استرس دوران بارداری می‌تواند به نسل‌های بعد منتقل شود

محققان دانشگاه لس بریدج کانادا تحقیقات در مورد این‌که چگونه تولد زودرس تحت تاثیر استرس به وقوع می‌پیوندد را آغاز کرده‌اند. تولد زودرس یکی از علل اصلی مرگ و میر نوزادان بوده و می‌تواند موجب بروز مشکلات سلامت در مراحل بعدی زندگی شود. در این تحقیق طول دوره بارداری در موش‌ها اندازه‌گیری شد، چرا که عموما این مدت میان گونه‌های مختلف تفاوت بسیار کمی‌دارد.

اولین نسل موش‌ها اواخر دوره بارداری تحت استرس قرار گرفتند. دو نسل بعدی آنها به دو گروه تقسیم شدند و یک گروه در معرض استرس قرار گرفتند و گروه دیگر در معرض استرس قرار داده نشدند و بارداری عادی را طی کردند. طول مدت بارداری دختران موش‌هایی که در معرض استرس قرار گرفته بودند در مقایسه با دختران موش‌هایی که در معرض استرس نبودند، کمتر بود. همچنین به شکل قابل توجهی نسل دوم دختران (نوه‌های دختری) موش‌های در معرض استرس مدت بارداری کوتاه‌تری داشتند حتی اگر مادران آنها در معرض استرس قرار نگرفته بودند. علاوه بر دوران بارداری کوتاه موش‌هایی که مادربزرگ‌ها و مادر آنها در معرض استرس قرار گرفته بودند از میزان قند خون بالاتری نسبت به گروه کنترل شده برخوردار بوده و دارای وزن کمتری بودند.

جرلیند متز، نویسنده ارشد مقاله می‌گوید: ما نشان دادیم استرس میان نسل‌ها به اندازه کافی برای کوتاه کردن مدت بارداری در موش‌ها قدرتمند بوده و به نوعی معرف خصوصیات تولد زودرس در انسان است. یکی دیگر از یافته‌های عجیب‌آور طی این تحقیق این بود که استرس متعادل یا خفیف اثر ترکیبی روی نسل‌ها داشته و اثرات استرس در نسل‌های بعدی به مراتب بیشتر شده بود. محققان معتقدند این تغییرات بر اثر پدیده اپی ژنتیک (ورا ژنتیک) در آرایش و ظهور ژن‌ها اتفاق می‌افتد.

بیشتر اوقات این موضوع اشاره به متیلاسیون دی ان ای جفت نوکلئوتیدی دارد. اما محققان معتقدند در این تحقیق این موضوع به‌دلیل تغییرات ورا ژنتیک میکرو ار ان ای که در تنظیم بیان ژن‌ها نقش مهمی‌دارند، اتفاق افتاده است.

متز می‌گوید: مطالعات ورا ژنتیک قبلی عمدتا روی اثر متیلاسیون دی ان ای وراثتی متمرکز بود. آنچه ما نمی‌دانستیم این است که آیا میکرو ار ان ای‌ها که زیست نشانه‌های مهمی‌از بیماری‌های انسانی هستند را می‌توان به‌وسیله آزمایش و وراثت میان نسل‌های بعدی تولید کرد. اکنون ما نشان دادیم استرس مادر می‌تواند تغییراتی در ریز ار ان ای به‌وجود آورده و اثر آن در چند نسل باقی خواهد ماند. در آینده باید تحقیقاتی انجام شود تا مکانیسم‌های تولید‌کننده این اثر اپی ژنتیک و چگونگی انتقال آنها از نسلی به نسل دیگر درک شوند. با دانش بیشتر از این مکانیسم شاید بتوان برای پیشگیری و جلوگیری از بارداری زود رس و همچنین جلوگیری از دیگر بیماری‌ها اقدام کرد. تولد زودرس می‌تواند توسط عوامل بسیاری تولید شود. ما در این تحقیق نشان دادیم چگونه استرس در مادران، مادر بزرگ‌ها و شاید نسل‌های قبلی می‌تواند خطر و عوارض بارداری و زایمان زودرس را در مادران امروزی ایجاد کند.

این یافته‌ها بر پیامدهای دیگری غیر از بارداری دلالت داشته و نشان می‌دهد علت بسیاری از بیماری‌های پیچیده ممکن است ریشه در تجربیات نیاکان ما داشته باشد. بنابراین اگر درک درستی از اثر اپی ژنتیک داشته باشیم می‌توانیم خطر ابتلا به بیماری‌ها را پیش‌بینی کرده و به‌طور بالقوه قرار گرفتن در معرض خطرات آینده بیماری‌زا را کاهش دهیم.

منبع: medicalxpress