خوشنویسان در آغوش سعدالسلطنه

سومین دوسالانه خوشنویسی ایران در حالی امسال در دو شاخه رقابتی و غیررقابتی برپا شده که هدفی چون زنده کردن نام و خاطره بزرگان خوشنویسی، پاسداشت خالقان آثار ماندگار خوشنویسی، شناخت و شناسایی شایسته استعدادهای برتر در این عرصه و تبادل تجربیات ارزنده پیشکسوتان و مشتاقان این هنر را با خود یدک می‌کشید.

نمایش 851 اثر

در این دوسالانه که به همت اداره کل امور هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین، شهرداری و انجمن خوشنویسان قزوین از ششم تا بیست و ششم شهریور برگزار می‌شود، 851 اثر در رشته‌های نستعلیق، شکسته‌نستعلیق، نسخ و ثلث به دبیرخانه ارسال شد که پس از بازبینی هیات انتخاب،‌ در نهایت 400 اثر خوشنویسی به مرحله نهایی و نمایش آثار راه یافت.

به گفته مهدی احمدی، دبیر این دوسالانه و مدیر کل ارشاد استان قزوین در بخش نستعلیق از بین 159 اثر رسیده به دبیرخانه 134 اثر، در بخش شکسته نستعلیق از بین 93 اثر ارسالی 88 اثر و در خط ثلث و نسخ نیز از میان 59 اثر رسیده 57 اثر در بخش رقابتی به مرحله نهایی رسیدند که در کنار 80 اثر پیشکسوتان و هنرمندان در بخش غیررقابتی، به نمایش درآمدند.

قزوین، سردمدار بیشترین آثار

طبق بررسی‌های صورت گرفته استان قزوین با 101 اثر از 66 هنرمند و استان تهران با 118 اثر از 67 هنرمند بیشترین شرکت‌کنندگان در این دوره محسوب می‌شوند و بعد از اینها استان‌هایی چون خراسان‌رضوی، اصفهان، آذربایجان شرقی و البرز بیشترین آثار ارسالی به این جشنواره را داشته‌اند.

مدیرکل ارشاد استان قزوین درباره جشنواره این دوره چنین بیان می‌کند: در کنار آثار به نمایش درآمده در بخش رقابتی آثاری از استادانی چون ابوالحسن محصص‌مستشاری، غلامحسین امیرخانی، عباس اخوین، صداقت جباری، علی شیرازی، محمد سلحشور، سیدمحمد حسینی موحد، احمد عبدالرضایی، محمدحسین عطارچیان، مجتبی ملک‌زاده، جواد بختیاری، عبدالصمد صمدی، غلامرضا مشعشعی و احمد پیله‌چی قزوینی در معرض دید عموم قرار گرفته است.

مجتبی ملک‌زاده، عضو هیات داوران و شورای سیاستگذاری این دوره از دوسالانه نیز درباره آثار شرکت‌کننده در این جریان مهم خوشنویسی می‌گوید: خوشبختانه آثار این دوره از رشد کمی و کیفی نسبت به دوره‌های گذشته برخوردار است. در واقع می‌توان گفت نسل جدید هنرمندان خوشنویس کشور بسیار پویا و پربار بوده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: انتخاب سه نفر به عنوان برگزیده در هر رشته کار بسیار دشواری بود به همین دلیل تصمیم گرفتیم در هر رشته تعداد بیشتری را به عنوان برگزیده اعلام کنیم. بنابراین روز پنجشنبه‌ای که گذشت در خط نستعلیق ده برگزیده، در خط شکسته نستعلیق هفت برگزیده و در دو رشته نسخ و ثلث هر کدام پنج برگزیده را اعلام کردیم.

استادان خوشنویسی، داوران دوسالانه

هر اتفاق هنری با حضور هنرمندان پیشکسوت و طراز اول اعتبار دو چندانی به خود می‌گیرد و جوانان با علاقه بیشتری برای این‌که این بزرگان هنر، آثارشان را داوری می‌کنند در آن رخداد حضور می‌یابند که البته سومین دوسالانه خوشنویسی نیز از این امر مستثنا نیست و در ترکیب داوران خود میزبان هنرمندان شاخص عرصه خوشنویسی است.

احمدی، دبیر سومین دوسالانه خوشنویسی معتقد است حضور استادان پیشکسوت خوشنویسی در این دوسالانه به عنوان شناسنامه خوشنویسی کشور است، چرا که در این دوره جمعی از استادان پیشکسوت خوشنویسی کشور از جمله امیرخانی، اخوین، سلحشور، جباری، شیرازی، بختیاری و احمد پیله‌چی داوری در بخش نستعلیق؛ عطارچیان، مشعشعی و ملک‌زاده در بخش شکسته نستعلیق و موحد حسینی، صمدی و عبدالرضایی در بخش نسخ و ثلث به عنوان داور، بر اعتبار این رویداد افزوده است.

