سیاه پوشی دریا

یا حسین ته وسّه زمی همه بر سینه و سر

هر چی که ته وسّه برمه بکنیم بازم کمه

محرم که از راه می‌رسد، دیگر هیچ دریایی آبی نیست و اقیانوس‌ها و دریاها در پوشیدن جامه سرخ و سیاه از هم پیشی می‌گیرند. اصلا همه آب‌ها شرمنده حسین و شهیدان کربلا می‌شوند و تا پایان تاریخ، ننگ رسوایی شان را به دوش می‌کشند. شرمندگی‌ای که آن را از جدشان فرات به ارث برده‌اند که در سال 61 هجری قمری خنکایش را از لب‌های خشکیده حسینیان دریغ کرد.

دریای خزر اما به واسطه همجواری با خاک سرزمینی که دلبستگی‌اش به اهل‌بیت هویت و شناسنامه آن است، دراین ایام حکایتی یکسر متفاوت پیدا می‌کند و اهالی خطه شمال سرسبز و زیبا در سوگواری امام مظلوم یکسره شور و شرر می‌شوند.

آستانه شب هفتم محرم است و آسمان چالوس یکی از شهرهای مازندران بجز حرکت نرم به سوی تاریکی غمی هم با خود دارد. غمی که گرفتگی ابرها را در خط نگاهی مشخص به ناآرامی دریای خزر پیوند می‌زند. ساحل محزون دریای چالوس دیگر نشانی از آن همه شور و حال تعطیلات نوروز و روزهای گرم تابستان ندارد که مسافران و گردشگران سرخوشانه در آن به تفریح می‌پرداختند. آنچه در دهه اول محرم اینجا می‌بینیم سراسر شور است و غم و عزاداری دسته‌ها و هیأت‌های مختلف و دلبستگی و ارادت به حسین و یاران شهید و اسیرش.

مازنی‌ها، گیلک‌ها، کردها و آذری‌ها به عنوان ساکنان این شهر دویست هزارنفری مازندران در این ایام حال و روز دیگری پیدا می‌کنند و حسینی و زینبی بودنشان را بیش از پیش فریاد می‌زنند.

هیأت‌های عزاداری پس از اقامه نماز مغرب و عشا و برپایی مراسم سوگواری و مرثیه سرایی در مساجد محله‌های مختلف در قالب دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی راهی مرکز شهر می‌شوند و پس از طی مسیر اصلی یعنی از خیابان امام خمینی تا روبه‌روی کلانتری 11 و گاهی تا روبه‌روی مسجد جامع به محله‌های خود برمی‌گردند.

حدود ساعت ده که می‌شود سراسر خیابان امام خمینی پرمی شود از جمعیت که برای دیدن دسته‌های عزاداری و همنوایی با سوگواری هیأت‌ها آمده‌اند. هوای سرد پاییزی و سیاهی عجیب آسمان باعث شده مردم با لباس‌های گرمتری به خیابان بیایند. پسربچه خندانی نامنظم به طبل کوچکش می‌کوبد و در پیاده روی باریک می‌دود و مادرش به دنبالش می‌رود تا او را بگیرد. دسته‌های عزاداری یکی یکی نمایان می‌شوند؛ اول صدای طبل و سنجشان می‌آید، بعد نوای مداحشان و بعد وضوح عزاداران و پرچم‌ها و علم‌ها و چلچراغ‌های کوچک و بزرگشان بیشتر و بیشتر می‌شود.

هیأت امام حسین دوستگر، هیأت ابوالفضلی رادیودریا، هیأت متوسلین به اهل بیت نبوت گرامجان، هیأت فاطمه زهرا گلسرخی، هیأت جوانان علی اکبر نوشین محله، هیأت امام حسین مازوپشته، هیأت حضرت صاحب‌الزمان دهگیری، هیأت سیدالشهدا پالوجده، هیأت امیرالمومنین دارکلا، هیأت امام حسین چالوس محله، هیأت حضرت قاسم عسلسر و هیأت پنج تن یکی پس از دیگری می‌آیند و با مداحی مداحان جوان یا موسپید این شهر همچون کربلایی علی دهقان، علی آذری، علی لاهوتی، میثم شریفی، ایمان دهقان، سیدمهدی فاضلی، ابراهیمی، جاهدی و چوپان زیده، بر شور و حال جماعت عاشق و سیاهپوش هم افزوده می‌شود.

دیدن چهره‌هایی که هرکدام از ظن خود یار حسین می‌شوند و در ماتم او اشک می‌ریزند، هر قلبی را می‌لرزاند و بار دیگر آدم را به ریشه حسینی یک ملت و یک جهان ارجاع می‌دهد. دختر جوانی که روی ویلچر نشسته و تسبیح می‌زند، پیرمرد گریانی که دو هزار تومانی کهنه‌ای را به مرد سیاهپوشی که نذور هیأت را جمع‌آوری می‌کند، می‌دهد، خانواده‌هایی که در ترافیک پشت دسته‌ها متوقف شده‌اند و در ماشین‌هایشان همنوا با مداحی‌ها سینه می‌زنند، جوانک شیرین عقلی که وسط دسته‌ها راه می‌رود و به سروصورت زنجیرزنان بوسه می‌زند، مردی که در پیاده رو و در هوای سرد پاییزی بساط لبو و باقلا علم کرده و مشتریانی هم دارد، ماموران نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی که سعی در کنترل و هدایت دسته‌های عزاداری و ماشین‌ها دارند، فقط برخی از قاب‌های تماشایی و ماندگار قابل اشاره هستند.

ساعت نزدیک 12 شب است و پس از رفتن آخرین دسته عزاداری مردم کم کم پراکنده و راهی خانه‌ها می‌شوند. دل پر آسمان دیگر طاقت نمی‌آورد و بارش باران شروع می‌شود. شمال که با باران ناآشنا و غریبه نیست، اما این باران بیشتر از آن‌که از تبار طبیعت سرسبز مازندران باشد، عصاره فریاد تاریخ است و از جنس اشکی است که از ازل تا ابد برای شهادت حسین و اسیری زینب ریخته می‌شود.

ترجمه شعر:

محرم آمد و ما جامه سیاه پوشیدیم

محرم ماه غم‌ها و بلا و ماتم است

ای حسین همه ما برای تو بر سر و سینه می‌زنیم

هرچقدر که در عزای تو گریه کنیم، باز هم کم است.

علی رستگار‌‌ /‌‌ گروه فرهنگ و هنر