و فعال‌تر شدن برخی خواص در فضای سیاسی بود.

سال سفر

دولت قبل را به سبب سفرهای استانی بسیارش، گاه دولت مسافر می‌خواندند. با این حال به‌ نظر می‌رسد ​ این دولت را باید از زاویه دیگری دولت مسافر خواند، چرا که بیش از آنچه پیش‌بینی می‌شد در ماه‌های ابتدایی کار خود سفرهای خارجی را موجب شد و دیپلمات‌ها را، هم مهمان سایر کشورها کرد و هم میزبان برخی دیگر.

این سفرهای دیپلماتیک ـ که قابل قیاس با اندک سفرهای استانی دولت جدید نبود ـ پس از لبخندهای ژنو شدت گرفت و حتی بازار سفر نمایندگان دیگر کشورها به ایران و میزبانی بهارستانی‌ها را هم داغ کرد و خلاصه آنقدر آمد و رفت سیاسی رخ داد که بسختی می‌شود فهرستی از کسانی که به دلایل مختلفی ازجمله حضور در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور، دیدار با وزیر خارجه، ملاقات با هیات‌های دوستی پارلمانی و... در تهران و مشهد و اصفهان حضور یافتند، ارائه داد.

سال سراب تندروها

نقشه‌های برخی دولتمردان این‌سو و آن‌سوی جهان، امسال نقش برآب شد. از برخی شیوخ منطقه گرفته تا لابی‌های صهیونیست در پایتخت کشورهای غربی و شرقی. همان‌ها که نگران بودند مبادا خوش و بش‌های ظریفانه دولتمردان ایرانی، کار را بر آنانی که زیست سیاسی خویش را در بحران تعریف می‌کنند، سخت کند.

چنین بود که امسال آب خوش از گلوی صهیونیست‌ها پایین نرفت و تکفیری‌های منطقه هم رویای تبدیل سوریه به افغانستانی دیگر را سرابی یافتند که هیچ‌گاه فرصت عینیت پیدا کردن نیافت. صهیونیست‌ها که امسال کار خود را با ادعای تحریم انتخابات از سوی مردم ایران و زیرسوال بردن رئیس‌جمهور منتخب آغاز کرده بودند، این سال را با سناریویی هالیوودی و مضحک درباره یک کشتی ساختگی به پایان رساندند و با این حال چاره‌ای نداشتند جز آن که بپذیرند، امسال سال باخت آنها بود در بازی برد ـ بردی که تهران طراحی کرده بود.

سال سقوط اشرف

«اشرف» خیلی راحت‌تر از آنچه برخی می‌پنداشتند فروریخت. نماد تروریسم در منطقه که بیش از سی سال شده بود بت‌واره خیانت غمخواران خلق! عراقی‌هایی که حالا کم‌کم در حال بازتولید مفهوم استقلال کشور خود هستند، نتوانستند ببینند ​ یک جزیره تروریستی در خاک این کشور هنوز هم با قوانینی مربوط به قرون وسطی، ادامه حیات می‌دهد. همین شد که اشرف، بسادگی با تلنگری فروریخت و شد درس عبرتی برای دیگر گروهک‌های تروریستی منطقه.

هر چند حالا تروریست‌ها می‌خواهند با مدل اشرار مرزی و آدم‌ربایی، خودی نشان دهند و حکایتش شده سرنوشت چند مرزبان به گروگان‌گرفته شده، اما تحولات منطقه نشان از آن دارد که عمر سیاست‌ورزی با ابزار تروریسم کوتاه‌تر از آن شده که مجالی برای عرض اندام باقی بماند.

سال لایک‌ و توئیت

هنوز جوهر امضای حکم برخی وزرا، بر کاغذ خشک نشده بود که دولتمردان جدید صفحات شخصی خود را لایک‌باران دیدند. برخی زیرلب می‌پرسیدند که فلان وزیر از چه فیلترشکنی استفاده می‌کند و همین سوالات زیرلبی کم‌کم صدای برخی را درآورد که اگر ورود به شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده غیرقانونی است، دولتی‌ها اینجا چه می‌کنند؟

پس از مدتی، داستان صفحات جعلی فیسبوکی برخی چهره‌های دولتی هم دردسرساز شد و بعضی شروع کردند به تکذیب عضویتشان در این و آن شبکه. با این حال یک نفر بیش از سایرین با فرندزهای خود ایام گذراند و برخی توئیت‌ها و پست‌هایش جنجال‌برانگیز هم شد، اما هنوز به گزارش‌دهی فیسبوکی‌اش ادامه می‌دهد: محمدجواد ظریف.

سال حماسه

از همه این حاشیه‌های ریز و درشت امسال که بگذریم، سال 92 بی‌تردید سال حماسه بود. هم حماسه سیاسی که با حضور گسترده مردم در پای صندوق‌های رأی در بهار داغ امسال آغاز شد و با مذاکرات هسته‌ای و همزمان، حضور چشمگیر مردم در راهپیمایی‌های امسال از جمله راهپیمایی گسترده 22 بهمن ادامه یافت و هم سال حماسه اقتصادی که باید هر چه سریع‌تر محقق شود و نمادش اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بود که قرار شد چارچوبی باشد برای برنامه‌ریزی‌های دولت در سال آینده. با این همه مهار تورم، ترکیدن بادکنک قیمت سکه و دلار به دلیل شکسته شدن فضای روانی ناشی از تحریم‌ها، بازگرداندن نرخ رشد اقتصادی به مدار صفر درجه و تدبیر دولت و مجلس برای پیشبرد فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها حکایت از آن داشت که عزمی برای تکمیل سال حماسه وجود دارد.

هفت‌سین سال‌ها در یک سال، نشانه‌ای است از آنچه در سال 92 بر کشور گذشت و تجربه‌ای را برای سال 93 پیش روی ما گشود تا شاید سالی که تنها چند روز دیگر آغاز می‌شود، سرشار از میراثی ارزشمند برای توسعه ایران باشد.

مصطفی انتظاری‌هروی‌/‌ گروه سیاسی