پایتخت خوشنویسی

همیشه مهم‌ترین اتفاقات هنری در پایتخت برگزار شده و می‌شود اما سه دوره پیاپی معتبرترین دوسالانه خوشنویسی در شهر قزوین برگزار می‌شود. حال چرا قزوین؟ از گذشته‌های دور قزوین به خاطر هنرمندان بزرگ خوشنویس‌اش‎ به‎ عنوان‎‎ پایتخت‎ خوشنویسی‎‎ ایران معرفی شده و به گفته مورخان به صورت‎ یکی‎ از قطب‎‌های خوشنویسی‎ در کشور و حتی‎ در جهان‎ مطرح‎ بوده‎ و هست. در واقع این شهر به عنوان مهد خوشنویسی کشور از دیرباز جایگاه خوشنویسان نامی کشورمان همچون میرزامحمدحسین عمادالکتاب‌قزوینی، استاد علی‌اکبر کاوه و استاد بوذری از بنیانگذاران انجمن خوشنویسان ایران، عبدالمجید طالقانی و ملک‌محمد قزوینی و میرزامحمدعلی خیارجی قزوینی و... بوده است.

از سوی دیگر و با نگاه به دوران بسیار دورتر، به این مهم دست می‌یابیم که تاریخ‎ خوشنویسی‎ در قزوین‎‎ از قرون پنجم‎ و ششم‎ هجری‎ آغاز شده و در دوره‎‎‎ صفویه بـه اوج‎ خود رسیده است. بر اساس این پیشینه تاریخی و نیز پرورش استادان بنامی که به آنها اشاره شد، برگزارکنندگان معتبرترین دوسالانه خوشنویسی، شهر قزوین را برای برپایی انتخاب کرده‌اند.

احمدی دبیر دوسالانه نیز در این باره می‌گوید: باتوجه به سابقه و جایگاه خوشنویسی در استان قزوین، سومین دوره دوسالانه را نیز در پایتخت خوشنویسی ایران یعنی قزوین برگزار کردیم.

همچنین در روند برپایی این دوسالانه سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بازدید خود از آثار به نمایش در آمده در این اتفاق هنری، با اشاره به جایگاه هنری قزوین در عرصه خوشنویسی گفته است: قزوین با چندین نماد در بین اذهان عمومی شناخته می‌شود که بی‌تردید خوشنویسی یکی از مصادیق آن به شمار می‌آید. پیشینه قزوین با وجود مفاخری بزرگ همواره در توسعه هنر خوشنویسی درخشان و ممتاز است؛ هنری که در خدمت اسلام و اشاعه فرهنگ غنی آموزه‌های آن است.

او به برپایی سه دوره این دوسالانه اشاره کرده و گفته است که برگزاری پیاپی سه جشنواره دوسالانه خوشنویسی در قزوین ما مهر تائیدی بر محوریت این خطه در توسعه هنر خطاطی محسوب می‌شود. بی‌تردید عنوان پایتخت خوشنویسی، برازنده قزوین و اهالی فرهنگ دوست آن است.به گفته صالحی، آثار فاخر سومین جشنواره دوسالانه خوشنویسی تلاش بی‌شائبه اهالی فرهنگ قزوین در پاسداری از این هنر اسلامی را نشان می‌دهد؛ تلاشی که بی‌تردید نشات گرفته از علاقه وافر آنان به فعالیت‌های فرهنگی ـ هنری است.

جای خالی روز خوشنویسی در تقویم

یکی از اتفاقاتی که طی این سال‌ها با پیگیری هنرمندان و مسئولان مربوط هنوز عملی نشده، درج روز خوشنویسی در تقویم رسمی کشورمان است. درواقع هفته اول مهرماه به نام هفته خوشنویسی نام‌گذاری شده است اما متاسفانه نه این هفته و نه روز آن در تقویم رسمی به ثبت نرسیده است. ناگفته نماند که مسئولان برگزاری دوسالانه خوشنویسی نیز تلاش زیادی برای به ثبت رساندن این روز کرده‌اند. دیدگاه و هدف آنها از ثبت روز خوشنویسی در تقویم ایرانیان، احیای این هنر اسلامی است.

از تاسیس مدرسه خوشنویسی تا بزرگداشتی برای سهروردی

سومین دوسالانه خوشنویسی ایران فقط به نمایش آثار خوشنویسی اختصاص ندارد. در حاشیه این رخداد، بزرگداشتی برای احمد سهروردی کاتب قرن هشتم هجری برگزار شد. البته این برنامه، رویه دوره‌های قبل نیز بوده به طوری که در دوره اول بزرگداشت میرعماد قزوینی و در دوره دوم بزرگداشت درویش عبدالمجید طالقانی برگزار شد.

البته در کنار این بزرگداشت‌ها و نیز تاثیرات بر جای مانده از سه دوره برگزاری دوسالانه خوشنویسی، اتفاق خوشایند دیگری همچون تاسیس مدرسه خوشنویسی برای نخستین بار در کشور طی این سال‌ها رخ داده که به خودی خود جایگاه ویژه‌ای در عرصه این هنر دارد. به هر روی این مدرسه نقش بسزایی در تربیت استعدادهای نوین خوشنویسی و توسعه این هنر دارد.

سحر طاعتی ‌/‌ جام‌جم