رسانه ملی و فناوری رسانه‌ای

اگر یادمان نرفته باشد، کمتر از دو دهه قبل فقط دو شبکه تلویزیونی داشتیم که تازه شبکه دو همه جای ایران قابل دریافت نبود، اما اکنون توسعه فناورانه رسانه ملی به جایی رسیده که مخاطب می‌تواند با گوشی تلفن همراه خود نیز برنامه‌های تلویزیونی را رصد کند و هر سال بر تعداد شبکه‌های رادیو تلویزیونی ما افزوده می‌شود.

واقعیت این که در جهان رسانه‌ای شده امروز، رسانه صرفا برای سرگرمی و اوقات فراغت نیست و نیازهای اطلاعاتی ـ ارتباطی شهروندان را که در تار و پود ساختار و نظام اجتماعی ـ اقتصادی تنیده شده و بدون وجود اطلاعات نمی‌توان زیست را تامین می‌کند؛ پس توسعه و به روز شدن امکانات فنی در حوزه رسانه به عنوان یکی از شاخص‌های مهم در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی جوامع معاصر و اهرمی برای رشد و پیشرفت اجتماعی تعریف می‌شود.

به همان اندازه‌ که کیفیت محتوای برنامه‌های رسانه ملی مهم است، این‌که مثلا تصاویر شبکه‌ها را با کیفیت تصویری بالا دریافت کنیم یا امکان ارسال امواج رسانه‌ای در نقاط کور کشور برای دریافت برنامه‌های شبکه‌های مختلف، به قدری اهمیت دارد که یکی از شاخص‌های مهم عدالت اجتماعی شناخته می‌شود.

امروز این وظیفه دولت‌هاست که با فراهم کردن امکان دسترسی شهروندان به اطلاعات مورد نیاز آنان، توزیع عادلانه اطلاعات را تضمین کنند. به عبارت دیگر، توسعه فناوری‌های اطلاعاتی اقدامی عملی در جهت تحقق عدالت اجتماعی است و رسانه ملی به موازات توسعه کمی و کیفی برنامه‌های خود باید در این جهت نیز سیاستگذاری‌ موثری داشته باشد.

خوشبختانه در دوازدهمین اجلاس سراسری فناوری و رسانه ـ که هفته گذشته در تهران برگزار شد ـ خبرهای امیدوارکننده‌ای از دستاوردهای رسانه ملی در زمینه توسعه فناوری بیان شد که نشان می‌دهد ما در زمینه توسعه فنی رسانه‌ای گام‌های بلندی برداشته‌ایم. حجت‌الاسلام موسوی‌مقدم قائم‌مقام سازمان صدا و سیما در این همایش گفت سیگنال‌رسانی و حساسیت بالای آن در شرایط کنونی را مورد توجه قرار داده و به لطف الهی با کوچک‌ترین اشکال و بی‌توجهی همراه نبوده‌ایم و این امر نشان می‌دهد وجدان‌کاری و اخلاص مورد نیاز مدیریت جهادی، بر مدیریت فناوری و رسانه جاری است.

به گفته وی امروز در جایگاه خوبی قرار داریم و اگر هر یک از اقدامات کنونی انجام نمی‌شد، آنگاه متوجه اشکالات و کمبودها می‌بودیم؛ مجموعه فعالیت‌های سازمان، ما را در مقابل تهدیدات ماهواره‌ای و رسانه‌ای بیمه کرده است.

قائم‌مقام سازمان صدا و سیما با اشاره به اتفاق بزرگی که در حوزه تولید محتوا صورت گرفته، گفت: اثرات فرهنگی این موضوع و نیز دیجیتال‌سازی ـ که بیش از 80 درصد جمعیت کشور را زیر پوشش قرار داده ـ کاملا مشهود است. برای استقلال رسانه‌ای و بیمه رسانه ملی از تهدیدات شبکه‌های جهانی، بدون شک گسترش و نوآوری فناوری‌ رسانه‌ای نقش مهمی دارد و باید بتوانیم هرچه سریع‌تر در این زمینه به خودکفایی ملی برسیم. موسوی‌مقدم در این اجلاس اعلام کرد: 80 درصد تجهیزات فنی مورد نیاز سازمان صدا و سیما در داخل کشور تامین شده و به 30کشور نیز خدمات فناوری صادر می‌شود؛ اینها اقدامات بزرگی است که به همت مدیران و مهندسان سازمان صدا و سیما انجام شده‌ و نشان می‌دهد با وجود همه مشکلات و تحریم‌ها جزو کشورهای پیشرفته از نظر تجهیزات فنی رسانه‌ای قرار گرفته‌ایم.

