مولف «تذکره‌ الغافل و ارشاد الجاهل»

آخوند خراسانی در تصدیق‌نامه اجتهاد خود، از وی با عنوان «عالم عامل ربانی و فاضل کامل صمدانی، فائق بر اقران بلکه اکثر اهل زمان خویش، عمده اهل تحقیق و قدوه اهل تدقیق» یاد می‌کند و خاطرنشان می‌سازد که بر عموم مردم است که از انوار او هدایت یابند و به آثارش اقتدا جویند، که او شایسته رهبری است.

میرزا ابوتراب در سال 1323 ق مقارن با شروع جنبش مشروطیت بنا به درخواست‌ اهالی قزوین به زادگاهش برگشت تا به ارشاد و موعظه مردم بپردازد. حاج میرزا ابوتراب پس از مدتی بار دیگر به تهران مهاجرت نمود و هرچند وقت سفری به قزوین انجام می‌داد. وی در این دوران هم رای و هم نظر با صاحب عروه و شیخ فضل‌الله نوری در صف منتقدان مشروطه سکولار غربی قرار گرفت و با ایراد خطابه‌ها و نگارش رساله‌ها و مکتوبات متعدد به طرفداری از مشروطه مشروعه پرداخت از جمله مهم‌ترین و تاثیرگذارترین آثاری که از او بر جای مانده است می‌توان از رساله «تذکره الغافل و ارشاد الجاهل» نام برد که تاکنون به شیخ شهید منتسب می‌شد لکن اخیرا در تحقیقی که توسط استاد حجت‌الاسلام دکتر علی ابوالحسنی (منذر)‌ به عمل آمد، اثبات شد که این رساله به شهیدی تعلق دارد نه به شیخ فضل‌الله نوری!

پی‌نوشت‌ها:

علی ابوالحسنی (منذر)‌ «آیت‌الله حاجی میرزا ابوتراب شهیدی قزوینی»، تاریخ معاصر ایران، 39 (پاییز 1385)، صص 89 ــ 35.Cمحمدعلی گلریز، مینودر، یا، باب‌الجنه قزوین، ج 2: شرح حال و آثار رجال و دانشمندان قزوین (قزوین: طه، 1368)‌، صص 229 ــ 230.

موسی اسدی