معاون توسعه و فناوری رسانه ملی نیز از ابعاد جزئی‌تر به این موضوع پرداخت و با اشاره به محدودیت‌های مالی و مشکلات پیش روی سازمان بیان کرد: در این شرایط توانستیم با همت و تدبیر و یافتن راهکارهایی خاص، جریان انتشار تلویزیون دیجیتال را پیش ببریم و امروز به میزان 83 درصد سیگنال‌رسانی زمینی داشته باشیم.

عسکری در بخش دیگری از سخنان خود به ساخت و پرتاب ماهواره به نقطه 26 درجه شرقی اشاره کرد و گفت: با این کار توانستیم هم نقطه مداری را حفظ کنیم و هم با زحمات دوستان و همکاران و عنایات خدای متعال، ماهواره مشارکتی را پیگیری کنیم که این ماهواره ساخته شود و روز حادثه به کمک ما بیاید و چه فشارهایی آوردند که آن را قطع کنند، اما ما با مذاکره و رایزنی توانستیم آن را حفظ کنیم، تا امروز که از تحریم عبور کردیم و آن را ادامه داده‌ایم.

معاون توسعه و فناوری با اشاره به این‌که در سیگنال‌رسانی نیز سازمان بر بستر فیبر نوری قرار گرفته، بیان کرد: حدود 43 استودیوی رادیویی جدید ساخته و راه‌اندازی و 160 استودیوی قبلی به دیجیتال تبدیل شد. همچنین 43 استودیوی دیجیتال با کیفیت تلویزیونی در سال‌های اخیر ساخته و تجهیز شد و بقیه 139 استودیوی آنالوگ نیز به دیجیتال تبدیل شده است.

عسکری با بیان این‌که 14 شبکه جدید رادیویی را که همگی به زیر ساخت نیاز داشت، راه‌اندازی کردیم، تصریح کرد: از این تعداد 11 شبکه رادیویی فقط در تهران اضافه شد و امروز 19 شبکه رادیویی مستقل در تهران داریم و حدود 18 شبکه فراملی، ملی و استانی راه‌اندازی شده است.

از آنجا که رسانه ملی بیشتر به عنوان یک نهاد فرهنگی تعریف و تصور می‌شود، توجه و اهتمام به ابعاد فنی ـ تکنیکی آن در رسانه‌ها مهجور مانده و جا دارد رسانه‌های مکتوب و خبرگزاری‌ها در نقد و بررسی عملکرد تلویزیون به بعد فنی و تکنولوژی رسانه‌ای نیز توجه کنند، ضمن این‌که از سوی دیگر خود رسانه ملی باید زمینه همکاری متخصصان آی‌تی یا مهندسان الکترونیک را فراهم کند تا از دانش و دستاوردهای علمی آن در توسعه شبکه‌های رسانه‌ای و ارتقای کیفی آنها استفاده کنند. برگزاری این همایش‌ها نیز فرصت مناسبی است تا استعدادها و ظرفیت‌های انسانی در این حوزه شناسایی شود و با معرفی آنها به برنامه‌سازان یا مدیران رسانه‌ای از تخصص آنها به منظور پیوند وجوه فنی با سویه محتوایی برنامه‌ها بهره‌وری لازم صورت بگیرد.

منطق رشد فنی در حوزه رسانه را می‌توان این طور جمع‌بندی کرد که رسانه باید پیام را توجیه کند؛ به این معنی که رسانه باید به اندازه اهمیت و منزلت پیام رشد کند. وقتی قرار است صدا و سیما یک دانشگاه عمومی باشد، باید دانشگاهی به وسعت جغرافیای ایران فراهم کرد تا همه ایرانیان به عنوان دانش‌آموزان این مدرسه بزرگ ثبت‌نام شوند. در جهان رسانه‌ای شده امروز، عدالت رسانه‌ای همان عدالت اجتماعی است و توزیع عادلانه اطلاعات بدون توسعه و گسترش فن‌آوری‌های رسانه‌ای میسر نخواهد شد. (سیدرضا صائمی/ ضمیمه قاب کوچک)